Search results

(1 - 20 of 58)

Pages

Title: Part 2
Date

Title: Part 1
Date

Title: Part 1
Date

Title: Part 2
Date

Title: Part 3
Date

Title: Kehar Singh Kailey
Description: Kehar Singh Kailey came to Seattle at the age of 19 in 1912. He came along with Imanat Ali Khan. He came from Manila where he lived for 3 months. He had £1 in his pocket and Imanat Ali Khan had £5 when they arrived in Seattle. In Seattle persons having £5 were allowed to land. So first Imanat Ali Khan landed, then he managed to get money for Kehar
Show moreKehar Singh Kailey came to Seattle at the age of 19 in 1912. He came along with Imanat Ali Khan. He came from Manila where he lived for 3 months. He had £1 in his pocket and Imanat Ali Khan had £5 when they arrived in Seattle. In Seattle persons having £5 were allowed to land. So first Imanat Ali Khan landed, then he managed to get money for Kehar Singh to land.

In America he had to wear a hat [like American men did] and was not treated well. An interpreter named Hopkinson from Vancouver came to Seattle. Hopkinson’s mother was Punjabi so he knew Punjabi. Hopkinson insisted Kailey to come to Canada but he refused as he wanted to go to America. He worked for 20¢ an hour in a mill. At the side of a river they made small rooms for living. In 1914 at the time of the War, the manager of the mill had rooms built for them in which 4 people lived collectively. After returning from work they cooked food for themselves, but when they accumulated some money they hired a cook. They deposited money in the bank and sent money home to Punjab.

From the mill he joined the US Army in 1917. After 21 days on a ship they reached France. He was able to speak English but the only person from India in that group. He was asked to join the war but he first asked for citizenship. On that basis the judge granted citizenship to him. Citizenship was granted only to well educated people, but later on citizenship was taken back from all of them. One Sikh person was not given citizenship because he wore a turban. He fought a case for it and got citizenship. German forces captured people and asked them who they were. For non-Americans, the government was not concerned, but if the person was an American citizen then the American government had to made arrangements to get them released.

In 1922 people from India fought a case in Washington for citizenship. The judge asked them if they are from best race. They were told that citizenship will be given only to white people. Non-white people lost the case and all the lands of non-white people were taken away.

In California in 1912 people of Ghadar party were fighting for India’s independence. In Canada the Gurdwara [temple] was in Vancouver. In 1913 Ghadar party members went to the Astoria mills and gave lectures to the workers. Hindu and Muslim people were not eating together so they lectured on equality and unity. In the mills Ghadar party societies were made. Sikh people were in majority, but the Muslims also joined the Ghadar party. In the mean time a paper Ghadar Di Gunj [“Echoes of Mutiny”] was published and was very popular; they even sent copies to India.

A 17-year-old called Kartar Singh Sarabha was also working in his mill. He had finished 10th grade and came to Astoria in 1912 for further studies, but returned to India in 1914. When he left to go back to India everybody didn’t want him to go. He was killed in India. Another person from Sarabha also went with Kartar Singh but his whereabouts were not known. Sohan Singh Bhakna also lived in America.

In the 1930s people were not allowed to come to Canada because of the Depression. By selling a vehicle full of wood they managed to get food for a day. Banks were closed and nobody was allowed to withdraw money from banks. People were given $3 a week for food. The economic situation remained bad until 1934. All the mills were shut down so the workers were idle due to the Depression in both countries.

In 1912 a family from the Indian community came to Canada, but was returned to Hong Kong because families weren’t allowed to stay. They fought the case from Hong Kong and came to Canada. People were not allowed to purchase land, they didn’t have equal rights, and they were called Hindus even though most of them were Sikhs. The whole community did very hard work day and night and was very courageous.

About 250-300 persons were living illegally because they were brought in as if they were sons by another immigrant who wasn’t really their father. The Canadian government gave a deportation order for them. Then Pandia and other people worked to make them legal in Canada. In 1936 he came to Canada and got citizenship. From 1929 to 1936 he lived in America.

In 1922 he went back to India, but he was not allowed to go about freely because he was a member of Ghadar party and was an American citizen. At the police station he was told that being a citizen of America he had to inform the police wherever he went from the village. When coming back to America the police escorted him to Ludhiana [a city in Punjab]. Then from Ludhiana to Calcutta local police escorted him. He married in 1926 and purchased land in his village.
Kehar Singh Kailey est arrivé à Seattle à l’âge de 19 ans, en 1912, avec Imanat Ali Khan. Il est venu via Manille, où il est demeuré pendant trois mois. À leur arrivée, Kailey n’avait que 1£ dans ses poches et Imanat Ali Khan, 5£. À Seattle, les gens devaient avoir au moins 5£ pour avoir le droit de s’établir. Imanat Ali Khan fut donc le premier à s’établir, puis il a réussi à trouver de l’argent pour que Kehar Singh puisse avoir le droit d’établissement.

En Amérique, il devait porter un chapeau [comme les hommes américains] et il n’était pas bien traité. Un interprète nommé Hopkinson est venu à Seattle de Vancouver. La mère d’Hopkinson était Punjabi, alors il parlait cette langue. Hopkinson a insisté auprès de Kailey pour qu’il vienne au Canada, mais ce dernier a refusé parce qu’il préférait demeurer aux Etats-Unis. Il a travaillé dans une scierie et il gagnait 0,20$ l’heure. Il y avait des petites chambres à louer près de la rivière. En 1914, pendant la guerre, le directeur de la scierie a fait construire des salles pour eux, partagées par quatre personnes. Lorsqu’il rentrait chez lui, il devait préparer ses propres repas. Mais ils ont accumulé suffisamment d’argent pour embaucher un cuisinier. Ils déposaient leur argent à la banque pour ensuite en envoyer une partie à leur famille au Punjab.

De la scierie, il s’est enrôlé dans l’armée américaine en 1917. Après avoir passé 21 jours sur un navire, il est arrivé en France. Il pouvait parler anglais, mais il était le seul Indien dans le groupe. On lui a demandé de participer à l’effort de guerre, mais il a exigé la citoyenneté américaine d’abord. Le juge lui a accordé la citoyenneté sous ces conditions. Normalement, seules les personnes éduquées pouvait obtenir la citoyenneté, qui leur était ensuite retirée. On a refusé la citoyenneté à un Sikh parce qu’il portait un turban. Il a porté sa cause en justice et obtenu la citoyenneté. Lorsque les forces allemandes capturaient des gens, elles leur demandaient qui ils étaient. Le gouvernement ne s’inquiétait pas des personnes qui n’était pas américaines, mais s’il s’agissait d’un citoyen américain, le gouvernement devait prendre des mesures pour les faire libérer.

En 1922, certains Indiens se sont battus à Washington pour obtenir la citoyenneté. Le juge leur a demandé s’ils appartenaient à la meilleure race. On leur a dit que la citoyenneté n’était accordée qu’aux personnes de race blanche. Les non-Blancs ont perdu leur cause et on leur a retiré leurs terres.

En Californie, en 1912, les gens du parti Ghadar luttaient pour l’indépendance des Indes. Au Canada, le Gurdwara [temple] était situé à Vancouver. En 1913, les membres du parti Ghadar sont allés aux scieries d’Astoria pour s’adresser aux travailleurs. Les Hindous et les Musulmans ne mangeaient pas ensemble, alors on leur a parlé d’égalité et d’unité. On a établi des associations du parti Ghadar dans les scieries. Les Sikhs étaient majoritaires, mais les Musulmans ont également adhéré au parti. À cette époque, on publiait le journal Ghadar Di Gunj [“Echos de mutinerie”] et il connaissait beaucoup de succès; on a même envoyé des copies aux Indes.

Un jeune homme de 17 ans, Kartar Singh Sarabha, travaillait avec lui. Il avait terminé sa 10e année et il était venu à Astoria en 1912 pour poursuivre ses études, mais il est retourné aux Indes en 1914. Personne ne voulait qu’il parte. Il fut tué aux Indes. Une autre personne a accompagné Kartar Singh, mais on ne sait pas ce qu’il est devenu. Sohan Singh Bhakna a également habité aux États-Unis.

Dans les années 1930, les gens ne pouvaient pas venir au Canada en raison de la dépression économique. Il pouvait acheter de la nourriture pour une journée s’il vendait tout le bois de chauffage dans son véhicule. Les banques étaient fermées et personne ne pouvait retirer de l’argent. Les gens recevaient 3$ par semaine pour se nourrir. La situation économique est demeurée très difficile jusqu’à 1934. Toutes les scieries ont fermé leurs portes, alors les travailleurs étaient sans emploi en raison de la dépression dans les deux pays.

En 1912, une famille indienne est venue au Canada mais a dû retourner à Hong Kong parce qu’à cette époque, on ne permettait pas aux familles de rester au Canada. Ils ont porté leur cause en cour à Hong Kong pour venir au Canada. Les gens ne pouvaient pas acheter de terres, ils ne possédaient pas l’égalité des droits et on les appelait « Hindous » même s’ils étaient Sikhs. Toute la communauté travaillait d’arrache-pied jour et nuit; ses membres étaient très courageux.

Environ 250-300 personnes habitaient au pays de façon illégale ; les immigrants faisaient venir des jeunes hommes en prétendant qu’il s’agissait de leurs fils. Le gouvernement canadien a ordonné leur expulsion. Pandia et d’autres personnes ont tenté de légaliser leur situation au Canada. En 1936, il est venu au Canada et il a obtenu la citoyenneté canadienne. De 1929 à 1936, il a habité aux Etats-Unis.

En 1922, il est retourné aux Indes mais il ne pouvait pas se déplacer librement parce qu’il était membre du parti Ghadar et citoyen américain. Au poste de police, on lui a dit qu’en tant que citoyen américain, il devait informer la police chaque fois qu’il quittait son village. À son retour aux Etats-Unis, la police l’a escorté jusqu’à Ludhiana [une ville du Punjab], puis de Ludhiana à Calcutta. Il s’est marié en 1926 et il a acheté une terre dans son village.
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਕੈਲੇ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1912 ਵਿਚ ਇਮਾਨਤ ਅਲi ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਏਟਲ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਮਨੀਲਾ ਰਸਤਿਓਂ ਆਏ ਸਨ ਜਿਥੇ ਉਹ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਰੁਕੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੀਏਟਲ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਪਾਊਂਡ ਸੀ ਅਤੇ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਕੋਲ ਪੰਜ ਪਾਊਂਡ ਸਨ। ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਪੰਜ ਪਾਊਂਡ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੀਏਟਲ ਉਤਰਨ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੇ ਉਤਰ ਕੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਉਤਰਨ ਲਈ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।

ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਨ ਆਦਮੀ ਟੋਪੀ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ ਉਸ ਤਰਾਂ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਟੋਪੀ ਪਹਿਨਣੀ ਪਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਨਾਂ ਦਾ ਦੁਭਾਸ਼ੀਆ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਦੀ ਮਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਨੇ ਕੈਲੇ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਾਂ ਕਰ ਦਿਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 20 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਇਕ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਦਰਿਆ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਛੋਟੇ ਕਮਰੇ ਬਣਾ ਲਏ ਸਨ। 1914 ਵਿਚਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਿੱਲ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਲਈ ਕਮਰੇ ਬਣਵਾ ਦਿਤੇ ਜਿਸ ਵਿਚ 4-4 ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਪੈਸਾ ਜੋੜ ਲਿਆ ਤਾਂ ਰੋਟੀ ਬਣਾਨ ਲਈ ਇਕ ਰਸੋਈਆ ਰਖ ਲਿਆ। ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਉਹ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪੈਸਾ ਭੇਜਦੇ ਸਨ।

ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ 1917 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਏ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 21 ਦਿਨ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਫ੍ਰਾਂਸ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਉਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਸ ਗਰੁਪ ਵਿਚ ਉਹ ਇਕੋ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗ ਲਈ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਜੱਜ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਸਿਟੀਜਲਨਸ਼ਿਪ ਵਾਪਿਸ ਲੈ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਕ ਸਿੱਖ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਸੀ ਕਿਊਂਕਿ ਉਸਨੇ ਪੱਗ ਬੰਨੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜਰਮਨੀ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਪੁਛਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਲੋਕ ਹਨ। ਗੈਰ-ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਜੇਕਰ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਫੌਜੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਛੁਡਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਸਨ।

1922 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਲਈ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿਚ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਜੱਜ ਨੇ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਚੰਗੀ ਨਸਲ ਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਕੇਵਲ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿਤੀ ਜਾਏਗੀ। ਗੈਰ-ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਕੇਸ ਹਾਰ ਗਏ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਲੇ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।

ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਚ 1912 ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1913 ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਐਸਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤੇ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਉਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤਾ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਸੋਸਾਇਟੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਨ ਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਗਦਰ ਦੀ ਗੂੰਜ ਕਢਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਰਿਹਾ। ਉਸਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

17 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਵੀ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਰਾਭਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ 1912 ਵਿਚ ਅਗੋਂ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਐਸਟੋਰੀਆ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ 1914 ਵਿਚ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਸੀ। ਇੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਾਭੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭੇ ਨਾਲ ਵਾਪਿਸ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ੳਸਦਾ ਥਹੁ-ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗ ਸਕਿਆ। ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਕੜੀਆਂ ਦੀ ਭਰੀ ਗੱਡੀ ਵੇਚ ਕੇ ਲੋਕ ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਖਾਣਾ ਜੁਟਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਬੈਂਕ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੈਂਕਾ ਵਿਚੋਂ ਪੈਸਾ ਕਢਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣੇ ਲਈ ਹਫਤੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਡਾਲਰ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ 1934 ਤਕ ਮੰਦੀ ਰਹੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬੰਦ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਕਾਰਣ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬੇਕਾਰ ਬੈਠੇ ਸਨ।

1912 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਮੋੜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ-ਹਿੰਦੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪੂਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਇਕ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦੁਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਕੋਈ 250-300 ਲੋਕ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਦਸ ਕੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਆਪ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਉ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉਤੇ ਪੱਕਿਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ 1936 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਅਤੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਲੈ ਲਈ। 1929 ਤੋਂ 1936 ਤਕ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਰਹੇ ਸਨ।

1922 ਵਿਚ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਿਥੇ ਵੀ ਜਾਣ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਸ ਕੇ ਜਾਣ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਿਸ ਆਣ ਸਮੇਂ ਪੁਲਿਸ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤਕ ਗਈ। ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਕਲੱਕਤੇ ਤਕ ਸਥਾਨਕ ਪੁਲਿਸ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। 1926 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ।
Show less
Date: 1984-12-05
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Jagar Singh Mahal
Description: Jagar Singh Mahal came to Canada in 1925 at the age of 18. His father came to Canada in 1906 and after that he never went back to India. Jagar Singh did not go to school and he did farming in his village. His father used to send money at home. He came to Canada on his father’s invitation.

About 25 people from his village came to Calcutta. There
Show moreJagar Singh Mahal came to Canada in 1925 at the age of 18. His father came to Canada in 1906 and after that he never went back to India. Jagar Singh did not go to school and he did farming in his village. His father used to send money at home. He came to Canada on his father’s invitation.

About 25 people from his village came to Calcutta. There they stayed for 23 days. Then from Calcutta via Rangoon, Singapore, Hong Kong, and Japan he came to Vancouver. In Hong Kong he lived in the Gurdwara [temple]. Many of the other passengers on his ship were Chinese and Japanese. From Hong Kong to Canada it took 23 days. The ship was loaded with goods. In Canada he landed at Vancouver at the CPR dock.

Immigration officials would let people in if the sponsor came to get them from the port. The medical was done in Hong Kong. His father had a small mill in Lillooet and 22 people worked in that mill. People from other ethnic groups worked in the mill but the engineer was white. His father had a house in Vancouver. They lived among other communities without any difficulty. After some time he left the mill and lived in the Vancouver area, in Burnaby. He kept horse carts for selling fuel woods. He also had trucks. He worked for 40¢ an hour. Every house need fuel wood or coal.

In Fraser Mills only 50 Indian people were working at this time. Earlier about 700 Indian people worked in that mill. People lived in cookhouses [a group living arrangement]. He lived for a short period in a cookhouse. There was only one Indian store at that time, run by Dosanjh Brahmin. Some people worked on farms. On farms the wages were $5 a day while in mills wages were $4 a day. Work on farms involved lifting heavy weight. He cut his hair on arrival in Canada. About 10 people in the community were well educated in Canada. Garcha, Dhami and many other boys went to university. People entertained themselves by playing cards, wrestling, playing instruments, singing and drinking alcohol.

There was no difference of wages between ethnic groups. White people worked less in mills. Indian people were famous for hard and good work and were sought after for employment. Indian people contributed to the union. During the Depression the whole economy crashed but no Indian people went on welfare. People helped each other or sent their families back to India.

Many women came to Canada in 1925 because the law was passed to bring wives and children. Many people went back to India to get married and brought their wives back with them. Women did not work outside the home. Women had to wear the kind of clothes white women wore. About five Indian men married white women. People were mostly in Vancouver and Victoria, and very few were in other places.

In 1932-33 many people came on forged papers, but later had problems when the Canadian government ordered them deported. The Indian community collectively helped them. Dhoot of Victoria, Mahinder Singh, Karam Singh and many more contributed a lot of money to help the affected people. Pandia, being an educated person, helped people, but the money to solve the immigration problem was provided by the community.

The Vancouver Gurdwara was the focal point of the community where matters important to them were discussed. People gathered in Gurdwaras only. Gurdwaras were in mill side, Abottsford, Vancouver, New Westminster and Victoria. In the Gurdwaras politics prevailed. Hopkinson, who used to take money from the community, was shot dead by Mewa Singh in 1915. Then Mewa Singh was executed; his martyrdom was celebrated every year in Canadian Gurdwaras but nobody helped his mother. The first Guru Granth sahib [sacred text] was installed in the Gurdwara on 2nd Avenue in Vancouver, but that historical Gurdwara was sold in 1961.

Hindustan was not independent at that time so people participated in the struggle from Canada. The Ghadar party was formed and this movement was very active in America and Canada. Many people were communist. During the struggle for India’s independence there was no friction between Sikhs, Muslims and Hindus.

He lived in Vancouver, Victoria, Hope and Kamloops. The first time he went back to India was in 1961. He wanted to spend his old age in India. His business did well but he still missed his country. If there had been no disturbance in Punjab many people would have gone back as they have properties there.
Jagar Singh Mahal est arrivé au Canada en 1925, à l’âge de 18 ans. Son père est arrivé au Canada en 1906 et il n’est jamais retourné aux Indes. Jagar Singh n’est pas allé à l’école et il était fermier dans son village. Son père envoyait de l’argent à sa mère. Il est venu au Canada après avoir été invité par son père.

Environ 25 personnes de son village sont venues à Calcutta, où elles sont demeurées pendant 23 jours. Elles se sont ensuite rendues à Vancouver via Rangoon, Singapore, Hong Kong et le Japon. À Hong Kong, il a habité au Gurdwara [temple]. Sur son navire, plusieurs passagers étaient d’origine chinoise ou japonaise. Il lui a fallu 23 jours pour se rendre de Hong Kong à Vancouver. Le navire était chargé de produits et il a débarqué au quai du CFCP.

Les agents d’immigration n’acceptaient que les passagers dont les parrains étaient venus les accueillir au port. L’examen médical avait lieu à Hong Kong. Son père était propriétaire d’une petite scierie à Lillooet ; vingt-deux personnes travaillaient dans cette scierie. Certains de ces travailleurs étaient d’origine ethnique différente, mais l’ingénieur était Blanc. Son père possédait une maison à Vancouver. Ils ont vécu au sein d’autres communautés sans aucun problème. Après quelque temps, il a quitté la scierie pour habiter à Burnaby, une banlieue de Vancouver. Il possédait des voitures tirées par des chevaux qu’il utilisait pour vendre du bois de chauffage. Il avait également quelques camions. Il gagnait 0,40$ l’heure. Les maisons étaient chauffées au bois ou au charbon.

À cette époque, on ne comptait que 50 Indiens travaillant à Fraser Mills, alors qu’il y avait environ 700 Indiens auparavant. Les gens habitaient dans des cuisines de chantier [habitation de groupe] et il a brièvement habité dans une cuisine de chantier. Il n’y avait qu’un seul magasin indien à cette époque, appartenant à Dosanjh Brahmin. Certains travaillaient sur les fermes. Les fermiers gagnaient 5$ par jour alors que dans les scieries, les gens gagnaient 4$ par jour. Les travailleurs de ferme devaient déplacer des objets lourds. Il a coupé ses cheveux lorsqu’il est arrivé au Canada. Environ une dizaine de personnes de sa communauté canadienne avaient fait des études avancées. Garcha, Dhami et plusieurs autres garçons sont allés à l’université. Les gens se divertissaient en jouant aux cartes, en assistant à des matchs de lutte, en jouant de la musique, en chantant ou en buvant de l’alcool.

Les salaires parmi les différents groupes ethniques étaient les mêmes. Les Blancs travaillaient moins dans les scieries. Les Indiens étaient reconnus comme étant des travailleurs assidus et forts, alors ils étaient convoités pour combler les emplois. Pendant la dépression, l’économie s’est écroulée, mais les Indiens ont refusé l’aide sociale. Les gens s’entraidaient ou encore, ils renvoyaient leur famille aux Indes.

Plusieurs femmes sont venues au Canada en 1925 suite à l’adoption de la loi permettant aux immigrants de faire venir leurs femmes et leurs enfants. Plusieurs sont retournés aux Indes pour se marier, puis ils ont amené leur épouse au Canada. Les femmes ne travaillaient pas hors du foyer. Elles devaient porter les mêmes types de vêtements que les femmes blanches. Environ cinq Indiens ont épousé des femmes blanches. Les gens habitaient surtout à Vancouver et à Victoria; ils étaient très peu nombreux dans les autres villes.

En 1932-1933, plusieurs immigrants sont arrivés avec des papiers falsifiés, mais le gouvernement fut alerté et il a ordonné leur expulsion. La communauté indienne s’est ralliée pour les aider. Dhoot de Victoria, Mahinder Singh, Karam Singh et plusieurs autres ont donné beaucoup d’argent pour aider les personnes touchées par cet ordre d’expulsion. Pandia, une personne éduquée, a aidé les gens mais l’argent utilisée pour régler les questions d’immigration fut versée par la communauté.

Le Gurdwara de Vancouver était le cœur de la communauté : c’est là que l’on discutait des questions importantes. Les gens se rassemblaient uniquement dans les Gurdwaras. On trouvait des Gurdwaras du côté des scieries, à Abbotsford, à Vancouver, à New Westminster et à Victoria. La politique était à l’ordre du jour dans les Gurdwaras. Hopkinson, une personne qui soutirait de l’argent à la communauté, fut tué par balle par Mewa Singh en 1915. Ce dernier fut exécuté et depuis, les Gurdwaras canadiens célèbrent son martyre à chaque année. Toutefois, personne n’a aidé la mère de Mewa Singh. Le premier Guru Granth sahib [texte sacré] fut installé au Gurdwara de la 2e Avenue à Vancouver, mais ce Gurdwara historique fut vendu en 1961.

Le Hindustan n’était pas indépendant à cette époque, alors les gens se sont impliqués depuis le Canada. Le parti Ghadar fut fondé et le mouvement était très actif aux Etats-Unis et au Canada. Plusieurs étaient communistes. Pendant la lutte pour l’indépendance des Indes, il n’existait pas de friction entre les Sikhs, les Musulmans et les Hindous.

Il a habité à Vancouver, à Victoria, à Hope et à Kamloops. Il est retourné aux Indes pour la première fois en 1961. Il voulait finir ses jours aux Indes. Son entreprise fonctionnait bien, mais il avait le mal du pays. Si la situation au Punjab avait été plus stable, plusieurs personnes y seraient retournées car elles possédaient des terres dans cette région.
ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਮਾਹਲ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1925 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ 1906 ਵਿਚ ਕੇਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਕਦੀ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਣ ਨਹੀਂ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਘਰ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸੱਦੇ ਉਤੇ ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ।

ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਈ 25 ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਲਕੱਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ੳਥੇ 23 ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਰਹੇ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਰੰਗੂਨ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਰਸਤਿਓਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਜਪਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਏ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਦੇ ਮੁਸਾਫਰ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਜਪਾਨੀ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਵਿਚ 23 ਦਿਨ ਲਗ ਗਏ ਸੀ। ਜਹਾਜ਼ ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਲੱਦਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰੇ ਸਨ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਤਾਂ ਉਤਰਨ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਪਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਲਿਲੀਓਟ ਵਿਚ ਛੋਟੀ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ 22 ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਇੰਜੀਅਰ ਗੋਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ੳਹੁਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਘਰ ਸੀ। ਉਹ ਹੋਰਨਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦੇ ਰਹੇ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਮਿੱਲ ਛਡ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦੇ ਬਰਨਬੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਲਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਲਈ ਘੋੜਾ ਬੱਘੀ ਰਖੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਟਰੱਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ 40 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਹਰ ਇਕ ਘਰ ਨੂੰ ਲਕੜੀ ਦੇ ਬਾਲਣ ਜਾਂ ਕੋਲਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਫ੍ਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਿਰਫ 50 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 700 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਇਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਦੁਸਾਂਝ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਚਲਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ 5 ਡਾਲਰ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਜਦਕਿ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ 4 ਡਾਲਰ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਕਟਾ ਲਏ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੇ ਕੋਈ 10 ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਸਨ। ਗਰਚਾ, ਧਾਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੀ ਗਏ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਮਨ ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਕੇ, ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਨਾਲ, ਸਾਜ਼ ਵਜਾ ਕੇ, ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ, ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਪੀ ਕੇ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਵਖ ਵਖ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਜਰਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਘਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕਿਰਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ ਅਤੇ ਮਿੱਲ ਮਾਲਕ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਉਤੇ ਰਖਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਦਾਦ ( ਵੈਲਫੇਅਰ ) ਨਹੀਂ ਲਈ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿਤੇ ਸਨ।

ਬਹੁਤੀਆਂ ਔਰਤਾਂ 1925 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈਆਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲਿਆਣ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਣ ਲਈ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਪਤਨੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਗੋਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਾਰਗੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਕੋਈ ਪੰਜ ਇੰਡੀਅਨ ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਗੋਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਵੈਨਕੂਵਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

1932-33 ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਨਕਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਪਰ ਮਗਰੋਂ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਈ ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਧੂਤ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਪੜਿਆ ਲਿਖਿਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਸਲੇ ਲਈ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਵਲੋਂ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਵੈਨਕੂਵਰ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਥੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਮਸਲਿਆਂ ਉਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ, ਐਬਟਸਫੋਰਡ, ਵੈਨਕੂਵਰ, ਨਿਉ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿਆਸਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਜੋ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਲਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਨੂੰ 1915 ਵਿਚ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਸੀ; ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹਰ ਸਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਦੁਆਰੇ ਨੂੰ 1961 ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਗਦਰ ਲਹਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖਾਂ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਤਭੇਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਹੋਪ ਅਤੇ ਕੈਮਲੂਪਸ ਵਿਚ ਰਹੇ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਹ ਭਾਰਤ 1961 ਵਿਚ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਬੁਢਾਪਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਿਤਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ੳਹਨਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚੰਗਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਖਰਾਬ ਨਾਂ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਸਨ।
Show less
Date: 1985-02-07
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Laksham Singh Sandhan
Description: Lakshman Singh Thandi came to Canada in 1930 at the age of 17. He came from a village where he studied up to the 7th Standard. Nobody else from the family attended school. His father came to Canada in 1906 and learned enough English to read a newspaper.

At that time there it was hard to get a passport in India. He came along with three other
Show moreLakshman Singh Thandi came to Canada in 1930 at the age of 17. He came from a village where he studied up to the 7th Standard. Nobody else from the family attended school. His father came to Canada in 1906 and learned enough English to read a newspaper.

At that time there it was hard to get a passport in India. He came along with three other people during World War I. The medical examination for his entry to Canada was conducted in Hong Kong. One of the most common reasons for being rejected was trachoma [an infectious eye disease]. Thandi was found to have trachoma, so he stayed a month in Hong Kong while it was being treated. There was a Gurdwara [temple] in Hong Kong where he stayed and was fed, along with other immigrants who were housed together. A Chinese family in Hong Kong had the job of bringing Indian or Sikh people from the port to the Gurdwara by boat. After being declared medically fit he came to Canada. In Hong Kong most people spoke English so he could communicate with them, but when he got to Canada he found Canadians spoke too quickly for him to understand.

During the trip, when there were inspections of passports or other papers, Indians and Chinese people were made to stand on the deck or outside. When they arrived in Canada, the immigration authorities had all the new arrivals stand in a row while they took the passports to inspect. A doctor came on board to do another medical exam, and then they were taken to the immigration office. There the sponsor’s papers were checked. Men could sponsor their wives and children under 18. Thandi was allowed in and lived on 2nd Avenue in Vancouver.

At 1st Avenue and Ontario Street there was a mill where his father had fuel wood contract. They lived there until 1937. Six people lived together with one person who cooked for them [a “cookhouse” or group living arrangement]. In 1930 there were about 10-12 cookhouses. People who were only staying 2-3 days could stay for free. They were identified with their cookhouse. They changed cookhouses only when they got work in another place. They had a healthy diet in the cookhouses and there was not much alcohol use at that time.

Their work was heavy labour in the mills. On week days they worked 10 hours a day and on Saturdays they worked 5 hours. They could not miss a day of work. They did get respect from management and foremen for the work they did, even if they were traditional and wore a turban. For example, many of them were expert lathe workers and could follow blueprints. However, they weren’t given the same chances as other workers. They were perceived as uneducated and unable to learn new things. There were also real communication problems on both sides.

Most of the Indian workers did not know other trades, which is why they opted for work in mills and farms. There were about 4 or 5 farms owned by white people where Indian people worked, but they were insulted by the owners.

Thandi lived three years in Vancouver. He worked, went to technical school, and drove trucks for wood contractors. Then he went back to India. His father sold the contract at 1st and Ontario and with some others started a collective mill in Richmond.

He was a wrestler and thought he could compete in Canada, but there were changes to the rules. He did wrestle once in India in 1937, at the end of which he was given $7. Since he wasn’t happy with that pay, he decided to get a job instead. He stayed in India during the war since there was no way to come to Canada and there were fears he could be recruited into the military. He returned to Canada with his family in 1951. In 1962 his father returned to India as a pensioner so that his $60 monthly pension would go farther.

The Indian community was close-knit. They worked together on Indian independence and immigration rights. They wanted to change the immigration laws to allow family members of any age to be sponsored. They raised money for the Congress Party and for the case of Bhagat Singh [who mounted a court challenge to allow Indian immigrants to become naturalized U.S. citizens]. Hindu, Sikh and Muslim families from India all attended the Gurdwara in Vancouver. Among them, Thandi remembers only one family of Hindus that converted to Christianity.

When he was in Canada in the 1930s, there was much less interaction with white people. Turbans weren’t allowed in certain theatres, some businesses wouldn’t serve them, and they didn’t venture into fancy restaurants. But there was not much open discrimination. He was able to work driving a truck and selling fuel wood while wearing his turban.

Thandi feels life has improved for them in Canada but not in India. Although they still feel like immigrants here, they have become involved in Canadian society. There is more respect and official rights. Most Indian immigrants are Sikhs with dual citizenship. They can still maintain their link to India.

He contrasts their situation to the Chinese and Japanese immigrants. Although they still speak their languages in the home, they have more marriage outside their community. The Indians are still close-knit. Thandi believes children should be given an Indian education until they reach high school, then get a secular education. They should also arrange marriages for their children with people from India, so that they will maintain their connection to Indian culture.

He feels Hindustan could do more to progress so that there would be no need for migration to other countries. They might still choose to come here but would not be forced to come to make a living. They also shouldn’t be forced to “go back where they belong” but should be able to go back to India if they decide they don’t feel at home here.
Lakshman Singh Thandi est arrivé au Canada en 1930, à l’âge de 17 ans. Dans son village, il a fait ses études jusqu’au 7e standard [système britannique] mais personne d’autre de sa famille n’a été scolarisé. Son père est arrivé au Canada en 1906 et il a appris l’anglais suffisamment pour lui permettre de lire le journal.

À l’époque, il était difficile d’obtenir un passeport aux Indes. Il est arrivé avec trois autres personnes pendant la première guerre mondiale. L’examen médical exigé pour entrer au Canada avait lieu à Hong Kong. La plupart des candidats refusés souffraient de trachome. On a diagnostiqué cette maladie infectieuse des yeux chez Thandi, alors il a dû rester un mois à Hong Kong pour subir des traitements. Il y avait un Gurdwara [temple] à Hong Kong où il était nourri et logé avec d’autres immigrants. Une famille chinoise de Hong Kong était chargée de transporter les Indiens ou les Sikhs du port jusqu’au Gurdwara en bateau. Après avoir été jugé médicalement apte, il est venu au Canada. À Hong Kong, la plupart des gens parlaient anglais, alors il pouvait communiquer avec eux. Mais en arrivant au Canada, les Canadiens parlaient trop rapidement et il ne pouvait pas les comprendre.

Pendant le voyage, lors des inspections des passeports et des autres papiers, les Indiens et les Chinois devaient se tenir sur le pont ou à l’extérieur. En arrivant au Canada, les autorités de l’Immigration ont demandé aux nouveaux immigrants de se placer en rang pour l’inspection des passeports. Un médecin est monté à bord pour effectuer un autre examen médical, puis les immigrants sont passés au bureau d’immigration, où l’on a vérifié les papiers des parrains. Les hommes pouvaient parrainer leur femme et leurs enfants âgés de moins de 18 ans. On a permis à Thandi d’entrer et il a habité sur la 2e Avenue, à Vancouver.

Son père avait signé un contrat avec une scierie située sur la 1ère Avenue et la rue Ontario : il était fournisseur de bois de chauffage. Ils ont habité au même endroit jusqu’en 1937. Six personnes habitaient ensemble, avec un cuisinier [ce type de vie en groupe était appelé “cuisine de chantier”]. En 1930, on retrouvait environ une douzaine de ce type d’habitation. Les gens pouvaient y rester 2-3 jours sans payer et ils étaient associés à leur cuisine de chantier. Ces cuisines offraient une alimentation équilibrée et on y consommait très peu d’alcool à l’époque.

Les emplois dans la scierie exigeaient beaucoup d’effort physique. La semaine, les Indiens travaillaient 10 heures par jour et le samedi, ils travaillaient 5 heures par jour. Ils ne pouvaient pas s’absenter du travail. La direction et les superviseurs respectaient leur travail, même si les hommes étaient traditionnels et portaient un turban. Par exemple, plusieurs d’entre eux étaient des travailleurs experts de la tour à bois et ils étaient capables de suivre des plans détaillés. Cependant, on ne leur accordait pas les mêmes chances qu’aux autres travailleurs. On les percevait comme des gens peu éduqués et incapables d’apprendre de nouvelles choses. Il y avait de véritables problèmes de communication chez les deux parties.

La plupart des travailleurs indiens ne connaissaient aucun autre métier, ce qui explique pourquoi ils choisissaient de travailler dans les scieries et sur les fermes. Il y avait environ 4-5 fermes appartenant à des personnes de race blanche où les Indiens travaillaient, mais les propriétaires insultaient ces derniers.

Thandi a vécu trois ans à Vancouver. Il a travaillé, étudié au collège technique et conduit des camions pour des agents contractuels dans le domaine forestier. Puis, il est retourné aux Indes. Son père a vendu le contrat de la 1ère et Ontario et d’autres ont démarré une scierie collective à Richmond.

Thandi était lutteur. Il pensait pouvoir participer à des compétitions au Canada, mais les règlements étaient différents. Il a lutté une fois aux Indes, en 1937, et on l’a payé 7$. Il était insatisfait de cette somme, alors il a préféré trouver un emploi. Il a habité aux Indes pendant la guerre, car il était impossible de rentrer au Canada et il craignait d’être recruté par l’armée. Il est revenu au Canada avec sa famille en 1951. En 1962, son père est rentré aux Indes en tant que pensionné afin de vivre plus confortablement avec son allocation mensuelle de 60$.

La communauté indienne était très unie. Les gens travaillaient ensemble pour l’indépendance des Indes et les droits d’immigration. Ils souhaitaient changer la réglementation de l’immigration pour permettre le parrainage des autres membres de la famille, peu importe leur âge. Ils ont amassé des fonds pour le Congress Party et pour la cause de Bhagat Singh [qui a organisé une protestation judiciaire pour permettre aux immigrants indiens de devenir des citoyens naturalisés américains]. Les familles hindoues, sikhs et musulmanes originaires des Indes fréquentaient toutes le Gurdwara à Vancouver. Parmi ces familles, une seule s’est convertie au christianisme, selon Thandi.
Au Canada, dans les années 30, les Indiens interagissaient très peu avec les Blancs. Les Turbans ne pouvaient pas fréquenter certains théâtres, certains commerces refusaient de les servir et ils n’osaient pas se présenter dans les restaurants chics. Mais il n’y avait pas de discrimination flagrante. Thandi pouvait gagner sa vie en conduisant un camion et en vendant du bois de chauffage tout en portant son turban.

Thandi croit que sa qualité de vie s’est améliorée au Canada, mais non aux Indes. Même si les Indiens se sentent toujours comme des immigrants ici, ils font maintenant partie de la société canadienne. Ils sont mieux respectés et bénéficient de droits officiels. La plupart des immigrants indiens sont Sikhs avec double citoyenneté. Ils peuvent ainsi conserver un lien avec les Indes.

Il compare sa situation à celle des immigrants chinois et japonais. Même s’ils parlent toujours leur langue à la maison, plusieurs d’entre eux ont marié des gens ne faisant pas partie de leur communauté. Les Indiens demeurent très unis. Thandi croit que les enfants devraient recevoir une éducation indienne jusqu’à ce qu’ils atteignent le niveau secondaire, pour ensuite passer au système séculier. Ils devraient également arranger des mariages pour leurs enfants avec des gens des Indes afin d’entretenir un lien avec la culture indienne.

Il croit que le Hindustan pourrait favoriser le progrès davantage afin que les gens ne se sentent pas obligés de s’établir dans d’autres pays. Ils pourraient quand même choisir de venir ici, mais ils ne seraient pas obligés de venir pour gagner leur vie. Ils ne devraient également pas être forcés à « retourner d’où ils viennent », mais ils devraient avoir la possibilité de retourner aux Indes s’ils ont l’impression de ne plus se sentir chez eux ici.
ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਥਾਂਦੀ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1930 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜਦੇ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਪੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਅਖਬਾਰ ਪੜਣੀ ਸਿਖ ਲਈ ਸੀ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਿਕਲੀ। ਜਿਸ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਤਕ ਕੁਕਰਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਾਉਣਾ ਪਿਆ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚੋਂ ਛਕਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਨ ਦੀ ਵੀ ਖੁੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 2-3 ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਠਿਆਂ ਕਮਰਾ ਦੇ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਬੰਦਰਗਾਂਹ ਉਤੇ ਇਕ ਚੀਨੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਦੀ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡੈਕ ਉਤੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਖਲਾਰ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈ ਲਏ ਗਏ। ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਦਫਤਰ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਸਪਾਂਸਰ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਐਵਨਊ 2 ਉਤੇ ਗਏ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਐਵਨਿਊ 1 ਔਨਟਾਰਿਓ ਉਤੇ ਆਰਾ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀ ਲਕੜੀ ਦਾ ਠੇਕਾ ਸੀ। ਉਥੇ ਉਹ 1937 ਤਕ ਰਹੇ। ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਕੁੱਕ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਉਨਾਂ ਲਈ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1930 ਵਿਚ ਉਥੇ ਕੋਈ 10-12 ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ 2-3 ਦਿਨ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਫਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਸੀ. ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨਾਲ ਬਣ ਗਈ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਤਾਂ ਹੀ ਬਦਲਦੇ ਜਦੋਂ ਕੰਮ ਲਈ ਕਿਸੀ ਹੋਰ ਥਾਂ ਉਤੇ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਕੋਈ ਜਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਚੰਗੀ ਸੀ। ਇਕ ਵਾਰ ਇਕ ਆਦਮੀ 2-2 ਆਂਡਿਆਂ ਦੇ 40 ਗਲਾਸ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪੀ ਗਿਆ ਸੀ। ਡੇਅਰੀ ਤੋਂ ਲੋਕ ਕਰੀਮ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਪੀਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਲਕੱੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਸਨ। ਰੋਜ਼ ਉਹ 10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਚਰਵਾਰ 5 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਤੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਿਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਫੋਰਮੈਨ ਮਿਹਨਤ ਕਾਰਣ ਉਨਾਂ ਦੀ ਇਜ਼ੱਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੱਗ ਬੰਨੀ ਹੁਦੀ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜਨਾ-ਲਿਖਣਾ ਆਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ 4-5 ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਫਾਰਮ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਥੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਬੇਝਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਹੈਲਪ-ਵੇ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਚਾਂਸ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈਣਗੇ, ਕੰਮ ਦਾ ਆਰਡਰ ਲੈ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਕੰਮ ਸਮਝ ਲੈਣਗੇ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਲੇਥ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਲੂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਲੇਥ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਉਤੇ ਮਾਲਕ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਅਨਪੜ ਨੇ, ਕੁਝ ਸਿਖ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਲਿਕਾਂ ਵਿਚ ਗਲਬਾਤ ਸਮਝਣ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਮਿਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਉਹ ਟੈਕਨੀਕਲ ਸਕੂਲ ਵੀ ਗਏ। ਲਕੱੜੀ ਦੇ ਠੇਕੇ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੇ ਟਰੱਕ ਚਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਉਹ ਵੇਨਕੂਵਰ ਰਹੇ। ਫਿਰ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਲਕੱੜੀ ਦਾ ਠੇਕਾ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਿਚਮੰਡ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਬਣਾਈ।

ਭਾਰਤ ਵਿਚੋਂ ਆਉਂਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਲੜਨ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ । ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। 1937 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਇਕ ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ ਨਾਲ ਲੜੀ। ਖੇਡ ਦੇ ਅਖੀਰ ਉਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਡਾਲਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦੇ ਦਿਤਾ। ਉਥੋਂ ਉਹ ਜੂਬੋ ਚਲੇ ਗਏ। ਜੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਗੁਜਾਰਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਦੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਮਿਲੀਟਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਜਬਰੀ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਡਰ ਸੀ। 1962 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਗ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਗਏ ਕਿਉਕਿ ਉਨਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਜੀਵਨ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਵੀ ਕਾਫੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਜਦੋਂ ਸੱਠ ਡਾਲਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1951 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।

ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦੋ ਅਹਿੰਮ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਮਸਲਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸੀ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੀ ਵੀ ਉਮਰ ਦੇ ਜੀਅ ਨੂੰ ਇਥੇ ਕਿਵੇਂ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਏ। ਦੂਜਾ ਮਸਲਾ ਸਿਆਸੀ ਮਸਲਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਵਿਚ ਲੜੇਗੀ ਉਹ ਉਸਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨਗੇ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ, ਕਾਂਗ੍ਰੇਸ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਵੀ ਕਾਊਂਸਿਲ ਵਿਚ ਚਲ ਰਹੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਸਿਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਭ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿਰਫ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਈਸਾਈ ਬਣਿਆ ਸੀ।

1930-40 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਭਾਰਤੀ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ੳਨਾਂ ਦੀ ਜੋ ਸੋਸਾਇਟੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਬਸ ਉਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਜੋਲ ਘਟ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਹੀਣ ਭਾਵਨਾ ਕਾਰਣ ਲੋਕ ਵਧੀਆ ਰੈਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾਦੇ ਸਨ, ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਪੱਗ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਹੇਸਟਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਉਤੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੂਟ ਵੀ ਕੋਈ ਪਾਲਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਆਰਮੀ ਨੇਵੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਉਤੇ ਅਤੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਨੇੜੇ ਥੀਏਟਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪੱਗ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਰਾਇਲ ਵਿਖੇ ਜਾ ਕੇ ਥੀਏਟਰ ਵੇਖਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਪਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਖੁਲੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਵਿਤਕਰਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਪੱਗ ਬੰਨ ਕੇ ਟਰੱਕ ਚਲਾ ਕੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਕੱੜਾਂ ਵੇਚਦੇ ਸਨ।

ਏਸ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਧੀਆ ਬੀਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਥੇ ਜਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸੀ। ਇਥੇ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਤੇ ਇਕ ਪਰਵਾਸੀ ਵਜੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਫਤਰ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੁਣ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਹਮਾਇਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅਨਿੰਆ ਪ੍ਰਤੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤੇ ਸਿਖਾਂ ਕੋਲ ਦੂਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੂੰਜੀਕਾਰੀ ਆਦਿ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਉਤੇ ਰਖਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਖਦਾ ਹੇ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦਾ ਹੇ।

ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਜਪਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਘਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਪਰ 20-30 ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਦਿਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤਕ ਉਨਾਂ ਉਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੱਚੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚੋਂ ਦਿਸ਼ਾ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਦਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਵਿਖ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਆਹ ਲਈ ਲੜਕਾ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਿਆਣਗੇ ਤਾਂਜਿ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇਥੇ ਬਣਿਆ ਰਹੇ। ਹੁਣ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਪੀੜੀਆਂ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਉਠ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹੋਰ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਹਾਲਤ ਸੁਧਰਨ ਤਾਂਜਿ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾਂ ਪਏ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਮਾਣ ਨਾਲ ਰਹਿਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਨਾਂ ਕਿ ਰਿਫੂਜੀਆਂ ਜਾਂ ਜਲਾਵਤਨ ਵਜੋਂ। ਲੋਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਵਜੋਂ ਆਉਣ ਨਾਂ ਕਿ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਵਾਸਤੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ “ ਉਹ ਉਥੇ ਜਾਣ ਜਿਥੋਂ ਦੇ ਉਹ ਹੈਨ “ । ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਨਗੇ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹੈ।

1930 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਆਈ ਸੀ ਤਾਂ ਯੋਰਪੀਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹੋਰਨਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਣੀ ਣਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਆਪਣਾ ਗੁਜਾਰਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਵਾਪਿਸ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਪੜਾ ਕੇ, ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ ਕੇ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ।
Show less
Date: 1984-07-05
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Gurbachan S. Johal
Description: Gurbachan Singh Johal came to Canada in 1921 when immigrants started being allowed to bring wives and unmarried children under the age of 18. His father had come in 1907. The ship in which his father came was the last ship allowed to come. 700 people came in that ship and all were allowed to land but after that law was changed so Indian people were
Show moreGurbachan Singh Johal came to Canada in 1921 when immigrants started being allowed to bring wives and unmarried children under the age of 18. His father had come in 1907. The ship in which his father came was the last ship allowed to come. 700 people came in that ship and all were allowed to land but after that law was changed so Indian people were not allowed to come to Canada. His father went to India in 1920 and in 1921 he brought his wife and Johal. In their group there were 18 people including four boys and three or four women. The Indian community in Canada welcomed them and treated the children as their own children. About 1,000 Indian people lived in British Columbia at that time. Prior to his arrival there were only three or four Indian women in Vancouver. The men had been preparing langar [making food for the whole community] in the Gurdwara [temple]. In 1924, once there were more women in Vancouver, they asked the women to take over. From then on the women took charge of langar. University students of the community lived in Gurdwara with free room and board, and they used to do langar too.

On arrival they lived at the Dominion Mills [in the Killarney area of south Vancouver], where his uncle worked. He spent a year learning Punjabi and English, then started working in the mill. A person named Dhami taught him Punjabi and his son, who later went on to work for the European Commission, taught him English. Most of the community members worked in the mills. They could always get work there because they were hard workers.

In 1912-13 CPR began employing Indian people. The reason Indian people worked in the mills was that a mill in Port Moody employed a few Indian people where they worked very hard. The mill owner advertised for more Indian workers because he admired their hard work. Then other mills began to employ Indians. People lived in cookhouses which were provided by the mill owners. People collectively employed a cook whose salary was made up by each person contributing one day’s wages. Mill workers’ wages were 30 to 35¢ per hour. In some mills Indian people were not employed. Before the war there were good opportunities in the mills for Indian workers. Some were made foreman. During the war Canadian men went into the army and white women came to work in the mills. Indian people also got more work in the mills then.

In 1930 due to the Depression employment was reduced and people had to work for 10¢ an hour. Many people went back to India, some sent their families back to India, but nobody went on welfare.

Indian people were not allowed to go in beer parlours or to the theatre, so they entertained themselves doing kirtan [singing hymns], singing, wrestling, etc. People brought records from India and bought a record player in Canada. After Johal had been here four years he got his Canadian passport, so he went to India in 1926. He lived 4 years in India, got married and brought his family to Canada in 1931. His mother came in 1952 and died in 1971 in Canada. His all children are born in Canada. They studied up to high school and married non-Indian people.

Initially people thought they would earn some money in Canada and go back to India. Then a few people starting buying houses and settling permanently in Canada. The children started getting married here. The first marriage in the Indian community in Canada was in 1941 in Kelowna in a house. About 12 marriages were solemnized in houses but later the Gurdwara committee persuaded people have their wedding ceremonies in the New Westminster Gurdwara.

Most Indian people here were Sikhs. A few were Muslim and Hindu families but they all lived together in one community. All social matters were discussed in the Gurdwara in open meetings. A major issue was immigration because many people came illegally. People brought their nephews and friends as their own children. So the government ordered them deported, but the community fought collectively for them. In 1947 and since then everyone celebrated Indian independence collectively.

They are now the 4th generation in Canada. A lot has changed in that time. He is more comfortable in Canada now.
Gurbachan Singh Johal est arrivé au pays en 1921, l’année où l’on a permis aux épouses des immigrants et à leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans de venir au Canada. Son père est venu en 1907 et son bateau fut le dernier auquel on a permis d’amarrer. Il contenait 700 passagers et tous ont pu débarquer mais par la suite, la loi a changé et les Indiens ne pouvaient plus venir au Canada. Son père est allé aux Indes en 1920 et il est revenu avec son épouse Johal en 1921. Dans leur groupe, il y avait 18 personnes, dont quatre garçons et trois ou quatre femmes. La communauté indienne au Canada les a bien accueillis et elle traitait les enfants comme s’ils étaient les siens. Environ 1000 Indiens habitaient en Colombie-Britannique à l’époque. Avant son arrivée, il n’y avait que trois ou quatre Indiennes à Vancouver. Les hommes préparaient le langar [repas pour toute la communauté] au Gurdwara [temple]. En 1924, on a demandé aux femmes de s’en charger parce qu’elles étaient plus nombreuses à Vancouver. Les étudiants universitaires de la communauté habitaient au Gurdwara ; ils étaient nourris et logés gratuitement et ils s’occupaient du langar eux aussi.

À leur arrivée, ils ont habité aux scieries Dominion [dans la région Killarney, au sud de Vancouver], où son oncle travaillait. Il a passé une année à apprendre le Punjabi et l’anglais, puis il a commencé à travailler à la scierie. Une personne nommée Dhami lui a enseigné le Punjabi et son fils, qui par la suite a travaillé pour la Commission européenne, lui a enseigné l’anglais. La plupart des membres de la communauté travaillaient à la scierie. Ils pouvaient toujours y trouver du travail parce qu’ils étaient très travaillants.

En 1912-1913, le CFCP a commencé à embaucher des Indiens. Les Indiens travaillaient dans les scieries parce qu’une scierie de Port Moody engageait quelques Indiens et ils travaillaient très dur. Le propriétaire de la scierie publiait des offres d’emploi demandant des travailleurs indiens parce qu’il admirait leur capacité à travailler dur. Les autres scieries ont alors commencé à embaucher des Indiens elles aussi. Les gens habitaient dans les cuisines de chantier fournies par les propriétaires des scieries. Les gens embauchaient un cuisinier dont le salaire était payé à partir des revenus quotidiens des travailleurs. Les travailleurs de la scierie étaient payés 0,30$ à 0,35$ de l’heure. Certaines scieries refusaient d’embaucher des Indiens. Avant la guerre, il y avait beaucoup de travail dans les scieries pour les Indiens. Certains devenaient même superviseurs. Pendant la guerre, les Canadiens furent recrutés par l’armée et les femmes blanches ont travaillé dans les scieries. Les Indiens ont également pu travailler davantage dans les scieries à cette époque.

En 1930, en raison de la dépression économique, les emplois sont devenus rares et les gens devaient travailler pour 0,10$ de l’heure. Plusieurs sont retournés aux Indes, d’autres ont envoyé leur famille aux Indes, mais personne n’a accepté l’aide sociale.

Les Indiens ne pouvaient pas aller dans les brasseries ou au théâtre, alors ils se distrayaient par le kirtan [chant d’hymnes], le chant, la lutte, etc. Certains avaient apporté des disques des Indes et acheté un tourne-disque au Canada. Après avoir vécu ici pendant quatre ans, Johal a obtenu son passeport canadien. Il est allé aux Indes en 1926, où il a habité pendant 4 ans et où il s’est marié. Il a amené sa famille avec lui au Canada en 1931. Sa mère est arrivée en 1952 et elle est décédée en 1971, au Canada. Tous ses enfants sont nés au Canada. Ils ont fait leurs études secondaires et leurs conjoints ne sont pas Indiens.

Au début, les gens croyaient qu’ils gagneraient de l’argent au Canada et rentreraient aux Indes. Mais certains ont commencé à acheter des maisons et à s’établir pour de bon au Canada. Les enfants ont commencé à se marier ici. Le premier mariage dans la communauté indo-canadienne fut célébré en 1941, à Kelowna, dans une maison. Environ 12 mariages furent solennisés dans des maisons mais par la suite, le comité du Gurdwara a persuadé les gens de célébrer les cérémonies de mariage au Gurdwara de New Westminster.

La plupart des Indiens ici étaient Sikhs. Il y avait quelques familles musulmanes et hindoues, mais les Indiens habitaient tous ensemble et formaient une communauté. Toutes les questions sociales étaient discutées au Gurdwara dans des réunions ouvertes. L’immigration était un dossier chaud, car plusieurs étaient des immigrants illégaux. Les gens parrainaient leurs neveux et leurs amis en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Le gouvernement a donc ordonné qu’ils soient déportés, mais la communauté s’est battue pour eux. En 1947 et depuis, tous les Indiens célèbrent l’indépendance collectivement.

La famille de Johal compte maintenant quatre générations au Canada. Le pays a beaucoup changé depuis et il se sent plus à l’aise au Canada aujourd’hui.
ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ 1921 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ 1907 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਆਏ ਸਨ ਉਹ ਅਖੀਰਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 700 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੁੰ ਆਣ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਤੋਂ ਬਾਦ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ 1920 ਵਿਚ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 1921 ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲੈ ਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਗਰੁਪ ਵਿਚ 18 ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੋਈ 1000 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਆਦਮੀ ਲੰਗਰ ਬਣਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1924 ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਔਰਤਾਂ ਆ ਗਈਆਂ ਤਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਬਣਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਮਿੱਲ (ਦੱਖਣੀ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦਾ ਕਿਲਾਰਨੀ ਇਲਾਕਾ)ਵਿਚ ਰਹੇ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਧਾਮੀ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਾਈ ਅਤੇ ਧਾਮੀ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨੇ, ਜੋ ਬਾਦ ਵਿਚ ਯੋਰਪੀਅਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਉਸਨੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖਾਈ ਸੀ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

1912-13 ਵਿਚ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਭਰਤੀ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਕਾਰਣ ਸੀ ਕਿ ਪੋਰਟ ਮੂਡੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਲਗੇ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਮਿੱਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੇ ਹੋਰ ਇੰਡੀਅਨ ਕਿਰਤੀਆਂ ਲਈ ਵਿਗਿਆਪਨ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਰਨਾਂ ਮਿੱਲਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਰਖਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਮਿੱਲ ਮਾਲਕਾਂ ਵਲੋਂ ਮੁਹਈਆ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਮਿਲਕੇ ਇਕ ਲਾੰਗਰੀ ਰਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਜਿਸਦੀ ਤਨਖਾਹ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਮਿੱਲ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ 30 ਤੋਂ 35 ਸੈਂਟ ਫ਼ੀ ਘੰਟਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕੁਝ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਨਹੀਂ ਰਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਕਿਰਤੀਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਦੇ ਵਧੀਆ ਮੌਕੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਫੋਰਮੈਨ ਵੀ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਮਰਦ ਫੌਜ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਗੋਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆ ਗਈਆਂ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧ ਕੰਮ ਮਿਲਣ ਲਗਿਆ।

1930 ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਿਥਕ ਮੰਦੀ ਕਾਰਣ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਘਟ ਗਏ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿਤੇ, ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਦਾਦ ( ਵੈਲਫੇਅਰ) ਨਹੀਂ ਲਈ।

ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੀਅਰ ਪਾਰਲਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਮਨ-ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਕੇ, ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ, ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਘੋਲ ਕਰਕੇ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਖਰੀਦ ਲਿਆਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਪਲੇਅਰ ਖਰੀਦ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸਾਲ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪਾਸਪੋਰਟ ਮਿਲਿਆ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ 1926 ਵਿਚ ਉਹ ਇੰਡਿਆ ਗਏ ਸਨ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1931 ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਲੈ ਆਏ ਸਨ। ੳਹੁਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ 1952 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ 1971 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਈ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਇੰਡੀਅਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਕੇ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰ ਖਰੀਦਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ਉਤੇ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਇਥੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ 1941 ਵਿਚ ਕਲੋਨਾ ਵਿਚ ਇਕ ਘਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤਕਰੀਬਨ 12 ਵਿਆਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਹੋਏ ਸਨ ਤਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਊ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਮੁਸਲਮਆਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨ ਪਰ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਮਿਲਕੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਕ ਮਸਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਖੁੱਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਹਲ ਕਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਮੁੱਖ ਮਸਲਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਏ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਭਾਣਜੇ, ਭਤੀਜੇ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਸ ਕੇ ਲਿਆਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ 1947 ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਮਿਲਕੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ।

ਇਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪੀੜੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਚੁਕੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਆਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-09-12
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Dr.P. Pandia
Description: Dr. D.P. Pandia first came from a village in Tamil Nadu to Canada in 1939 for a six-month visit; he went on to visit the United States, Mexico and other countries. He arrived in Canada permanently in 1954. He had previously studied in India and England, where he took a degree in law.

His village in India was an agricultural town of 400-500 people
Show moreDr. D.P. Pandia first came from a village in Tamil Nadu to Canada in 1939 for a six-month visit; he went on to visit the United States, Mexico and other countries. He arrived in Canada permanently in 1954. He had previously studied in India and England, where he took a degree in law.

His village in India was an agricultural town of 400-500 people. Their crops were rice, sugarcane and vegetables. Their way of life was similar to that in Punjab, which made it easier for him to understand the Sikh community when he came here. At that time Indian families sent children abroad for higher education. His father was a scholar of the Tamil language who encouraged Pandia to study in England. There he joined the Indian students union and met Indian students from all parts of world. After coming back to Bombay he took active part in the betterment of Harijan people [Dalits or “Untouchables”]. He attended meeting held by Indian Overseas League, where he learned of the problems of overseas Indians. Six to ten million Indian people lived overseas. The League sent volunteers overseas to report on the living conditions of Indian immigrants. His first assignment was in Ceylon [now Sri Lanka], near Tamil Nadu, where Tamils worked on British-owned tea estates. Pandia found the living conditions of the Tamil plantation workers to be poor, with low pay and poor housing. The workers’ children were completely neglected. Pandia prepared a report and took the matter to British governor of Sri Lanka. The governor called a meeting of leading planters and they agreed to changes such as increased wages, building small huts, reducing work hours, and providing education for children on the plantations.

After that he was assigned to Malaysia, where primarily low-caste Indians from southern states lived in similar conditions on rubber plantations, also British-owned. People were recruited by local leaders who would be paid a commission for recruiting them. Other assignments took him to Burma, Indonesia and Thailand. While in Hong Kong in 1939, he received a call from Vancouver. There was a Sikh temple in Hong Kong where people stayed while awaiting travel to or from Canada, which was in touch with the Vancouver temple. The Vancouver Sikh temple contacted Pandia through the Hong Kong temple. He agreed to visit Vancouver, and took a boat from Hong Kong. There were 4 or 5 Indian people returning to Canada after visits to India. This was the first time he came into contact with Sikhs.

On arrival in Vancouver the Immigration officials detained all the Indian passengers after everyone else had been allowed in. He was questioned about the purpose of his visit and source of income; but he was eventually let in.

The local communities arranged for Pandia to speak in various cities across Canada. In Vancouver, he spoke at the Gurdwara [temple] on 2nd Avenue. His task was to help formulate a plan to fight immigration deportations. Pandia’s advice was not to fight individual cases through the courts. His idea was to approach the government to pass an Order in Council reversing a deportation order, not on legal grounds but on compassionate ones. The problem went back to the early days of immigration to B.C. Beginning in 1908 with the “continuous passage” immigration requirement, the Canadian government attempted to cap Indian immigration to Canada. This is what caused the Komagata Maru incident in 1914. However, in the 1920s and early 1930s, immigrants came under quota systems. Most were single men, and those who were married did not bring their wives or children. In the 1920s the immigration law was amended to allow Indian legal residents to sponsor their wives and children under 18. Some did bring their wives and children, but others brought nephews and the sons of friends, who they represented as their own children. In 1936-7 this situation came to the attention of the immigration department, which attempted to deport those who had arrived under false pretenses. In practice, only a few people were actually deported before Pandia arrived in 1939. He counseled them to appeal on the grounds that, even though they had misrepresented themselves, their numbers were small, they were law-abiding, and had contributed to society. The total number of Indians in Canada at that time was about 1,000. They lived in cookhouses and lumber mills, at times being paid as little as 5-6¢ per hour, working 10 hours a day. They were pioneers.

The cookhouses were a focal point in their lives. Wherever their was a mill, there were cookhouses: Vancouver Island, Alberta, Victoria, Fraser Mills, Duncan, Great Central Lake. The Gurdwara provided another place for community unity. They kept to themselves and didn’t fight for equality in Canada, since their hearts were in India. Many of them were nationalists, some were members of the Ghadar Party and would send money to the headquarters in San Francisco. Almost all were Sikhs, with a small number of Muslims. Discrimination against them was racial rather than religious. Almost all lived in British Columbia—there were a few farmers in Calgary and a few in Toronto. The community was centred in Vancouver Island and Greater Vancouver, with smaller groups in Kamloops and Kelowna.

His English was good so the community suggested he lead them in immigration matters. He made contact with officials in Vancouver, Victoria and Ottawa in connection with regularizing the status of Indian immigrants. He spent most of the time in Ottawa and solved about 350 people’s immigration problems. After completing the work he visited the cookhouses and other places where Indian people lived to keep them informed of developments. In 1954 he came to Canada permanently. He still goes very often to India, as his son is a lawyer there.
Dr. D.P. Pandia est originaire d’un village à Tamil Nadu. Il est arrivé au Canada en 1939 pour un séjour de six mois. Il a ensuite visité les États-Unis, le Mexique et d’autres pays, pour finalement s’installer au Canada en 1954. Il a fait ses études aux Indes et en Angleterre, où il a étudié le droit.

Dr Pandia est né dans un village agricole de 400-500 habitants où l’on cultivait le riz, la canne à sucre et les légumes. Leur mode de vie était semblable au Punjab, ce qui l’a aidé à comprendre la communauté Sikh quand il est arrivé ici. À l’époque, les familles indiennes envoyaient leurs enfants à l’étranger pour les instruire. Son père, un universitaire de la langue Tamil, a encouragé Pandia à étudier en Angleterre, où il a fait partie de l’association des étudiants indiens et rencontré des étudiants indiens venant des quatre coins de la planète. Après son retour à Bombay, il a œuvré pour le mieux-être des Harijan [Dalits ou “intouchables”]. Il a assisté à des conférences organisées par le Indian Overseas League, où il a été sensibilisé aux problèmes vécus par les Indiens expatriés (de six à dix millions d’Indiens vivent hors des Indes). L’association envoyait des bénévoles à l’étranger pour observer les conditions de vie des immigrants indiens. Il fut d’abord envoyé au Ceylan [aujourd’hui le Sri Lanka], près de Tamil Nadu, où les Tamils travaillaient sur des plantations de thé britanniques. Pandia a constaté que les conditions de vie des travailleurs de ces plantations étaient mauvaises : ils étaient mal payés, leurs logements étaient inadéquats et les enfants des travailleurs étaient totalement négligés. Pandia a rédigé un rapport qu’il a présenté au gouverneur britannique du Sri Lanka. Le gouverneur a convoqué une réunion des chefs de plantations, qui ont accepté d’augmenter les salaires, de bâtir des petites huttes, de réduire le nombre d’heures de travail et d’instruire les enfants vivant sur les plantations.

Par la suite, il a été assigné à la Malaisie, où vivaient surtout des Indiens de la caste inférieure originaires des états du Sud. Ces derniers vivaient aussi dans des mauvaises conditions sur les plantations de caoutchouc, qui appartenaient à des propriétaires britanniques. Les travailleurs étaient recrutés par des chefs locaux qui recevaient une commission pour le recrutement de ces employés. Il a également travaillé en Birmanie, en Indonésie et en Thaïlande. Alors qu’il était à Hong Kong en 1939, il a reçu un appel de Vancouver. Il y avait un temple Sikh à Hong Kong qui hébergeait les gens en route vers le Canada (ou qui en revenaient), lequel était en contact avec le temple de Vancouver. Le temple Sikh de Vancouver a contacté Pandia par le biais du temple de Hong Kong et il a accepté de se rendre à Vancouver par bateau. Il y avait 4 ou 5 Indiens à bord qui rentraient au Canada après une visite aux Indes. Il s’agissait de son premier contact avec des Sikhs.

À son arrivée à Vancouver, les responsables de l’immigration ont retenu tous les passagers indiens après avoir fait entrer les autres passagers. On lui a demandé quel était l’objet de son séjour et sa source de revenus. Éventuellement, on l’a laissé entrer.

Les communautés locales ont organisé des conférences dans différentes villes à travers le Canada, animées par Pandia. À Vancouver, il a animé une conférence au Gurdwara [temple] de la 2e Avenue. Sa tâche consistait à participer à l’élaboration d’un plan pour contester les déportations d’immigrants. Pandia a recommandé de ne pas porter les causes en cour de manière individuelle. Il a proposé d’approcher le gouvernement pour lui demander de voter un décret renversant l’ordre de déportation non pas pour des motifs d’ordre juridique, mais pour des raisons d’ordre humanitaire. Le problème existait depuis les débuts de l’immigration en Colombie-Britannique. Depuis 1908, alors que l’immigration avait mis en place sa règle du « passage continuel », le gouvernement canadien tentait de limiter l’immigration indienne au Canada. Cette politique était à l’origine de l’incident Komagata Maru en 1914. Cependant, dans les années 20 et au début des années 30, l’immigration était régie par un système de quotas. La plupart des immigrants étaient des hommes célibataires ; les hommes mariés laissaient leur femme et leurs enfants derrière. Dans les années 1920, la loi de l’immigration fut modifiée pour permettre aux résidents indiens légaux de parrainer leur femme et leurs enfants âgés de moins de 18 ans. Certains ont fait venir leur épouse et leurs enfants, alors que d’autres ont fait venir leurs neveux et les enfants de leurs amis en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Cet état des choses fut rapporté au département d’immigration en 1936-1937. Ce dernier a alors tenté de déporter les immigrants acceptés sous des prétextes fallacieux. En réalité, seulement quelques personnes ont été déportées avant l’arrivée de Pandia en 1939. Il leur a conseillé de porter la cause en appel parce que même s’ils avaient utilisé des prétextes fallacieux, ils étaient en fait peu nombreux, ils étaient respectueux de la loi et ils avaient contribué à la société. Il y avait environ 1000 personnes d’origine indienne au Canada à l’époque. Ils habitaient dans des cuisines de chantier et des scieries. Ils gagnaient aussi peu que 0,05-0,06$ de l’heure et travaillaient 10 heures par jour. Ils étaient des pionniers.

Les cuisines étaient le point central de leurs vies. Là où il y avait une scierie, on retrouvait une cuisine de chantier : sur l’Île de Vancouver, en Alberta, à Victoria, à Fraser Mills, à Duncan et à Great Central Lake. Le Gurdwara était un autre endroit qui favorisait l’esprit communautaire. Ils ne se mêlaient pas aux autres et ne se battaient pas pour l’équité des droits au Canada, puisque leurs cœurs demeuraient attachés aux Indes. Plusieurs d’entre eux étaient nationalistes ; certains étaient membres du parti Ghadar et envoyaient de l’argent au siège social à San Francisco. Ils étaient presque tous Sikhs et quelques-uns étaient Musulmans. Ils étaient victimes de discrimination raciale plutôt que religieuse. Ils vivaient presque tous en Colombie-Britannique, mais il y avait quelques fermiers à Calgary et à Toronto. La communauté était centrée surtout dans la région de Vancouver et sur l’Île de Vancouver, avec quelques petits groupes à Kamloops et à Kelowna.

Pandia parlait bien l’anglais, alors la communauté lui a suggéré de l’aider à régler les différends reliés à l’immigration. Il a contacté les dirigeants à Vancouver, à Victoria et à Ottawa concernant la régularisation du statut des immigrants indiens. Il a passé la plupart de son temps à Ottawa et il a réglé les causes d’immigration d’environ 350 personnes. Après avoir terminé son travail, il a visité les cuisines de chantier et autres endroits où les Indiens habitaient pour les tenir au courant des dernières nouvelles. En 1954, il s’est installé définitivement au Canada. Aujourd’hui, il se rend régulièrement aux Indes car son fils est avocat dans ce pays.

ਡਾ: ਪਾਂਡੀਆ 1939 ਵਿਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਦੌਰੇ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ। 6 ਮਹੀਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਉਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਉਹ 1954 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਾਈ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਕੋਈ 500 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਮੁਖ ਫਸਲ ਚੌਲ ਅਤੇ ਕਮਾਦ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੜਕਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਕੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰਖਦੇ ਹਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਸੰਪਰਕ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਤੀ ਸੀ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭੇਜਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੂਡੈਂਟ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕਈ ਹਿਸਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਬੰਬਈ ਵਾਪਿਸ ਆਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹਰੀਜਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਲੀਗ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦਸਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ 6-10 ਲੱਖ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਜਿਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਇਸ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਲੌਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਚਾਅ ਦੇ ਬਗਾਨਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕ ਤਾਮਿਲੀਅਨ ਸਨ। ਚਾਅ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਤਮਿਲ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਹਾਲਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਸੀ, ਰਹਿਣ ਲਈ ਘਰਾਂ ਦਾ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਨਖਾਹ ਬਹੁਤ ਘਟ ਸੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਲਾਮਾਂ ਵਰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲਾ ਬਰਤਾਨਵੀ ਗਵਰਨਰ ਕੋਲ ਉਠਾਇਆ। ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਚਾਅ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਬੁਲਾਈ ਅਤੇ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਤਨਖਾਹ ਵਧਾਉਣ, ਰਹਿਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਝੋਂਪੜੀਆਂ ਦੇਣ, ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ ਘਟ ਕਰਨ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜਾਈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਮੰਨ ਗਏ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਪਾਂਡੀਆ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਉਥੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜ ਦੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੀਵੀਂ ਜ਼ਾਤ ਦੇ, ਗ਼ਰੀਬ, ਅਨਪੜ ਅਤੇ ਨਿਆਸਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਤਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਬੜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਸਮਸਿਆ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਆਗੂ ਵਲੋਂ ਕਿਰਤੀ, ਉਨਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਲਈ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਆਗੂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਪਾਂਡੀਆ ਬਰਮਾ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਗਏ।

1939 ਵਿਚ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਫੋਨ ਆਇਆ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾਣ ਜਾਂ ਉਥੋਂ ਵਾਪਿਸ ਆਣ ਸਮੇਂ ਉਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਠਹਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚੋਂ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਮੋੜੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਦਸਿਆ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਵੈਨਕੁਵਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਣ ਲਈ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ। 1939 ਵਿਚ ਉਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਲਈ ਚਲ ਪਏ। ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਰਸਤਿਓਂ ਆਇਆ ਸੀ। 4-5 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਾਪਿਸ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਇੰਜ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਵਿਜ਼ੀਟਰ ਵੀਜ਼ੇ ਉਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹੇ।

ਵੈਨਕੂਵਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਸਮੇਂ, ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਫਸਰ ਆਇਆ, ਉਸਨੇ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਾਣ ਦਿਤਾ ਪਰ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੁਰਾਰਡ ਸਟ੍ਰੀਟ ਉਤੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਉਤੇਂ ਪੁਛ-ਗਿਛ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਾਂਡੀਆ ਕੈਨੇਡਾ ਘੁੰਮਣ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਬਾਰੇ, ਕਿੰਨਾਂ ਪੈਸਾ ਉਹ ਨਾਲ ਲਿਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਥੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ਆਦਿ ਸੁਆਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁਛਿਆ ਗਿਆ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਲਭ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੰਨੇ ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੁਪ੍ਰਿੰਟੈਂਡ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਉਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ। ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਸਲੇ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤੇ। ਵੈਨਕੁਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਹੋ ਕੇ ਕੇਸ ਲੜਣ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਏਗਾ। ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਇਕ ਕੇਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਸੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚ ਕਰਕੇ ਕਾਉਂਸਿਲ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਾਪਿਸ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਏ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦਇਆ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਥੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ। 1920 ਤੋਂ 1930 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤਕ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਹਲ ਹੋਣ ਵਿਚ ਛੇ ਮਹਿਨੇ ਲਗ ਗਏ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਇੰਡੀਅਨ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਆਏ ਸਨ, ਬਹੁਤ ਘਟ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਹੀਂ ਲਆ ਸਕੇ ਸਨ। 1920 ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ ਸੋਧ ਕਰਕੇ ਇਕ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉਤੇ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਇੰਡੀਅਨ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੰਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਹੁਟੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮੰਗਾਉਣ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿਤੀ ਜਿਸ ਨਾਲ 20 ਵਿਆਹੁਤਾ ਔਰਤਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈਆਂ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਪਤਨੀ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਬੱਚੇ ਮੰਗਾਉਣ ਲਈ ਸਨ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਭਤੀਜੇ, ਭਾਣਜੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਨ ਜੋ ਉਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ। 10 ਸਾਲ ਬਾਦ 1936-37 ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਆਇਆ ਕਿ ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਧਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਬਕਾਇਦਾ ਇੰਕੁਆਇਰੀ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਦੇ ਆਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਲੋਕ ਹੀ ਅਜੇ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਨ । ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰੀ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕੰਮ ਰੁਕਵਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਮੁਜਰਿਮ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਥੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗਲਤ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘਟ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ ਗਈ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਾਇ ਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 1000 ਸੀ। ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ 5-6 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ 10-10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ।

ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਈਲੈਂਡ ਵਿਚ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਅਲਬਰਟਾ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ, ਡੰਕਨ, ਗ੍ਰੇਟ ਸੈਂਟਰਲ ਲੇਕ ਆਦਿ। ਜਿਥੇ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਉਥੇ ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਜਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕ ਪਾਠ-ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਨ, ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਏਕਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਂਦੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਹੀ ਬਹੁਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਲੈਣ ਲਈ ਲੜਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਰਖਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰਖਦੇ ਸਨ, ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਜਿਸ ਦਾ ਹੈਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸੈਨ-ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਮਦਦ ਲਈ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹੁਣ ਵਰਗਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਿਰਫ ਇਲਾਕਈਪੁਣਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਦਿਸਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਇੰਡੀਅਨ ਵਜੋਂ ਮਾੜਾ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ। ਕੁਝ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਵਜੋਂ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਥੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕੋਈ ਇੰਡੀਅਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਸਿਵਾਇ 2-3 ਛੋਟੇ ਕਿਰਸਾਣਾ ਨੂੰ ਛਡ ਕੇ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕੈਲਗਰੀ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦੋ ਟੋਰਾਟੋ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਰਜੇ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਥੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਮੁੱਚਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ, ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕੈਮਲੂਪਸ ਅਤੇ ਕਲੋਨਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਚੰਗੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਚੰਗਾ ਗਿਆਨ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਔਟਵਾ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵੀ ਗਏ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਔਟਵਾ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੋਈ 350 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਜਿਥੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਗਏ ਹੋਟਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ, ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਖਰਚ ਚੁਕਿਆ। ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸ ਵਿਚ ਹੋਈ ਸਫਲਤਾ ਬਾਰੇ ਦਸਿਆ। 1954 ਵਿਚ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆ ਗਏ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਜਾਂਦੇ ਆਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-07-10
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Kartar Singh Ghag
Description: Kartar Singh Ghag came to Canada in 1924. His father had come to Canada previously, in 1907. The family’s financial situation forced them to come to Canada in search of work. Initially he worked in a saw mill as a cleaner. While he didn’t initially want to do cleaning work, he was not physically strong enough to do heavy labour required in many
Show moreKartar Singh Ghag came to Canada in 1924. His father had come to Canada previously, in 1907. The family’s financial situation forced them to come to Canada in search of work. Initially he worked in a saw mill as a cleaner. While he didn’t initially want to do cleaning work, he was not physically strong enough to do heavy labour required in many other jobs, so he accepted the cleaning job. He was paid 20¢ per hour. Later, he went to Nanoose Bay where he worked selling fuel wood. He also worked in Duncan selling fuel wood.

Wages were set by racial group: Chinese workers received 30¢ per hour, Japanese 32¢, Indian 35¢, and white 40¢. During the war the [International Woodworkers of America] union organized the mills and they got equal rights and wages, generally 35¢ per hour. Welfare was viewed negatively in their culture. He used to go to work by foot to save the 5¢ bus fare.

Immigration officials harassed immigrants, particularly looking for [the infectious eye disease] trachoma. They returned a lot of people to India who had trachoma. The immigrants faced language barriers and discrimination. White people refused to shave or give a hair cut to Indian people. In a two-storey local theatre, Indians were not allowed to sit on the main floor.

The immigrants continued to take an active part in Indian politics, opposing British rule. Some people were of Communist ideas, including Ilahi Kurban, Dr. Gill, Dhillon. The Ghadar [“mutiny”] Party [a pro-independence group set up by Indian people in the U.S. and Canada] distributed free books in Urdu and Hindi about the revolutionary movement, such as Ghadar Di Gunj [“Echoes of Mutiny”]. In 1928-29 the community set up a youth organization.

The Ghag family lived in Vancouver on 3rd Avenue and the Gurdwara [temple] was on 2nd Avenue. Ghag estimates 200 Punjabis from the Malwa region and 100 from the Majha region were in the Vancouver community. There were also a small number in Toronto. About 700 people arrived on his father’s ship in 1906. In another ship about 900 people came. Very few Indians went to university. People lived in cookhouses [a group living arrangement]. Cookhouses were at Dollarton, Mayo, Timberland. 10-20 people would live together in a cookhouse. In Alberta there is still a cookhouse. He had gone through grade 5 in India. In Canada he studied in the evenings after work.

Work in the mills was irregular; they learned to bribe the foreman with an a bottle of alcohol to get a job. A group of workers created a collective mill with a contribution of $1,000 from each of them. Others did the same. During World War II many small mills were closed because of the need for labour for the war effort.

Ghag was married in childhood at the age of 7. He came alone to Canada until he fell ill and his wife came to be with him in 1948. They lived in Kamloops for 26 years, then moved to Surrey. His older children were born in India and came to Canada with his wife in 1948. His oldest son was 18 at the time. The other sons went through high school in Canada. In general the family has not had many problems, although there were some generational conflicts with the children’s adoption of Canadian culture.

Regarding travel back to India, the ships went once a week to India through Hong Kong. It took 40-45 days to make the complete journey to Punjab. Four of the ships that sailed out of Dollarton were American, and four were CPR. It took 18 days for the ship to reach Hong Kong. Two of the ships traveled via Honolulu, Yokohama, Nagasaki, Kokoi, and Shanghai. The other two ships did not stop in Honolulu. From Hong Kong it took another 18 days to reach Calcutta. The route from Hong Kong included stops in Singapore and Penang. From Calcutta it took another 2-3 days by train to reach Punjab via Karachi and Mirpur and then the journey continued by narrow-gauge train to Punjab. Overall it took 40-45 days to get there. On one occasion, Ghag was traveling to India just after the Japanese had declared war. The windows of the ship were blacked out so that it could not be seen. Later the ships were used by the military; they eventually sank in Singapore.

Sending letters was also difficult: most people couldn’t write and had to have their letters written for them. In addition, they had to be able to put the country and state name on the envelope in English.

In the early years he went back to India frequently, but at the time of the interview had not visited in 44 years. He finds the situation in India now [in 1984] difficult. But there have been improvements, their village has tube wells and access to water. Ghag believes their life in Canada has been much better than they would have had in India, especially since they were granted equal rights.
Kartar Singh Ghag est arrivé au Canada en 1924. Son père était venu au Canada auparavant, en 1907. La situation financière de la famille les a forcés à venir au Canada pour trouver du travail. Il a d’abord été concierge dans une scierie. Initialement, il ne voulait pas occuper ce type d’emploi, mais il n’était pas suffisamment fort pour occuper des emplois exigeant de grands efforts physiques. Sa rémunération était de 0,20$/heure. Par la suite, il a habité à Nanoose Bay et à Duncan ; il a vendu du bois de chauffage à ces deux endroits.

Les salaires étaient déterminés selon l’origine ethnique : les travailleurs chinois étaient payés 0,30$/heure, les Japonais 0,32$, les Indiens 0,35$ et les Blancs, 0,40$/heure. Pendant la guerre, les travailleurs se sont associés au syndicat de l’International Woodworkers of America, qui a obtenu des droits et des salaires égaux pour tous, soit 0,35$/heure. L’aide sociale est mal vue dans leur culture. Il avait l’habitude de se rendre à pied à son travail pour économiser le tarif d’autobus (0,05$).

Les responsables de l’immigration harcelaient les immigrants et cherchaient surtout les cas de trachome. Plusieurs personnes furent rapatriées aux Indes parce qu’elles souffraient de trachome. Les immigrants ont été confrontés à des barrières langagières et à la discrimination. Les Blancs refusaient de raser ou de couper les cheveux des Indiens. Dans un théâtre local à deux étages, les Indiens n’avaient pas le droit de s’asseoir au rez-de-chaussée.

Les immigrants ont continué à s’impliquer dans la politique des Indes et se sont opposés au règne britannique. Certains avaient des idéologies communistes, notamment Ilahi Kurban et Dr. Gill Dhillon. Le Parti Ghadar [“mutinerie”, un groupe pro-indépendance organisé par des Indiens vivant aux États-Unis et au Canada] distribuait des pamphlets gratuits en Urdu et en Hindi traitant du mouvement révolutionnaire, tel que le Ghadar Di Gunj [“Échos de mutinerie”]. En 1928-29, la communauté a mis sur pied un organisme des jeunes.

La famille Ghag a habité sur la 3e Avenue à Vancouver, et le Gurdwara [temple] était situé sur la 2e Avenue. Selon Ghag, la communauté vancouvéroise comptait environ 200 Punjabis de la région Malwa et 100 de la région Majha. Il y avait également une petite communauté à Toronto. Environ 700 personnes sont arrivées sur le même bateau que son père en 1906, et 900 sur un autre bateau. Très peu d’Indiens allaient à l’université. Les gens habitaient dans des cuisines de chantier [logements communautaires] à Dollarton, Mayo et Timberland. De dix à vingt personnes habitaient ensemble dans ces cuisines de chantier. En Alberta, on trouve encore l’un de ces logements. Ghag a complété sa 5e année de primaire aux Indes. Au Canada, il suivait des cours du soir, après le travail.

Le travail dans les scieries n’était pas régulier. Les travailleurs devaient graisser la patte du chef de production en lui offrant une bouteille d’alcool pour avoir du travail. Un groupe de travailleurs a fondé une scierie collective grâce à une contribution de 1000$ de chaque investisseur. Les autres ont fait de même. Pendant la deuxième guerre mondiale, plusieurs scieries ont dû fermer leurs portes car les hommes devaient partir pour la guerre.
Ghag fut marié à l’âge de 7 ans. Il est venu seul au Canada mais sa femme l’a rejoint en 1948, alors qu’il était malade. Ils ont habité ensemble à Kamloops pendant 26 ans, puis ils sont déménagés à Surrey. Ses enfants aînés sont nés aux Indes et sont venus au Canada avec leur mère, en 1948. Son fils aîné était alors âgé de 18 ans. Ses autres fils ont fait leurs études secondaires au Canada. En général, la famille n’a pas vécu de problèmes sérieux, mis à part quelques conflits de génération lorsque ses enfants ont adopté la culture canadienne.

Des navires se rendaient aux Indes à chaque semaine, via Hong Kong. Il fallait de 40 à 45 jours pour se rendre au Punjab et 18 jours pour se rendre à Hong Kong. Parmi les navires partant de Dollarton, quatre étaient américains et quatre appartenaient à CFCP. Deux navires passaient par Honolulu, Yokohama, Nagasaki, Kokoi et Shanghai. Les deux autres ne s’arrêtaient pas à Honolulu. À partir d’Hong Kong, il fallait encore 18 jours pour se rendre à Calcutta, avec des arrêts à Singapore et Penang. Arrivés à Calcutta, les voyageurs devaient voyager en train pendant 2-3 jours se diriger vers le Punjab via Karachi et Mirpur, pour ensuite prendre un train à voie étroite jusqu’au Punjab. En tout, le périple durait de 40 à 45 jours. Un jour, Ghag s’est rendu aux Indes peu après que les Japonais aient déclaré la guerre. Les fenêtres du bateau étaient noircies pour le rendre invisible. Plus tard, les navires furent utilisés par l’armée et ils ont coulé à Singapore.

Il était également difficile d’envoyer des lettres. La plupart des gens étaient illettrés et quelqu’un devait écrire pour eux. De plus, ils devaient être capables de bien indiquer le nom du pays et de l’état sur l’enveloppe, en anglais.

Au cours des premières années, il se rendait fréquemment aux Indes mais au moment de l’entrevue, il n’y était pas retourné depuis 44 ans. Il juge la situation actuelle [en 1984] aux Indes difficile. Mais les choses s’améliorent : son village a maintenant des puits tubulaires et l’accès à l’eau potable. Ghag croit que leur vie au Canada est meilleure que s’il était resté aux Indes, particulièrement depuis qu’on lui a accordé des droits égaux.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਘੱਗ 1924 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ੳਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਜਾੜ ਸਾਫ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਜਾੜ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ ਪਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਉਤੇ ਕਿ ਉਹ ਤਗੜਾ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਜਾੜ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਕੰਮ ਲਈ ੳਨਾਂ ਨੂੰ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ 1907 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਮਾੜੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣਾ ਪਿਆ ।

ਊਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਤੀਜੇ ਐਵਨਿਊ ਊਤੇ ਰਹੇ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਸੀ। 1906 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਹੋਰ 700 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਇਕ ਹੋਰ ਦੂਜੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 900 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਹਰ ਇਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ 10-12 ਲੋਕ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਜੇ ਵੀ ਅਲਬਰਟਾ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਮਿੱਲ ਮਾਲਿਕਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ ਕੁਕਰਿਆਂ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਮੋੜ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਕਟੱਣ ਅਤੇ ਦਾੜੀ ਸ਼ੇਵ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਦੁਮੰਜਿਲਾ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਸ਼ੋਅ ਵੇਖਣ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸ਼ੋਅ ਨਹੀਂ ਵੇਖਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਂਦੀ ਸੀ ।

ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਈ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੱਗ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਕੰਮ ਬਦਲੇ ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਡੰਕਨ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਜਪਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਫੀ ਘੰਟਾ 32 ਸੈਂਟ, ਗੋਰਿਆਂ ਨੂੰ 40 ਸੈਂਟ, ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 30 ਸੈਂਟ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ 35 ਸੈਂਟ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਯੁਨੀਅਨ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਈ ਅਤੇ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਮਿਲਣ ਲਗੀ। ਆਮ ਕਰਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ 35 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਇਥੇ ਆਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਪੈਦਲ ਕੰਮ ਉਤੇ ਜਾ ਕੇ 5 ਸੈਂਟ ਦਾ ਕਰਾਇਆ ਬਚਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਜਜ਼ਬਾ ਸੀ ਕਿ ਕਦੋਂ ਉਨਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਏਗਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਲਾਹੀ ਕੁਰਬਾਨ, ਡਾਕਟਰ ਗਿੱਲ, ਢਿੱਲੋਂ ਆਦਿ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜਨ ਲਈ ਮੁਫਤ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਗਦਰ ਦੀਆਂ ਗੂੰਜਾਂ । ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿਲਣ ਲਗੀਆਂ। 1928-29 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਯੁਵਾ ਜਥੇਬੰਦੀ ਬਣਾ ਲਈ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਦਾਂਈ ਹੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲਭਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਕਦੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੀ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਫੋਰਮੈਨ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵੀ ਦੇਣੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਤੋਂ 5 ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਕੇ ਸ਼ਾਮੀਂ ਪੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ।

ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਕ ਮਿੱਲ ਹੋਏ। ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ 1945 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਮਿੱਲ ਲਾਈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਭਾਈਵਾਲ ਨੇ $1000 ਦਿਤੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਰ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। ਪਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲਾਂ ਚਲਾਉਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਜੰਗ ਵੇਲੇ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਜੰਗ ਲਈ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿਚ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਪਈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤੀਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਛਡਣਾ ਪਿਆ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਤੱਰਕੀ ਕੀਤੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਕਈ ਸਾਲ ਇਕੱਲੇ ਰਹੇ। ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਪੈ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ 1948 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾਇਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ। ਉਹ 26 ਸਾਲ ਕੈਮਲੂਪ ਵਿਚ ਰਹੇ । ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ੳਤਾਰ ਚੜਾਅ ਵੇਖੇ। ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਉਹ ਸਰੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਮਿੱਲ ਬਣਾਉਣ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵਧੀਆ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ।

ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 40-45 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸਫਰ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਟਨ ਦੇ ਚਾਰ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਦੇ ਚਾਰ ਸਮੁਦਰੀ ਮੁਸਾਫਰ ਜਹਾਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 18 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਾਦ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ। ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਹੋਨੋਲੁਲੂ, ਯੋਕੋਹਾਮਾ, ਨਾਗਾਸਾਕੀ, ਕੋਕੋਈ, ਸ਼ੰਗਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਸਿਧਿਆਂ ਯੋਕੋਹਾਮਾ, ਨਾਗਾਸਾਕੀ, ਕੋਕੋਈ, ਸ਼ੰਗਾਈ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕਲਕੱਤੇ ਲਈ ਹੋਰ 18 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਪੇਨਾਂਗ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਕਲਕੱਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਰੇਲਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਕਰਾਚੀ, ਮੀਰਪੁਰ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੌੜੀ ਪਟੜੀ ਦੀ ਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ 2-3 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ 40-45 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਦੇ ਸਨ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਧੂਆਂ ਨਹੀਂ ਬਾਲਣ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਪਾਨੀਆਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਜੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਖਾਈ ਨਾਂ ਦਏ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਜਹਾਜ਼ ਮਿਲੀਟਰੀ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁਬ ਗਏ ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਚਿਠੀਆਂ ਪਾਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਅਨਪੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 10-10 ਮੀਲ ਉਤੇ ਚਿਠੀਆਂ ਲਿਖਅਉਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਚਿਠੀਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਸ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਥੋੜੀ ਬਹੁਤ ਪੰਜਾਬੀ ਆਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦਾ ਨਾਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਚਿਠੀਆਂ ਪਾਣ ਲਈ ਡਾਕ ਟਿਕਟਾਂ ਵੀ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਘਰ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜਣ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।

ਟਰੱਕ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ੳਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸੌਖੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵੇਖੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਲਈ ਵੀ ਭੇਜਿਆ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੁ੍ਰੂ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਪਿਛਲੇ 44 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਵੀ ਸੁਖਾਵੇਂ ਨਹੀਂ । ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਟਯੂਬਵੈਲ ਅਤੇ ਨਹਿਰਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੜਕੇ 1948 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਵਡਾ ਲੜਕਾ ਉਸ ਸਮੇਂ 18 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਾਈ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪਾਸ ਨੇ।

ਬੱਚਿਆਂ ਉਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅਸਰ ਨਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਲੜਕੇ ਨੇ ਗਿਟਾਰ, ਐਮਪਲੀਫਾਇਰ ਖਰੀਦਿਆ ਅਤੇ ਕਨਵਰਟੀਬਲ ਕਾਰ ਵੀ ਲਈ। ਪਰ ਛੋਟੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਆਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਟਾਲ ਮਟੋਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੜਕਾ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ੳਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵੀ ਫੜੀਆਂ । ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਾਸ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਲੜਕੇ ਉਹੁਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮਨਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਵਿਚ ਤਾਂ ਛੋਟੀ ਮੋਟੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-06-21
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Mrs. Dhan Kaur Johal
Description: Dhan Kaur Johal came to Canada in 1923 from Jandiala, Punjab. She came via Calcutta, Singapore, and Hong Kong. She stayed three days in Hong Kong awaiting the boat to Canada. There were only four other Indian women in Canada when she arrived. The first woman came with her children in 1914. There was a woman who came earlier that was sent back to
Show moreDhan Kaur Johal came to Canada in 1923 from Jandiala, Punjab. She came via Calcutta, Singapore, and Hong Kong. She stayed three days in Hong Kong awaiting the boat to Canada. There were only four other Indian women in Canada when she arrived. The first woman came with her children in 1914. There was a woman who came earlier that was sent back to Hong Kong because men immigrants weren’t allowed to bring their families. Her husband fought the case for three years from Hong Kong. Gradually more Indian women came to Canada.

Indian women were not allowed to wear traditional clothing so she bought western style clothes from Japan and she put them on before landing in Vancouver. Initially the omwen did not like the new style of clothes but later they got used to it and wore traditional clothes just for going to Gurdwara [temple]. If Indian women left the house in traditional clothes, white people thought they were wearing nightgowns. Later on they found out that it is traditional Indian dress.

In 1930 the economic condition turned very bad. Wages were 10¢ per hour. They had their own trucking business but their business also had setbacks. Many families went back to India but nobody took welfare which was considered bad in the community. Everybody helped each other. During the war food tickets were given out. Each community took the kind of food they liked on those tickets.

After war Indo-Canadians got voting rights, the union was formed and wages were increased. Initially people were afraid of joining union as sometimes they were fired for doing so, but once the union got strong every one joined and people got the benefit of equal wages. When the Japanese were uprooted, Indian people purchased their houses. Before that people were not allowed to purchase houses and had to rent. Rent was $8-10 per month. They bought a new house on 2nd Avenue for $4,000. Very few people had cars. Indian people owned mills such as the Kapoors, Mayo, and their own mill. Most of the people worked in the mills and lived in cookhouses. The salary of the cook was made up by each person contributing $2 to the cookhouse. A few Indian women also worked as cooks in the cookhouses.

The women didn’t work outside the home, so they passed their time together, cooking, or going out. She cooked on a wood stove for more than 15 years. In 1943 she cooked food on a heater. One Indian person used to check the houses for cleanliness. She learned how to drive soon and could take her friends to the beach. She had no formal education but learned English from the white boys in six months. In 1939 they started having radios, but the programs were in English. During the Olympics games television came. After 1969 women started to hold jobs. She also worked for one year in Canada.

Her four children were all born in Canada. The first marriage in the Indian community was solemnized in Kamloops and her daughter’s marriage was the first one in Vancouver. Marriages were held in homes. Later on the committee of Gurdwara insisted wedding be held in the Gurdwara but the feast was held at home.

Most Indian people came after Canada increased the [immigration] quota. Then the quota was decreased. When visitors were allowed to come, more people came. In 1969 she went back for her son’s marriage in India and lived there for 6 years. No visa was required at that time. They have land in their village. Everybody planned to earn money and go back. They purchased land in Punjab with the money earned in Canada. They never thought they would settle permanently in Canada.

There was a store that served the Indian community on 2nd Avenue in Vancouver, which closed after the death of its owner. At the time of the partition in India in 1947 all the Indians were living together peacefully in Canada. Muslims and Hindus also used to go to Gurdwara. There was no regional differentiation among the people from different places in Punjab, such as Malwa, Doaba and Majha.

Gurdwaras were at Vancouver, mill side, Victoria, New Westminster. Gurdwara of mill side was built by a white people. Once that Gurdwara burned down but the white people rebuilt it. After the mill closed down that Gurdwara was removed from there. In 1924 a Jatha from the Vancouver Gurdwara went to Punjab to participate in Jaito’s Jatha. Every Sunday Kirtan [singing of hymns] were held in the Gurdwara. Initially men cooked the langar [free community kitchen] in the Gurdwara as there weren’t women. When the women came they took charge of langar. People sent money for Doaba Sudhar, Malwa Sudhar [local development programs] in Punjab.

Many people brought nephews and friends children to Canada claiming they were their children, but the Canadian Government saw them as illegal immigrants and ordered them deported. The community contributed money to fight their case. Pandia fought their case and as a result about 300 people were permitted to stay.

Her children did not face any problems in school. The teachers were very good. Now her grandchildren also speak Punjabi.
Dhan Kaur Johal est arrivée au Canada en 1923, de Jandiala, au Punjab. Elle a voyagé via Calcutta, Singapore et Hong Kong. Elle est demeurée trois jours à Hong Kong avant de prendre le navire qui l’amènerait au Canada. Il n’y avait que quatre Indiennes au Canada lorsqu’elle est arrivée. La première femme est arrivée en 1914 avec ses enfants. Une autre Indienne est venue auparavant, mais elle fut renvoyée à Hong Kong parce que les hommes immigrants ne pouvaient pas amener leur famille. Son mari s’est battu en cour pendant trois ans, à Hong Kong. Graduellement, on a permis aux femmes indiennes de venir au Canada.

Les Indiennes ne pouvaient pas porter les vêtements indiens traditionnels, alors elle a dû acheter des vêtements occidentaux au Japon qu’elle a enfilés avant d’arriver à Vancouver. Au début, les Indiennes n’aimaient pas le nouveau style de vêtements, mais elles s’y sont habitué et elles ne portaient les vêtements traditionnels que pour aller au Gurdwara [temple]. Si les femmes indiennes quittaient la maison en portant des vêtements traditionnels, les Blancs croyaient qu’elles étaient en pyjama. Par la suite, ils ont compris qu’il s’agissait de vêtements indiens traditionnels.

En 1930, les conditions économiques sont devenues très difficiles. Les gens gagnaient 0,10$ de l’heure. Ils possédaient leur entreprise de camionnage, mais ils ont connu des difficultés. Plusieurs familles sont retournées aux Indes, mais personne n’a accepté l’aide sociale parce que cela était mal vu dans la communauté, où tous les membres s’entraidaient. Pendant la guerre, le gouvernement a distribué des coupons d’alimentation. Chaque communauté achetait les aliments qu’elle aimait avec ces coupons.

Après la guerre, les indo-canadiens ont obtenu le droit de vote, on a formé un syndicat et les salaires ont augmenté. Au début, les gens avaient peur de se joindre au syndicat car parfois, ils étaient congédiés pour cette raison. Mais lorsque le syndicat est devenu fort, tous sont devenus membres et ils ont pu profiter de l’équité salariale. Lorsque les Japonais furent retirés, les Indiens ont acheté leurs maisons. Auparavant, les gens ne pouvaient pas acheter une maison alors ils devaient louer. Les loyers étaient de l’ordre de 8$-10$ par mois. Ils ont acheté une maison neuve sur la 2e Avenue pour 4000$. Très peu de gens possédaient une voiture. Certains Indiens comme Kapoors et Mayo possédaient leur propre scierie. La plupart des gens travaillaient dans les scieries et habitaient dans les cuisines de chantier. Le salaire du cuisinier était payé par les travailleurs : chacun versait 2$. Quelques Indiennes étaient cuisinières dans les cuisines communes.

Les femmes ne travaillaient pas hors du foyer, alors elles passaient leur temps ensemble à cuisiner ou à se promener. Elle a cuisiné sur un poêle à bois pendant plus de 15 ans. En 1943, elle cuisinait sur un réchaud. Une personne d’origine indienne inspectait les maisons pour s’assurer qu’elles étaient propres. Elle a appris à conduire très tôt et elle conduisait ses copines à la plage. Elle n’était pas éduquée, mais elle a appris l’anglais avec les garçons blancs en six mois. En 1939, ils ont acheté une radio mais les émissions étaient en anglais. La télévision est arrivée pendant les Jeux olympiques. Après 1969, les femmes ont commencé à intégrer le marché du travail. Elle a travaillé pendant une année au Canada.

Ses quatre enfants sont nés au Canada. Le premier mariage de la communauté indienne fut solennisé à Kamloops. Le mariage de sa fille fut le premier à être célébré à Vancouver. Les gens se mariaient dans les maisons. Par la suite, le comité du Gurdwara a insisté pour que l’on célèbre le mariage au temple, suivi d’un banquet à la maison.

La plupart des Indiens sont arrivés après que le Canada ait augmenté le quota [d’immigration]. Ce dernier a ensuite été réduit. Lorsqu’on a permis aux visiteurs de venir au Canada, d’autres Indiens sont venus. En 1969, elle est allée aux Indes pour le mariage de son fils et elle y a habité pendant 6 ans. Les visas n’étaient pas exigés à l’époque. Ils possèdent des terres dans son village. Tout le monde prévoyait gagner de l’argent, puis retourner aux Indes. Ils ont acheté des terres au Punjab avec l’argent gagné au Canada. Ils n’ont jamais songé à s’établir au Canada de façon permanente.

Il y avait un magasin qui desservait la communauté indienne sur la 2e Avenue, à Vancouver. Ce dernier a fermé ses portes après la mort du propriétaire. À l’époque de la partition aux Indes, en 1947, tous les indo-canadiens vivaient en harmonie. Les Musulmans et les Hindous fréquentaient aussi le Gurdwara. Il n’existait pas de différentiation régionale parmi les gens des différentes régions du Punjab, comme Malwa, Doaba et Majha.

Il y avait des Gurdwaras à Vancouver, sur le site de la scierie, à Victoria et à New Westminster. Le Gurdwara du site de la scierie fut bâti par une personne blanche. Ce dernier a brûlé, mais il fut rebâti par des Blancs. Après la fermeture de la scierie, le Gurdwara fut démoli. En 1924, un Jatha du Gurdwara de Vancouver est allé au Punjab pour participer au Jatha de Jaito. Tous les dimanches de Kirtan [chant d’hymnes] avaient lieu au Gurdwara. Au début, les hommes préparaient le langar [cuisine communautaire gratuite] au Gurdwara, car il n’y avait pas de femmes. Quand les femmes sont arrivées, elles ont pris en charge la préparation du langar. Les gens envoyaient de l’argent pour le Doaba Sudhar et le Malwa Sudhar [programmes de développement locaux] au Punjab.

Plusieurs ont fait venir leurs neveux et les enfants de leurs amis au Canada en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Mais le gouvernement canadien les a considérés comme des immigrants illégaux et il a ordonné leur expulsion. La communauté a versé de l’argent pour défendre leur cause. Pandia a participé à la cause et 300 personnes ont pu rester.

Ses enfants n’ont pas connu de difficultés à l’école. Les enseignants étaient très aimables. Ses petits-enfants parlent aussi le Punjabi.
ਧੰਨ ਕੌਰ ਜੌਹਲ 1923 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੰਡਿਆਲੇ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਸੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ 1914 ਵਿਚ ਆਈ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤਕ ਹਾਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੇਸ ਲੜਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਆਉਣ ਸਮੇਂ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਰਕੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਈਆਂ।

ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਸਟਾਇਲ ਦੇ ਕਪੜੇ ਜਾਪਾਨ ਤੋਂ ਹੀ ਖਰੀਦ ਲਏ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਉਤਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ੳਨਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਸਟਾਈਲ ਦੇ ਕਪੜੇ ਪਾ ਲਏ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਤਰਾਂ ਦੇ ਕਪੜੇ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਉਨਾਂ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲਗ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਣ ਲਗਿਆਂ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਔਰਤ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਡ੍ਰੈਸ ਹੈ।

1930 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ ਸੀ । ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ 10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਟੱਰਕਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਉਤੇ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਤਾਂ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਪਰ ਇਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਵੈਲਫੇਅਰ ਲੈਣਾ ਆਪਣਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵਡੀ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਖਾਣ ਲਈ ਟਿਕਟਾਂ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਟਿਕਟਾਂ ਉਤੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਖਾਣਾ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਮਿਲੇ, ਯੁਨੀਅਨ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਵੀ ਵਧ ਗਈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕਢ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਯੁਨੀਅਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਹਰ ਇਕ ਵਰਕਰ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਜਾਪਾਨੀ ਉਜਾੜ ਦਿਤੇ ਗਏ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਘਰ ਖਰੀਦਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਲੋਕ ਕਿਰਾਇਆਂ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ 8-10 ਡਾਲਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਘਰ ਖਰੀਦਿਆ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਕਾਰਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਕੜੀ ਦੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਪੂਰ ਸਾੱਅ ਮਿੱਲ, ਮਿਓ ਸਾੱਅ ਮਿੱਲ ਅਤੇ ਜੌਹਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਲਈ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਇਕ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦੋ ਡਾਲਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ।

ਔਰਤਾਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਇਕ ਦੂਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਕੇ, ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਬਣਾ ਕੇ ਅਤੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਘੁੰਮ ਫਿਰ ਕੇ ਬਿਤਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ 15 ਤੋਂ ਵੀ ਵਧ ਸਾਲ ਤਕ ਲਕੜਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਉਤੇ ਰੋਟੀ ਬਣਾਈ ਹੈ । 1943 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਹੀਟਰ ਉਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖਾਣਾ ਬਣਾਇਆ। ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਫ ਸਫਾਈ ਲਈ ਘਰਾਂ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਕਾਰ ਚਲਾਉਣੀ ਸਿਖ ਲਈ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵਿਚ ਬਿਠਾ ਕੇ ਬੀਚ ਉਤੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਅਨਪੜ ਸੀ ਪਰ ਗੋਰੇ ਲੜਕਿਆਂ ਕੋਲੋਂ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ। ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਰੇਡੀਓ 1939 ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਰੇਡੀਓ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਰੇਡੀਓ ਉਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਆਏ ਸਨ। 1969 ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਕੈਮਲੂਪਸ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਜੋਰ ਪਾਏ ਜਾਣ ਉਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਲਗ ਪਏ ਪਰ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰੋਟੀ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਟਾ ਖੁੱਲਣ ੳਪਰੰਤ ਆਏ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਕੋਟਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਫਿਰ ਵਿਜ਼ੀਟਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। 1969 ਵਿਚ ਧੰਨ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਲੜਕੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੇ ਉਦੋਂ ਛੇ ਸਾਲ ਤਕ ਰਹੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀਜ਼ੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ। ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਕੇ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕਮਾਏ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਦਾ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇਕ ਸਟੋਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ੳਤੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਸਟੋਰ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

1947 ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅਲਾਵਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮਲਵਈ, ਦੁਆਬੀਆ ਜਾਂ ਮਝੇਲ ਵਰਗੇ ਇਲਾਕਾਈ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਸਨ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ, ਨਿਉ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਾਲਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਗੋਰੇ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਕ ਵਾਰ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੜ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਗੋਰੇ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਾਲੀ ਮਿੱਲ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਥੋਂ ਹਟਾਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। 1924 ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਇਕ ਜੱਥਾ ਜੈਤੋ ਦੇ ਜੱਥੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਕੀਰਤਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਦੀਵਾਨ ਲਗਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਰੂਰ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੰਗਰ ਆਦਮੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਔਰਤ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ। ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦੁਆਬਾ ਸੁਧਾਰ, ਮਾਲਵਾ ਸੁਧਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਪੈਸੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ, ਭਾਣਜੇ, ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਆਪਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਓ ਦਸ ਕੇ ਮੰਗਾਏ ਸਨ ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਸਦਿਆਂ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਵਾਸਤੇ ਪੈਸੇ ਦਿਤੇ। ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕੋਈ 300 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ।

ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਟੀਚਰਾਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀਆਂ ਸਨ। ਅਜ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ ਪੋਤੀਆਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ।
Show less
Date: 1984-12-23
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Tara Singh Kot
Description: Tara Singh Kot came to Victoria in 1930 at the age of 16. His father came in 1906. They had land in Punjab. He had completed 8th grade and had little knowledge of English. He came with his father and many people joined them in Hong Kong, including some women. They stayed two week in Hong Kong in the Gurdwara [temple] while waiting to come to Canada
Show moreTara Singh Kot came to Victoria in 1930 at the age of 16. His father came in 1906. They had land in Punjab. He had completed 8th grade and had little knowledge of English. He came with his father and many people joined them in Hong Kong, including some women. They stayed two week in Hong Kong in the Gurdwara [temple] while waiting to come to Canada.

People lived in mills in cookhouses [group living arrangements]. There were some cookhouses outside of the mills too. Sometimes people living in cookhouses brought in prostitutes. The mills were all over Vancouver Island. His father sold fuel wood from a horse cart. Kot started doing work for 25¢ an hour and was not sent to school. They bought a truck in 1933. By working day and night they were able to earn enough money to purchase more trucks and sell more fuel wood. The Indian community was very hard working and made their place in Canada but nobody planned to settle permanently in Canada.

In his time, people in Canada treated them well, but his elders faced many difficulties. Very few Indian people lived in Victoria. Around 1918 permission was given to bring wives and unmarried children under the age of 18.

In 1930 with the beginning of the Depression the mills shut down. Many people were unemployed. Wages were reduced to 5-10¢. Many people went back to India. People helped each other. The union was formed by Anderson after World War I. Indian people liked the union. In all the mills workers joined the union. Indian people got right to vote in 1947. The welfare association was set up in 1947.

The Babbar movement [a pro-independence group] emerged in America and Canada for the struggle of India. People sent money to help the freedom fighters in India. Gurdwara Khalsa Diwan Society was the centre point. There were Gurdwaras in Fraser Mills, Victoria, Vancouver, and Abottsford but all the Gurdwaras were under 2nd Avenue Gurdwara. The 2nd Avenue Gurdwara was contructed in 1909 by the elders; it was later sold for $96,000. People wanted to make a new Gurdwara on Marine Drive as people had moved away from 2nd Avenue. He was involved in the Gurdwara committee for 5 years starting in 1952. That’s when friction started to occur between Sikh and Sehjdhari [less strict Sikhs who cut their hair or beards]. Punjabi was taught in the Gurdwaras to keep it alive in Canada. Since 1968 the Indian community has increased a lot. In America many Indian people married Mexicans.

The government did not give work to educated Indian people. Educated Indian people had to do heavy labour. Licenses were not given for businesses. He worked in the trucking business and had many setbacks. But kept on working towards it and eventually, with the help of friends, he was able to establish his business. Women used to wear long skirts and did not work outside of the home. He played soccer with white people and won a cup.
Tara Singh Kot est arrivé à Victoria en 1930, à l’âge de 16 ans. Son père est arrivé en 1906. Ils possédaient des terres au Punjab. Il a quitté l’école après la 8e année et il connaissait très peu d’anglais. Il est arrivé avec son père et plusieurs personnes sont venues les rejoindre à Hong Kong, y compris sa mère. Ils sont demeurés deux semaines au Gurdwara [temple] de Hong Kong en attendant de partir pour le Canada.

Les gens habitaient dans les cuisines de chantier des scieries [logement en groupe]. Il y avait aussi des cuisines de chantier hors des scieries. Parfois, les gens habitant dans les cuisines de chantier faisaient venir des prostituées. Il y avait de nombreuses scieries sur l’île de Vancouver. Son père vendait du bois de chauffage avec une voiture tirée par des chevaux. Lorsqu’il a commencé à travailler, Kot gagnait 0,25$ de l’heure et on ne l’a pas envoyé à l’école. Ils ont acheté un camion en 1933. En travaillant le jour et le soir, ils ont pu amasser suffisamment d’argent pour acheter d’autres camions et vendre plus de bois de chauffage. La communauté indienne travaillait dur et elle s’est taillée une place dans la communauté canadienne, mais personne ne prévoyait s’établir de façon permanente au Canada.

À l’époque, les Canadiens étaient respectueux des Indiens, mais ses ainés furent confrontés à de nombreux obstacles. Très peu d’Indiens vivaient à Victoria. Vers 1918, on a permis aux immigrants de faire venir leur épouse et leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans.

1930 a marqué le début de la dépression économique et les scieries ont dû fermer leurs portes. Plusieurs personnes étaient sans emploi. Les salaires ont baissé à 5-10¢. Plusieurs sont retournés aux Indes. Les gens s’entraidaient. Un monsieur Anderson a formé un syndicat après la première guerre mondiale. Les Indiens aimaient le syndicat. Les employés de toutes les scieries ont adhéré au syndicat. Les Indiens ont obtenu le droit de vote en 1947. L’aide sociale fut établie cette même année.

Le mouvement Babbar [un groupe en faveur de l’indépendance des Indes] a émergé en Amérique et au Canada. Les gens envoyaient de l’argent aux combattants de la liberté aux Indes. La Gurdwara Khalsa Diwan Society était le point central. Il y avait des Gurdwaras à Fraser Mills, à Victoria, à Vancouver et à Abbotsford, mais tous les Gurdwaras étaient sous la gouvernance du Gurdwara de la 2e Avenue. Le Gurdwara de la 2e Avenue fut construit en 1909 par les anciens; il fut ensuite vendu pour la somme de 96 000$. Les gens voulaient bâtir un nouveau Gurdwara sur Marine Drive, car ils n’habitaient plus dans le quartier de la 2e Avenue. Il a fait partie du comité du Gurdwara pendant 5 ans, à partir de 1952. C’est à ce moment que les relations sont devenues tendues entre les Sikhs et les Sehjdharis [les Sikhs moins stricts coupaient leurs cheveux ou leur barbe]. On enseignait le Punjabi dans les Gurdwaras pour éviter que les indo-canadiens ne l’oublient. Depuis 1968, la communauté indienne s’est beaucoup élargie. Aux États-Unis, plusieurs Indiens ont marié des personnes d’origine mexicaine.

Le gouvernement n’embauchait pas les Indiens éduqués pour la fonction publique. Ces Indiens devaient faire du travail physique exigeant. On n’accordait pas de permis pour que les Indiens puissent démarrer des entreprises. Il a travaillé pour une entreprise de camionnage et il a connu plusieurs reculs. Mais il a persévéré et éventuellement, avec l’aide de ses amis, il a réussi à démarrer son entreprise. Les femmes portaient des jupes longues mais elles n’intégraient pas le marché du travail. Il a joué au soccer avec des Blancs et remporté la coupe.
ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੋਟ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1930 ਵਿਚ ਕੇਨਡਾ ਵਿਚ ਵਿਕੋਟਰੀਆ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਠ ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਗਿਆਨ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਹੋਰ ਕਈ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਸੀ। ਉਸ ਗਰੁਪ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਆਈਆਂ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਦੋ ਹਫਤੇ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰੁਕੇ ਸਨ।

ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਗਰੁਪ ਬਣਾ ਕੇ ਮਿੱਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਘਰ ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਕੁੱਕ ਰਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਵੀ ਲੈ ਆਂਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਘੋੜਾ ਗੱਡੀ ਉਤੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਵੇਚਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ। 1933 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਟਰੱਕ ਖਰੀਦ ਲਿਆ ਸੀ। ਦਿਨ ਰਾਤ ਲਗਾਤਾਰ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਟਰੱਕ ਖਰੀਦ ਲਏ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲਿਆ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਂਜ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਥੇ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਝੱਲੀਆਂ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸੰਨ 1918 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਵਹੁਟੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ।

1930 ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਕੰਮ ਲਈ ਤਨਖਾਹ ਘਟਾ ਕੇ 5-10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰਕ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਐਂਡਰਸਨ ਨੇ ਯੁਨੀਅਨ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਯੁਨੀਅਨ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵਰਕਰ ਯੁਨੀਅਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। 1947 ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵੋਟ ਪਾਣ ਦੇ ਹੱਕ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਵੈਲਫੇਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ 1947 ਤੋਂ ਬਾਦ ਬਣੀ ਸੀ।

ਬੱਬਰ ਲਹਿਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੱਦੋ ਜਹਿਦ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਤੋਂ ਉਭਰੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਲਈ ਪੈਸਾ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਸਿਆਸੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਵੈਨਕੂਵਰ, ਐਬਟਸਫੋਰਡ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1909 ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦ ਵਿਚ 96000 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਉਤੇ ਮੈਰੀਨ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਉਨਾਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਸੰਗਤ ਘਟ ਸੀ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ 1952 ਤੋਂ 5 ਸਾਲ ਤਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ ਸਨ। 1952 ਤੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮਨ-ਮੁਟਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂਜਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਲੋਕ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਿਲਣ ਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1968 ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਇਥੇ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮੈਕਸੀਕਨ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਾਏ ਸਨ।

ਸਰਕਾਰ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰਿਆਂ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਕੰਮ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਟਰੱਕਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਘਾਟੇ ਵੀ ਹੋਏ। ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਔਰਤਾਂ ਲੰਮੀਆਂ ਸਕਰਟਾਂ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਿਚ ਕੱਪ ਵੀ ਜਿਤਿਆ ਸੀ।
Show less
Date: 1984-10-11
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Sardara Singh Gill
Description: Sardara Singh Gill came to Canada in 1925 at the age of 18 years. He studied up to 7th grade in his village. His father and some others from his village came to Canada in 1906. At that time men immigrants were not allowed to bring their families. In 1921 Indian people fought to bring their wives and children unmarried children under 18. In 1906 all
Show moreSardara Singh Gill came to Canada in 1925 at the age of 18 years. He studied up to 7th grade in his village. His father and some others from his village came to Canada in 1906. At that time men immigrants were not allowed to bring their families. In 1921 Indian people fought to bring their wives and children unmarried children under 18. In 1906 all were uneducated but some who had lived in Shanghai or Hong Kong knew English. Slowly other people learned English. Most of the Indian people worked in saw mills and farms. At that time about 700 people were in Canada and many went back as they did not get work.

About 40 Indian people came on his ship. Among them were those who were coming back after getting married. They got a one year permit to visit India. They came on a cargo ship and stayed on deck. He spent 44 rupees to travel from from Calcutta to Hong Kong, and prepared his own food on the ship. They had to stay for 8-10 days in Hong Kong in the Gurdwara [temple] and had food from there. In return they gave some donation to the Gurdwara; people coming from Canada donated more money. When they landed in Vancouver the immigration officials raised the question of his age. He was just under the maximum age to come as a child of an immigrant. After many explanations and counting out his age on fingers he convinced them and was allowed to land. Otherwise people were taken to the immigration office, and if they were not satisfied they were sent back.

They lived in Fraser Mills in a bunk house. About 300 Indian people were working in that mill but chances of progress were not given to them. Indian people started a mill without a permit but was not allowed to run. Then they fought the case to run the mill. After one week he went to work. He worked for 25¢ an hour and changed jobs often as he got an increase of a few cents in other mills. Many small mills were operating. Timber was under the control of CPR. An Indian man purchased timber and collectively established a mill. Later on they established big mills by participation. After working 8-10 hours they would eat in a cookhouse or sometimes made their own food. Each member of the cookhouse paid one day’s wages a month to the cook.

In 1932 he formed an East Indian hockey team in Vancouver which won the cup consecutively for 5 years. Popular sports were high jump, long jump, and wrestling; they also played cards and sang.

They rented a house near the 2nd Avenue Gurdwara in Vancouver. That Gurdwara was historic but was sold later. There were just 1-2 houses of Indian people there. Bela Singh created a problem for the community when he opened fire in the Gurdwara. He was a government agent so he was freed. But Surain Singh, a brave and strong person, deported him. Surain Singh was also the one who delivered food to the people in the Kamagata Maru ship. He represented Canada in the Ghadar party movement.

During the Depression people worked for 5¢. Due to unemployment Indian people collectively reduced their expenditure by cooking for themselves; some went back to India. When he returned from India after two years he got job of foreman in a mill. Slowly everybody got work. Families purchased houses for $600 and made up their mind to stay in Canada. Some people had cars also. In 1938 he brought his wife to Canada.

In the Gurdwaras only amritdhari persons [those initiated through a baptism ritual] were allowed to be members of the Gurdwara Committee. But other people objected on the grounds that they also contributed money so they should be given chance to become members of Gurdwra committee. That was the reason they built another Gurdwara on 11th Avenue. A church at that place was being sold, so they purchased it for $14,000. The divisions in community were the issue of Gurdwara and Indian regionalism—Malwa Sudhar, Doaba Sudhar, Majha Sudhar [local development programs] in Punjab. They sent money to the sudhar programs to build schools and hospitals, and for the welfare of the community.

His children have been to school and not smoke or drink. He lives with his nephew separately from his children in Vancouver. Children of the Indian community mix with white people and even marry people from other ethnic groups.
Sardara Singh Gill est arrivé au Canada en 1925, à l’âge de 18 ans. Il est allé à l’école jusqu’à la 7e année dans son village. Son père et d’autres personnes de son village sont venues au Canada en 1906. À l’époque, les hommes immigrants ne pouvaient pas faire venir leur famille. En 1921, les Indiens se sont battus pour avoir le droit de faire venir leurs femmes et leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans. En 1906, ils étaient tous sans instruction mais certains avaient habité à Shanghai ou Hong Kong et connaissaient l’anglais. Peu à peu, d’autres ont appris l’anglais. La plupart des Indiens travaillaient dans les scieries et les fermes. À cette époque, il y avait environ 700 Indiens au Canada et plusieurs sont retournés aux Indes parce qu’ils n’arrivaient pas à trouver du travail.

Environ 40 Indiens sont arrivés sur le même navire que lui. Certains revenaient au Canada après s’être mariés ; ils avaient obtenu un permis d’un an pour aller aux Indes. Ils ont voyagé sur un navire de charge et restaient sur le pont. Il a dépensé 44 roupies pour se rendre de Calcutta à Hong Kong et il devait préparer ses propres repas sur le navire. Ils ont dû rester 8-10 jours au Gurdwara [temple] de Hong Kong, où ils étaient logés et nourris. En retour, ils ont fait un don au Gurdwara; les gens qui arrivaient du Canada pouvaient donner plus d’argent. À son arrivée à Vancouver, les autorités de l’immigration étaient concernées par son âge, tout juste sous la limite autorisée pour les enfants d’immigrants. Après de nombreuses explications et après avoir compté son âge sur ses doigts, il a réussi à les convaincre et il a pu débarquer. Les autorités pouvaient amener les gens au bureau de l’immigration et expulser les immigrants s’ils n’étaient pas satisfaits.

Ils habitaient à Fraser Mills, dans un pavillon-dortoir. Environ 300 Indiens travaillaient dans cette scierie, mais ils n’avaient aucune chance d’être promus. Certains Indiens ont ouvert une scierie sans permis, mais on leur a interdit de la faire fonctionner. Ils ont porté leur cause en cour et après une semaine, la scierie était fonctionnelle. Il travaillait pour 0,25$ l’heure et changeait souvent d’emploi pour avoir un meilleur salaire. Il y avait de nombreuses petites scieries. Le bois d’œuvre était contrôlé par le CFCP. Un Indien a acheté du bois d’œuvre et il ouvert une scierie collective. Plus tard, ils ont ouvert de grandes scieries par participation. Après avoir travaillé pendant 8-10 heures, ils mangeaient dans une cuisine de chantier ou parfois, ils préparaient leurs repas. À tous les mois, chaque membre versait l’équivalent d’une journée de salaire au cuisinier.

En 1932, à Vancouver, il a formé une équipe de hockey indienne qui a remporté la coupe pendant 5 années consécutives. Les sports populaires étaient le saut en hauteur, le saut en longueur et la lutte. Pour se distraire, ils jouaient aux cartes et ils chantaient.

Ils ont loué une maison près du Gurdwara de la 2e Avenue, à Vancouver. Ce Gurdwara était un lieu historique, mais il a éventuellement été vendu. Il n’y avait qu’une ou deux maisons où habitaient des Indiens à cet endroit. Bela Singh a nui à la communauté lorsqu’il a ouvert le feu dans le Gurdwara. Comme il était agent du gouvernement, il a été libéré. Mais Surain Singh, une personne brave et forte, l’a expulsé. Surain Singh a également apporté de la nourriture aux passagers du navire Kamagata Maru. Il représentait le Canada au sein du parti Ghadar.

Pendant la dépression économique, les gens ne gagnaient que 0,05$ de l’heure. Comme les emplois étaient rares, les Indiens ont réduit leurs dépenses collectivement en préparant leurs propres repas, alors que d’autres ont préféré rentrer aux Indes. Lorsqu’il est revenu des Indes après une absence de deux ans, il a obtenu un poste de superviseur dans une scierie. Peu à peu, les gens ont trouvé du travail. Les familles ont acheté des maisons au coût de 600$ et ont décidé de s’installer définitivement au Canada. Certains possédaient également une voiture. En 1938, sa femme est venue au Canada.

Dans les Gurdwaras, seuls les amritdhari [des gens initiés par un rituel de baptême] pouvaient faire parti du comité du Gurdwara. Certains ont protesté cette règle en disant qu’ils versaient de l’argent au temple et que par conséquent, ils devraient eux aussi avoir la chance de faire partie du comité du Gurdwara. C’est pour cette raison que l’on a bâti un deuxième Gurdwara sur la 11e Avenue. Il y avait une église à vendre et ils l’ont achetée au coût de 14 000$. La communauté était divisée sur les questions liées au Gurdwara et au régionalisme indien — Malwa Sudhar, Doaba Sudhar, Majha Sudhar [programmes de développement locaux] au Punjab. Ils envoyaient de l’argent aux programmes sudhar pour bâtir des écoles et des hôpitaux, et pour contribuer au bien-être de la communauté.

Ses enfants sont allés à l’école. Ils ne fument pas et ne boivent pas. Il habite avec son neveu à Vancouver, et non avec ses enfants. Les enfants de la communauté indienne ont fréquenté les Blancs et éventuellement, certains ont marié des gens appartenant à d’autres groupes ethniques.
ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ੧੯੨੫ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਲੋਕ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 1921 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਲਈ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। 1906 ਵਿਚ ਆਏ ਸਾਰੇ ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਅਣਪੜ੍ਹ ਸਨ ਪਰ ਕੁਝ ਕੁ ਜੋ ਸ਼ੰਘਾਈ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਰਹੇ ਚੁਕੇ ਸਨ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ 700 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੰਮ ਨਾਂ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਵੀ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।

ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜਿਸ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ ਉਸ ਵਿਚ ਕੋਈ 40 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਲੋਕ ਸਨ ਜੋ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਜਾਣ ਲਈ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਪਰਮਿਟ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ੳਹ ਮਾਲ ਵਾਹਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਡੈਕ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਆਣ ਲਈ 44 ਰੁਪਏ ਖਰਚੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਆਪ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ 8-10 ਦਿਨ ਰੁਕਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਹੀ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ ਛਕਿਆ ਸੀ। ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਯਾਤ੍ਰੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇ ਆਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ; ਜੋ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸੇ ਦਾਨ ਵਿਚ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰਨ ਸਮੇਂ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਉਮਰ ਬਾਰੇ ਪੁਛਿਆ। ਉਸ ਵੇਲੇ ੳਹ 18 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਗਲਬਾਤ, ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਉਤੇ ਇਕ ਇਕ ਸਾਲ ਗਿਣਾ ਕੇ ਉਹ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਸਕੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੇ ਕੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰਨ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ, ਜੇਕਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ੳਹਨਾਂ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਉਹ ਫ੍ਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਬਣੇ ਬੰਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੋਈ 300 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਕੋਈ ਮੌਕੇ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਿੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲ ਨਹੀਂ ਚਲਾਣ ਦਿਤੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿੱਲ ਚਲਾਣ ਲਈ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਇਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਦ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੰਮ ਉਤੇ ਲਗ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੈਂਟ ਵਧ ਮਲਦੇ ਸਨ ਉਹ ਉਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਟਿੰਬਰ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਹੇਠ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਆਦਮੀ ਨੇ ਟਿੰਬਰ ਖਰੀਦ ਕੇ ਸਾਂਝ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਲਾ ਲਈ। ਮਗਰੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਮਿੱਲ ਲਾ ਲਈ। ਲੋਕ ਰੁਜ਼ਾਨਾ 8-10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਕਦੀ ਆਪ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਦਾ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਰਸੋਈਏ ਨੂੰ ਦਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।

1932 ਵਿਸ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੇਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਅਨ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਬਣਾਈ ਜਿਸਨੇ ਉਪਰੋਥੱਲੀ 5 ਸਾਲ ਕੱਪ ਜਿਤਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਮਨ ਖੇਡਾਂ ਲੰਮੀ ਛਾਲ, ਉੱਚੀ ਛਾਲ, ਘੋਲ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਹੁਦੀਆਂ ਸਨ; ਲੋਕ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਕੇ ਅਤੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ੳਹਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਘਰ ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਲਿਆ। ਉਹ ਇਕ ਇਤਿਹਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਥੇ ਸਿਰਫ 1-2 ਘਰ ਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਖੜੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿਤੀਆਂ ਸਨ। ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਬਹਾਦੁਰ ਅਤੇ ਤਗੜਾ ਬੰਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਘਲਾ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚਾਈ ਸੀ। ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਵਿਸ਼ਵ ਜੌਗ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲੋਕ 5 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਕਾਰਣ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲਕ ਕੇ ਆਪ ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖਰਚੇ ਘਟ ਕਰ ਲਏ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੋ ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਵਾਪਿਸ ਕੈਨੇਡਾ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਫੋਰਮੈਨ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲਣ ਲਗ ਗਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ 600- 600 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਘਰ ਖਰੀਦ ਲਏ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਹੀ ਵਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1938 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਂਦੀ ਸੀ।

ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਹੋਰਨਾਂ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਉਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਈ ਚੰਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦਿਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਸੀ ਕਿ ਉਨਾਂ ਨੇ 11 ਐਵਨਿਉ ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਜਗਾ ਉਤੇ ਇਕ ਚਰਚ ਵਿਕ ਰਹੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਹ ਚਰਚ 14000 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਖਰੀਦ ਲਈ। ਸਿੱਖ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਦੇ ਕਾਰਣ ਸਨ – ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਅਤੇ ਇਲਾਕਾਈਪੁਣਾ ਜਿਵੇਂ ਮਾਲਵਾ ਸੁਧਾਰ, ਦੁਆਬਾ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਮਾਝਾ ਸੁਧਾਰ। ਲੋਕ ਸੁਧਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਨ ਅਤੇ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟ, ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਏਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਅਡ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੇ ਬੱਚੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਵੀ ਕਰਵਾਂਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-10-15
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Kuldip Singh Bains
Description: Kuldip Singh Bains came to Canada in 1936 at the age of 18 years. His uncle came to Canada in 1906, then his father came in 1922. People came to Canada because it had better economic conditions. He came alone from his village. At that time wives and unmarried children under the age of 18 were allowed to come. He came via Hong Kong. At Hong Kong he
Show moreKuldip Singh Bains came to Canada in 1936 at the age of 18 years. His uncle came to Canada in 1906, then his father came in 1922. People came to Canada because it had better economic conditions. He came alone from his village. At that time wives and unmarried children under the age of 18 were allowed to come. He came via Hong Kong. At Hong Kong he stayed for 2 months at the Gurdwara [temple]. He took the Empress of Canada ship to Victoria. He traveled 3rd class where they had open bunks. He was the only person from India on board. Other passengers were Chinese and Japanese who got off at Honolulu and Japan, so he was alone in the ship for a lot of the journey and remembers weeping on the ship. He landed in Victoria where his father was living.

In 1926 many families of the community came to Canada and bought property. Houses were available for $400. His father worked in Duncan and bought 80 acres of land for $500. He worked in a mill for 18¢ an hour and attended night school. He had never been to school full time. Other children such as Dr. Sadhu Singh Dhami, Ranjit Singh Mattu and Karan Singh went to school and university in Canada. When he came many Indian people had horse carts which they used to sell fuel wood. There were not many people in the community and they lived in bunk houses with a cook. In cities people lived in groups in houses.

The Depression was still going on and there was no work. People walked miles to find work. At that hard time no person from the community took welfare relief. Some people opted to send their families back in India, but in 1930s there were about 1500 Indian people in BC. There was a Gurdwara Committee and Nagendra Singh Gill was the President of the Gurdwara. In 1939 Pandia took active part in the legalisation of 300 people [who had come to Canada illegally]. With community cooperation from the various Gurdwaras the issue was solved. The main Gurdwara was in Vancouver and the registration of members in the Gurdwara society was through the Gurdwara Diwan Khalsa Society. Akali Singh Gurdwara was made in 1953. There were two groups in the Gurdwara: Surain Singh’s group and Gurdit Singh’s group.

Many associations were formed at that time such as the young men’s association, the Hindustani league, the Babbar movement for the freedom of India. In the 1930s revolutionary activities increased. In the Gurdwara Kuldip Singh supported the Indian leader Subhas Chandar Bose and with that he came in contact with Darshan Singh Sangha. Darshan Singh Sangha came to Canada for his studies but was involved in political activities at the university. Kuldip Singh and Darshan Singh Sangha lived together in a house, and he supported Darshan Singh financially. Darshan Singh became member of communist party and both were activists in the IWA [International Woodworkers of America].

In 1946 he was working in Victoria getting 32¢ an hour cash. Wages were increased to 40¢ but his wages were not increased as he was active in union activities. During that time Darshan Singh came from Vancouver Mayo mill to Victoria. When Hitler attacked Russia, the communist party changed its stand and made the slogan liberal labour relation. Party became legal at that time. Darshan Singh was the recording Secretary of the IWA. The IWA started in Vancouver. Its head office was in America. Membership for the party was one and half dollars.

During the war time labour was in more demand. The first strike was held in 1946 across BC. Workers used to work 56 hours a week. At that time IWA demanded 25¢ an hour wages, a 40-hour work week, and a union shop. In 1945 they accepted 44 hours per week. The union planned to teach the workers about their rights. It took many years for the union to become strong. He worked from 1938 to 1945 in the mills. Before union there was no chance for progress in the mills; Indian people were not allowed to work on machines.

There was discrimination against Indian people. In Duncan only one barber shop run by Japanese people wouldn’t cut Indian people’s hair. They were not allowed in the swimming pool in Victoria. In beer parlours and restaurants Indian people were not allowed to go. Indian people had to fight for their rights in Canada. During and after the war there was more understanding between them and white people.

In 1951 he started his business and got married in 1953 in Canada. He went back to India to the first time in 1961 for a month.
Kuldip Singh Bains est arrivé au Canada en 1936, à l’âge de 18 ans. Son oncle est arrivé en 1906 et son père est arrivé en 1922. Les gens immigraient au Canada car les conditions économiques y étaient meilleures. Il a quitté son village seul. À cette époque, les femmes et leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans pouvaient venir rejoindre le père de famille. Il est venu via Hong Kong et il fut hébergé au Gurdwara [temple]. Il a voyagé sur le navire Empress of Canada jusqu’à Victoria, en 3e classe, et il dormait dans un lit superposable. Il était l’unique Indien à bord. Les autres passagers, des Chinois et des Japonais, ont débarqué à Honolulu et au Japon, alors il fut seul pendant une longue partie du trajet. Il se souvient avoir pleuré pendant le voyage. Il a débarqué à Victoria où son père habitait.

En 1926, plusieurs familles de la communauté sont venues au Canada et ont acheté des propriétés. Les gens pouvaient acheter une maison pour 400$. Son père travaillait à Duncan et il a acheté une terre de 80 acres pour 500$. Il a travaillé dans une scierie où il gagnait 0,18$ l’heure. Il suivait des cours du soir, mais il n’a jamais étudié à plein temps. D’autres enfants comme Dr. Sadhu Singh Dhami, Ranjit Singh Mattu et Karan Singh ont étudié dans des universités canadiennes. Lorsqu’il est arrivé, plusieurs Indiens vendaient du bois de chauffage qu’ils transportaient dans une voiture tirée par des chevaux. La communauté était peu nombreuse et ils vivaient dans des pavillons-dortoirs avec un cuisinier. Dans les villes, les gens habitaient en groupe dans des maisons.

Le pays traversait une dépression économique et les emplois étaient rares. Les gens marchaient plusieurs miles pour trouver du travail. Malgré les temps difficiles, les membres de la communauté ont refusé l’aide sociale. Certains ont décidé d’envoyer leur famille aux Indes mais dans les années 1930, il y avait environ 1500 Indiens en Colombie-Britannique. Nagendra Singh Gill était président du comité du Gurdwara. En 1939, Pandia s’est impliqué dans la cause pour la légalisation de 300 personnes [qui étaient entrées au Canada de façon illégale]. La cause fut résolue grâce aux efforts de la communauté et des différents Gurdwaras. Le Gurdwara principal était situé à Vancouver et pour faire partie de l’association du Gurdwara, les gens devaient s’inscrire auprès de la
Gurdwara Diwan Khalsa Society. Akali Singh Gurdwara fut fondé en 1953. Il y avait deux groupes dans le Gurdwara: le groupe de Surain Singh et le groupe de Gurdit Singh.

Plusieurs associations furent fondées à cette époque, comme l’association des jeunes hommes, la ligue Hindustani et le mouvement Babbar pour l’indépendance des Indes. Dans les années 1930, le nombre d’activités révolutionnaires a augmenté. Au Gurdwara,
Kuldip Singh était partisan du leader indien Subhas Chandar Bose et il a rencontré Darshan Singh Sangha. Darshan Singh Sangha est venu au Canada pour étudier, mais il s’est impliqué dans des activités politiques pendant ses études universitaires. Kuldip Singh et Darshan Singh Sangha ont partagé une maison et Kuldip subvenait aux besoins de Darshan. Darshan est devenu membre du parti communiste et ils sont tous deux devenus activistes de l’IWA [International Woodworkers of America].

En 1946, il a travaillé à Victoria où il était payé 0,32$ l’heure, comptant. Les salaires ont augmenté à 0,40$ l’heure, mais son salaire n’a pas été augmenté car il était impliqué dans le syndicat. C’est à cette époque que Darshan Singh est venu de Vancouver à la scierie pour rencontrer les employés de la scierie Mayo, à Victoria. Lorsqu’Hitler a attaqué la Russie, le parti communiste a changé sa position et a adopté le slogan « relations de travail libérales ». Le parti fut légalisé à cette époque. Darshan Singh était le secrétaire de séance de l’IWA. On a établi une section locale de l’IWA à Vancouver, dont le siège social était aux Etats-Unis. Les frais d’adhésion au parti étaient de l’ordre d’un dollar et demi.

Pendant la guerre, la demande de main-d’œuvre a augmenté. La première grève eut lieu en 1946 à travers la Colombie-Britannique. Les hommes travaillaient 56 heures par semaine. À cette époque, l’IWA revendiquait des salaires de 0,25$ l’heure, des semaines de 40 heures et l’établissement d’un atelier syndical. En 1945, ils ont accepté de travailler 44 heures par semaine. Le syndicat prévoyait enseigner aux travailleurs quels étaient leurs droits. Le syndicat a dû travailler pendant de nombreuses années pour devenir puissant. Il a travaillé dans les scieries de 1938 à 1945. Avant l’arrivée du syndicat, il était impossible d’avancer : on interdisait aux Indiens de travailler sur les machines.

Les Indiens étaient victimes de discrimination. À Duncan, un seul salon de coiffure appartenant à un Japonais refusait de couper les cheveux des Indiens. Ils n’avaient pas le droit de nager dans la piscine publique à Victoria. Les Indiens ne pouvaient pas entrer dans les brasseries et les restaurants. Ils ont dû se battre pour obtenir des droits au Canada. Pendant et après la guerre, ils furent mieux acceptés par les Blancs.

En 1951, il a démarré une entreprise. Il s’est marié au Canada en 1953. Il est retourné aux Indes pour la première fois en 1961, pendant un mois.
ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1936 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ 1906 ਵਿਚ ਅਤੇ ਪਿਤਾ 1922 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਥੇ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਵਧੀਆ ਸੀ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਇਕੱਲੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਰਸਤਿਓਂ ਆਏ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਹ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਠਹਿਰੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਆਣ ਵਾਸਤੇ ਐੰਪਰੈਸ ਆਫ ਕੈਨੇਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਸਫਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਹ ਇਕੋ ਇੰਡੀਅਨ ਸਨ । ਬਾਕੀ ਦੇ ਲੋਕ ਜਪਾਨੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਸਨ ਜੋ ਹੋਨੋਲੁਲੂ ਅਤੇ ਜਪਾਨ ਵਿਚ ਉਤਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਫਰ ਵਿਚ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੋ ਪਏ ਸਨ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਉਤਰੇ ਸਨ ਜਿਥੇ ੳਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

1926 ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰ ਖਰੀਦੇ ਲਏ ਸਨ। ਘਰ 400 ਡਾਲਰ ਦੇ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਡੰਕਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ 80 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ 500 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਖਰੀਦੀ ਸੀ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ 18 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਦਿਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਉਹ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ। ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਜਿਵੇਂ ਧਾਮੀ, ਮੱਟੂ ਅਤੇ ਕਰਮਾ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਯੁਨਿਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਵੀ ਪੜੇ ਸਨ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਘੋੜਾ ਬੱਘੀਆਂ ਉਤੇ ਬਾਲਣ ਲਈ ਲਕੜਿਆਂ ਵੇਚਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਬੰਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਸੋਈਆ ਉਨਾਂ ਲਈ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਗਰੁਪਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਕਾਰਣ ਦੇਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਮੀਲਾਂ ਤਕ ਪੈਦਲ ਤੁਰ ਕੇ ਕੰਮ ਲਭਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਦਾਦ ( ਵੈਲਫੇਅਰ ) ਨਹੀਂ ਲਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ ਪਰ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਕੋਈ 1500 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਈ ਕਮੇਟੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1939 ਵਿਚ ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉਤੇ ਆਏ 300 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕਿਆਂ ਕਰਾਣ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮਿਲਵਰਤਨ ਨਾਲ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸੁਲਝਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਮੁਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿਚ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀਵਾਨ ਖਾਲਸਾ ਸੋਸਾਇਟੀ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਅਕਾਲੀ ਸਿੰਘ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 1953 ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਦੋ ਗਰੁਪ ਹੁੰਦੇ ਸਨ – ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਗਰੁਪ ਅਤੇ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਗਰੁਪ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਯੰਗ ਮੈਨਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੀਗ, ਬੱਬਰ ਲਹਿਰ। 1930 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦ੍ਰ ਬੋਸ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਆਏ ਸਨ ਪਰ ਯੁਨਿਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਦੋਵੇਂ ਇਕੱਠੇ ਇਕ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਲੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਆਈ. ਡਬਲਿਉ. ਏ ( ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵੂਡ ਵਰਕਰਸ ਆਫ ਅਮਰੀਕਾ ) ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਵਰਕਰ ਸਨ।

1946 ਵਿਚ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ 32 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹੋਰਨਾਂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਉਜਰਤ 40 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੀ ਉਜਰਤ ਨਹੀਂ ਵਧਾਈ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਵੈਨਕੂਵਰ ਮਿਓ ਮਿੱਲ ਵਿਚੋਂ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਹਿਟਲਰ ਨੇ ਰੂਸ ਉਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਟੈਂਡ ਬਦਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਨਾਅਰਾ ਬਣਾਇਆ ਅਜ਼ਾਦ ਕਿਰਤੀ ਸੰਬੰਧ। ਪਾਰਟੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਖੋਂ ਜਾਇਜ਼ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਈ. ਡਬਲਿਉ. ਏ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸਕੱਤਰ ਸੀ। ਆਈ ਡਬਲਿਉ ਏ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਹੈਡਕੁਆਰਟਰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਚੰਦਾ ਡੇਢ ਡਾਲਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ 1946 ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਰਤੀ ਹਫਤੇ ਵਿਚ 56 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਆਈ. ਡਬਲਿਉ. ਏ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ੳਜਰਤ, ਹਫਤੇ ਵਿਚ 40 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਯੁਨੀਅਨ ਦਾ ਦਫਤਰ ਹੋਏ। 1945 ਵਿਚ ਹਫਤੇ ਵਿਚ 44 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਦੀ ਮੰਗ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਮੰਨ ਲਈ ਸੀ। ਯੁਨੀਅਨ ਨੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਯੁਨੀਅਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਨ ਵਿਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲਗ ਗਏ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ 1938 ਤੋਂ 1945 ਤਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਯੁਨੀਅਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਕੋਈ ਚਾਂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਉਤੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਡੰਕਨ ਵਿਚ ਜਪਾਨੀ ਦੀ ਨਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜੋ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਨਹੀਂ ਕਟਦਾ ਸੀ। ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਸਵੀਮਿੰਗ ਪੂਲ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਬੀਅਰ ਪਾਰਲਰ ਅਤੇ ਰੈਸਤਰਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਵੀ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੋਰਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੂਝਬੂਝ ਵਧ ਗਈ ਸੀ।

1951 ਵਿਚ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1953 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1961 ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਉਹ ਭਾਰਤ ਗਏ ਸਨ।
Show less
Date: 1984-10-30
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Imanat Ali Khan
Description: Imanat Ali Khan came to Canada at the age of 25 in 1912. Family members of his had come to Vancouver and San Francisco as early as 1907. In Punjab his family owned land and Khan had been a wrestler. He came via Manila on a Japanese ship. The trip took three months. When they arrived in Manila he learned that there was a requirement that immigrants
Show moreImanat Ali Khan came to Canada at the age of 25 in 1912. Family members of his had come to Vancouver and San Francisco as early as 1907. In Punjab his family owned land and Khan had been a wrestler. He came via Manila on a Japanese ship. The trip took three months. When they arrived in Manila he learned that there was a requirement that immigrants stay six months in Manila before proceeding to Canada. Khan had a relative in Manila who gave him his papers so that he could go on right away. The name on his passport said Babbar Ali. His father lived in Hong Kong at that time. His brother also came to Hong Kong with 6 other Sikhs. A number of people from Khan’s district served in the British Artillery and Police stationed in Hong Kong, and eventually settled there.

Khan traveled with 25-30 other Indian people. They started their journey from their district, Ludhiana. It took 3 days by train to reach Calcutta. From Calcutta they went by ship to Hong Kong, Manila, Seattle, and docking in Portland. From there they went to Astoria, Oregon, to work in a mill. They were paid $2 a day. They lived on their own or lived in shared houses of four people. At that time people crossed the Canada/US border on foot. In winter they came to Vancouver and worked in Fraser Mills. About 7-800 Indian people were working in the mill. Wages were lower in Canada than America. There was cookhouse and bunk houses where groups of 15-20 people lived together. Sikhs and Muslims had different cooks. There were very few Hindus in Canada at that time. He worked in Fraser Mills for 2 years, 1912-14. In 1914 the mills were shut down. Many people returned to India due to the dearth of work.

Khan and three others went to California on invitation from their relatives. They crossed the American border by hiding or bribing the immigration officers. They crossed the border by foot, spending the night hiding in the woods near the border. Early in the morning the crossed the border, then spent the day at a white saloon. At night they set out again and walked 8-10 miles. They would find a farmer’s house to stay at during the days. There a person from low caste of the community, a Marasi, told that he will not talk with the Sikh person Khan was traveling with, and would just take him to where there were other Sikh people. From there he went to Astoria, Oregon, then Sacramento, California, where he worked on a white farm. His house there was burned down, so he moved 2-3 miles away with the rest of the Indian workers. Five of them together purchased a tractor and took a lease on some land to start farming. Sikhs, Muslims and Hindus lived together. Khan also did some wrestling for the entertainment of the community.

The community began to publish a Ghadar newspaper. The Governor General of Canada came to Vancouver and met with the Indian community. Bhag Singh, a Priest of the Vancouver Gurdwara, and Bhagwan Singh, who came here to fight for the freedom of India, were their leaders. Kartar Singh Sarabha, a student working in a mill in Astoria, Oregon, went with the Ghadar Party. Lala Hardyal then led the community. The Ghadar Party’s head office was in San Francisco. They donated to the party. Bhagwan Singh was forcefully deported and sent by ship back to Yokohama. Later he was hanged in some other country.

There was a Bengali person who ran a school in mill side. He was deported and went to Seattle, where he opened another school. Udai Ram was a manager in the mill and had a shop in mill side. A person named Gurdit Kumar used to have a newspaper called Sudesh Sevak. A lawyer named Teja Singh fought the case of Bhag Singh’s wife in Ottawa. At that time there were Gurdwaras in Vancouver, Fraser Mills and Victoria.

At the time of Komagata Maru incident [1914] he was in Canada. From mill side they went and saw the ship docked. Passengers of the ship were not allowed to land even those who came earlier were allowed to land. They donated money for the passengers, and leaders from the Indian community interceded with Ottawa and Victoria.

From 1912- 1932 Khan lived in Canada and America. In 1932 he went back to India and got married there. Then until 1976 he lived in Pakistan; in 1979 he came back to California, then he settled in Canada.
Imanat Ali Khan est arrivé au Canada à l’âge de 25 ans, en 1912. Certains membres de sa famille ont immigré à Vancouver et à San Francisco dès 1907. Au Punjab, sa famille possédait des terres et Khan était lutteur. Il est arrivé via Manille, sur un bateau japonais ; le voyage a duré trois mois. Lorsqu’il est arrivé à Manille, on l’a informé que les immigrants devaient demeurer six mois dans cette ville avant de se rendre au Canada. Khan avait de la famille à Manille, qui lui a donné des papiers afin qu’il puisse partir immédiatement. Le nom sur son passeport était Babbar Ali. Son père habitait à Hong Kong à cette époque. Son frère est également venu à Hong Kong avec 6 autres Sikhs. Plusieurs personnes originaires du même district que Khan ont fait partie de l’artillerie et de la police britanniques cantonnées à Hong Kong et ils s’y sont éventuellement installés.

Khan a entamé son périple à Ludhiana avec une vingtaine d’autres Indiens. Ils ont d’abord voyagé en train pendant trois jours pour se rendre à Calcutta, où ils ont pris un bateau faisant escale à Hong Kong, Manille, Seattle et Portland. Ils se sont ensuite rendus à Astoria, en Oregon, pour travailler dans une scierie à 2$ par jour. Ils habitaient seuls ou en groupes de quatre dans une maison. A cette époque, les gens traversaient la frontière canado-américaine à pieds. Ils sont arrivés à Vancouver pendant l’hiver et ils ont trouvé du travail à Fraser Mills. Environ 7000 ou 8000 Indiens travaillaient dans les scieries. Les salaires au Canada étaient inférieurs à ceux des Etats-Unis. Il y avait une cuisine de chantier et des dortoirs où des groupes de 15-20 personnes habitaient ensemble. Les Sikhs et les Musulmans avaient des cuisiniers différents. Il y avait très peu d’Hindous au Canada à cette époque. Il a travaillé à Fraser Mills pendant deux ans, soit de 1912 à 1914. En 1914, les scieries ont fermé leurs portes et plusieurs sont retournés aux Indes en raison du manque de travail.

Khan et trois autres sont partis pour la Californie après avoir été invités par des membres de leur famille. Ils ont traversé la frontière à pieds en se cachant dans la forêt ou en versant des pots-de-vin aux agents de l’immigration. A l’aube, après avoir traversé la frontière, ils ont passé la journée dans un saloon avec des Blancs. Ils marchaient 8-10 miles le soir et demeuraient dans des maisons de fermiers pendant le jour. Une personne originaire d’une caste inférieure, un Marasi, leur a dit qu’il n’adresserait pas la parole au Sikh qui accompagnait Khan et qu’il le mènerait à un endroit où habitaient d’autres Sikhs. Il s’est ensuite rendu à Astoria, en Oregon, puis à Sacramento, en Californie, où il a travaillé sur une ferme appartenant à des Blancs. Sa maison a brûlé, alors il a déménagé 2-3 miles plus loin avec les autres travailleurs indiens. Cinq d’entre eux ont acheté un tracteur ensemble et ont loué un lopin de terre pour la récolte. Sikhs, Musulmans et Hindous habitaient ensemble. Khan a également fait un peu de lutte pour amuser la communauté.

La communauté a commencé à publier un journal Ghadar. Le Gouverneur général du Canada est venu à Vancouver et il a rencontré la communauté indienne. Bhag Singh, un prêtre du Gurdwara de Vancouver, et Bhagwan Singh, qui était venu ici pour lutter en faveur de l’indépendance des Indes, étaient les leaders. Kartar Singh Sarabha, un étudiant qui travaillait dans une scierie à Astoria, s’est affilié au parti Ghadar. Lala Hardyal a ensuite dirigé la communauté. Le siège social du parti Ghadar était situé à San Francisco. Ils ont donné de l’argent au parti. Bhagwan Singh fut déporté de force et envoyé par bateau à Yokohama. Par la suite, il a été pendu dans un autre pays.

Une personne d’origine bengalaise dirigeait une école sur le site de la scierie. Il a été déporté et s’est réinstallé à Seattle, où il a ouvert une autre école. Udai Ram était superviseur à la scierie et il était propriétaire d’un magasin près de la scierie. Une personne nommée Gurdit Kumar publiait un journal, le Sudesh Sevak. Un avocat, Teja Singh, a défendu la cause de l’épouse de Bhag Singh à Ottawa. A cette époque, on retrouvait des Gurdwaras à Vancouver, à Fraser Mills et à Victoria.

Au moment de l’incident Komagata Maru [1914], il était au Canada. Du site de la scierie, il a vu un bateau amarré. Les passagers du bateau ne pouvaient pas venir sur la terre ferme, mais ceux qui étaient arrivés auparavant avaient pu débarquer. Ils ont donné des fonds pour les passagers et les leaders de la communauté indienne ont plaidé leur cause à Ottawa et à Victoria.

De 1912- 1932, Khan a habité au Canada et aux Etats-Unis. En 1932, il est retourné aux Indes où il s’est marié. Il a ensuite habité au Pakistan jusqu’à 1976. En 1979, il est revenu en Californie pour ensuite s’établir au Canada.
ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1912 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਹੰਦਵਾੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜਿੰਮੀਦਾਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਲੜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1907 ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਫ਼ਰ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜ਼ਿਲੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਕਲਕੱਤਾ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਲਗ ਗਏ ਸਨ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਮਨੀਲਾ, ਸੀਐਟਲ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਜਪਾਨੀ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਮਨੀਲਾ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਬਾਦ ਮਨੀਲਾ ਆਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੀਲਾ ਵਿਚ ਰੁਕਣਾ ਪਿਆ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਨੀਲਾ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਹੁਕਮ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਲੋਕ ਮਨੀਲਾ ਵਿਚ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਰੁਕ ਕੇ ਅਗੇ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਨੀਲਾ ਵਿਚ ਇਕ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿਤੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਉਤੇ ਉਹ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਪਾਸਪੋਰਟ ਉਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਬੱਬਰ ਅਲੀ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਲੋਕ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਬਾਰਡਰ ਪੈਦਲ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਸਨ। ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਦਾ ਭਰਾ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਛੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਹਦਵਾੜੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਟਲਰੀ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਆ ਕੇ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 25-30 ਹੋਰ ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿਐਟਲ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਸਿਐਟਲ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਐਸਟੋਰੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਦੋ ਡਾਲਰ ਫੀ ਦਿਨ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਚਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਉਹ ਇਕ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗ ਪਏ। ਉਸ ਮਿਲ ਵਿਚ ਕੋਈ 700-800 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲੋਂ ਇਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਘਟ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਅਤੇ ਬੰਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ 15-20 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗਰੁਪ ਵਿਚ ਲੋਕ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਵਖਰਾ ਰਸੋਈਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਹਿੰਦੂ ਲੋਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਫਿਰ 1914 ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ ਕਰਕੇ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੰਮ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਗਏ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਤਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਬੁਲਾਣ ਉਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆਂ ਚਲੇ ਗਏ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਬਾਰਡਰ ਲੋਕ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਜਾਂ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪੈਦਲ ਤੁਰ ਕੇ ਉਹ ਬਾਰਡਰ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਰਾਤ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਬਾਰਡਰ ਨੇੜੇ ਗੁਜਾਰੀ। ਤੜਕਸਾਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਾਰਡਰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ। ਅਗਲੀ ਰਾਤ ਅਤੇ ਦਿਨ ਉਨਾਂ ਨੇ ਗੋਰੇ ਦੇ ਇਕ ਸਲੂਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਇਆ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਤੁਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 8-10 ਮੀਲ ਪੈਦਲ ਤੁਰੇ। ਰਾਤ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਕਿਰਸਾਨ ਦੇ ਘਰ ਬਿਤਾਈ ਅਤੇ ਤੜਕੇ ਫਿਰ ਤੁਰ ਪਏ। ਰਾਹ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰੋਕ ਕੇ ਪੁਛ-ਗਿਛ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮਾਝੇ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਛੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤਾ। ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੇ ਸਾਥੀ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੇ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਸੀਐਟਲ ਆਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਸਨ। ਉਥੋਂ ਉਹ ਰੇਲਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਆ ਗਏ। ਉਥੇ ਨੀਵੀਂ ਜ਼ਾਤ ਵਾਲੇ ਇਕ ਮਰਾਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਨਾਲ ਦੇ ਸਿੱਖ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਸਿੱਖ ਆਦਮੀ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਛਡ ਦਏਗਾ। ਉਥੋਂ ਉਹ ਐਸਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਚ ਸੈਕਰਾਮੈਂਟੋ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਗੋਰੇ ਦੇ ਫਾਰਮ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਘਰ ਸੜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ 2-3 ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਪੰਜ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਖਰੀਦਿਆ। ਜ਼ਮੀਨ ਲੀਜ਼ ਉਤੇ ਲਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ। ਸਿੱਖ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਰਸੋਈਆ ਉਨਾਂ ਦੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਥੇ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਲੜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

1912-1914 ਤਕ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਗਦਰ ਪੇਪਰ ਕਢਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਦਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਉਨਾਂ ਦੇ ਲੀਡਰ ਸਨ। ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਇਥੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਐਸਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਰਾਭਾ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਐਸਟੋਰੀਆ ਤੋਂ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਨੇ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗਦਰ ਪੇਪਰ ਕਢਿਆ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦਫਤਰ ਸੈਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਪੈਸਾ ਦਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਜਿਥੋਂ ਉਹ ਯੋਕੋਹਾਮਾ ਉਤਰਿਆ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਘਟਨਾ ਸਮੇਂ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਨ। ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਤੋਂ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਵੇਖਣ ਗਏ ਸਨ। ਜਹਾਜ਼ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਮੁਦਰ ਵਿਚ ਖੜੋਤਾ ਸੀ। ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਚੁਕੇ ਸਨ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਪੈਸਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਔਟਵਾ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਰਖਿਆ ਸੀ।

ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਇਕ ਬੰਗਾਲੀ ਆਦਮੀ ਨੇ ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਖੋਲਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ, ਉਹ ਸੀਐਟਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਇਕ ਸਕੂਲ ਖੋਲਿਆ। ਉਦੇਅ ਰਾਮ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਮੈਨੇਜਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਿਚ ਇਕ ਦੁਕਾਨ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਗੁਰਦਿੱਤ ਕੁਮਾਰ ਸੁਦੇਸ਼ ਸੇਵਕ ਪੇਪਰ ਕਢਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਵਕੀਲ ਨੇ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਦਾ ਕੇਸ ਔਟਵਾ ਵਿਚ ਲੜਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

1912-1932 ਤਕ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹੇ। 1932 ਵਿਚ ਉਹ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਥੇ ਜਾ ਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। 1976 ਤਕ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹੇ। 1979 ਵਿਚ ਉਹ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆਂ ਵਾਪਿਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ।
Show less
Date: 1984-07-19
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Mrs. Bhani Kaur Johal
Description: Mrs. Bhani Kaur Johal came at the age of 17 in 1927. The region they came from in the Punjab is called Jandiala. Their families had land there. Her husband had a dream that after their children got married they would go back to their village. He had been a wrestler in the Punjab. Her in-laws were already settled in Canada. She never went to school
Show moreMrs. Bhani Kaur Johal came at the age of 17 in 1927. The region they came from in the Punjab is called Jandiala. Their families had land there. Her husband had a dream that after their children got married they would go back to their village. He had been a wrestler in the Punjab. Her in-laws were already settled in Canada. She never went to school and was married at the age of 13. Her husband came to Canada 2 ½ years before she did. Her children were all born in Canada. Her in-laws had contracts with mills, trucking lumber, which was a good business.

From the village they traveled by train to Calcutta. Their ship came via Shanghai, Victoria and then Vancouver. Six or seven other Indians made the trip with her. Nobody faced any problem on landing. She traveled 1st class but the Indians on board all cooked their own food because of being vegetarians. In Vancouver, she lived on 2nd Avenue. No other Indian people owned their own house.

They lived in an extended family. When her children grew up they moved away from the rest of the family. There were only 10 to 15 women in the community when she arrived because men immigrants had not been allowed to bring their families. The social life of the women was centered on their houses and the Gurdwara. She was actively involved in Gurdwara activities but never became the member of the committee. Another Gurdwara was built on 11th Avenue because non-Sikh people were not allowed to serve on the 2nd Avenue Gurdwara committee.

Indian women were not allowed to wear traditional clothes so she took on white clothing. She changed herself to fit a Canadian lifestyle. Her children all have an education. She was open-minded and allowed her children to mix with the white community. Some of her sons are married to white women. Her children understand Punjabi but cannot speak it. After the death of her husband she worked.

In the mills, 5-7 people lived together or in cookhouses. They were paid 10¢ an hour. They worked very hard but life was difficult. People used to meet in the Gurdwaras only. They spent all their time working in the mills. She knew some Indians who bought farms on installment, but they got into a lot of debt. White people respected the South Asian people.

She visited India after 35 years in Canada. Her husband didn’t go with her. She and her children go to India every year and are in touch with relatives there. She sold her land in the Punjab with difficulty by fighting the case in court.
Mme Bhani Kaur Johal est arrivée au Canada en 1927, à l’âge de 17 ans. Elle est originaire d’une région du Punjab appelée Jandiala, où sa famille possédait des terres. Son mari rêvait de retourner dans leur village après le mariage de leurs enfants. Il avait été lutteur au Punjab. Ses beaux-parents étaient déjà installés au Canada. Elle n’est jamais allée à l’école et s’est mariée à l’âge de 13 ans. Son mari est arrivé au Canada deux années et demie avant elle. Ses enfants sont nés au Canada. Ses beaux-parents avaient signé des contrats avec des scieries pour transporter du bois, une activité très lucrative.

De son village, elle s’est rendue à Calcutta en train. Son bateau est arrivé à Vancouver via Shanghai et Victoria. Six ou sept autres Indiens ont fait le voyage avec elle. Personne n’a connu de difficultés à son arrivée. Elle a voyagé en première classe, mais les Indiens à bord devaient préparer leurs repas parce qu’ils étaient végétariens. À Vancouver, elle a habité sur la 2e Avenue. Aucun autre Indien n’était propriétaire de sa maison.

Ils ont habité avec une famille élargie. Lorsque ses enfants sont devenus adultes, ils ont quitté le foyer familial. Il n’y avait que 10 ou 15 femmes dans la communauté à son arrivée parce que les immigrants ne pouvaient pas faire venir leurs familles. La vie sociale des femmes se résumait à la maison et au Gurdwara. Elle s’impliquait beaucoup dans les activités du Gurdwara, mais elle n’est jamais devenue membre du comité. Un autre Gurdwara fut bâti sur la 11e Avenue parce que les gens qui n’étaient pas Sikhs ne pouvaient pas faire partie du comité du Gurdwara situé sur la 2e Avenue.

On interdisait aux Indiennes de porter leurs vêtements traditionnels, alors elle a choisi de porter des vêtements blancs. Elle a changé son apparence pour adopter le style de vie des Canadiens. Ses enfants ont tous été à l’école. Elle faisait preuve d’une grande ouverture d’esprit et elle a permis à ses enfants de se mêler à la communauté blanche. Certains de ses fils ont marié des femmes caucasiennes. Ses enfants comprennent le Punjabi, mais ils ne peuvent pas le parler. Après la mort de son mari, elle a trouvé un emploi.

Dans les scieries, 5-7 personnes habitaient ensemble dans les cuisines de chantier. Ils étaient payés 0,10$ de l’heure. Le vie était difficile et ils travaillaient très dur. Les gens se rencontraient seulement dans les Gurdwaras. Ils passaient tout leur temps à travailler dans les scieries. Elle a connu quelques Indiens qui ont acheté des fermes par paiements différés, mais ils se sont beaucoup endettés. Les Blancs respectaient les personnes originaires de l’Asie du Sud.

Elle est allée aux Indes 35 ans après son arrivée au Canada. Son mari n’est pas allé avec elle. Elle se rend aux Indes à chaque année avec ses enfants pour visiter la famille. Elle a vendu ses terres au Punjab avec difficulté et elle a dû porter la cause en cour.
ਭਾਨੀ ਕੌਰ ਜੌਹਲ 1927 ਵਿਚ 17 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੰਡਿਆਲਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ੳਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਸੁਫਨਾ ਸੀ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ । ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਲੜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਨੀ ਕੌਰ ਦਾ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪ ਕਦੀ ਵੀ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਨ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਵਿਆਹ ਉਨਾਂ ਦਾ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਢਾਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨਾ ਦੇ ਪਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਵਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਠੇਕਾ ਹੁੰਦਹ ਸੀ ਅਤੇ ਲੰਬਰ ਵਿਚ ਟਰੱਕ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕਾਰੋਬਾਰ ਚੰਗਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ ਵੀ ਸਨ।

ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਰੇਲਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ ਆਏ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਸ਼ੰਗਈ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਇਆ ਸੀ। ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਰਜੇ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਸਫਰ ਕੀਤਾ। ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 6-7 ਹੋਰ ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਪ ਹੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ੳਤਰਨ ਉਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੀ ਤਰਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦਾ ਘਰ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਵਖ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਕੋਈ 10-15 ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਔਰਤਾ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਭਾਨੀ ਕੌਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਕਦੀ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਬਣੇ। ਉਸ ਵੇਲੇ 11 ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ 2 ਐਵਨਿਊ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦੀ ਆਗੇਆ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਬਦਲ ਲਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਵਰਗੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਮੁਤਾਬਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਢਾਲ ਲਿਆ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੜੇ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਆਪ ਖੁਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਦਿਤਾ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਗੋਰੀ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਝ ਤਾਂ ਸਕਦੇ ਨੇ ਪਰ ਬੋਲਣੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ। ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਸੁਵਰਗਵਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ 10 ਸੈਂਟ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਕੁ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਲੀਜ਼ ਉਤੇ ਲਏ ਫਾਰਮ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਸਾਰੇ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿਚ ਡੁਬ ਗਏ। ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਭਾਨੀ ਕੌਰ 35 ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਭਾਰਤ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕਦੀ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ। ਹੁਣ ਉਹ ਆਪ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇੰਡੀਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਨੀ ਕੌਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਕੇਸ ਲੜ ਕੇ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚ ਸਕੇ ਸਨ।
Show less
Date: 1984-07-20
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Ranjit S. Mattu
Description: Ranjit Singh Mattu came in 1925 with his mother at the age of 6. His father, a farmer, came to Canada in 1906 looking for a better life. They came via Hong Kong to Vancouver. When he came a second time he, could not get direct ship to Vancouver. He went to the United States but was not allowed to land and was sent back to Japan. From Japan he came
Show moreRanjit Singh Mattu came in 1925 with his mother at the age of 6. His father, a farmer, came to Canada in 1906 looking for a better life. They came via Hong Kong to Vancouver. When he came a second time he, could not get direct ship to Vancouver. He went to the United States but was not allowed to land and was sent back to Japan. From Japan he came to Vancouver. He did not face any immigration problems when he landed in Vancouver as he had all the necessary papers. Mattu was a mill worker living and working near Nanaimo. He had a house there, but others lived in cookhouses. There were very few Indian families in Canada at that time.

He stayed in Nanaimo until 1929 when the stock market crash destroyed the market for the mills. They moved to Vancouver and started over from scratch in the wood business. Indian people were hardworking and did not believe in taking welfare. The community members helped each other out. Mattu estimates there were about 1,000 Indian people in B.C. at the time.

There were no problems in the community, except one incident in which Sham Kaur killed her husband on the ship just after they left Victoria. She came back from Hong Kong to Vancouver. When she got back to Vancouver it divided the community. He went to UBC and majored in economics. There were two or three other Indian students at the time. He was a good athlete and did not have problems at UBC. There was a feeling of brotherhood among the athletes. Rugby was bigger game at that time.

Immigration laws were changed to allow children under 18 and wives to be brought over by immigrants. Mattu helped people with their immigration problems.

He took his first job in a mill as a summer job. Then he started his own lumber business. He opened a saw mill in Princeton in 1946. It was a small plant in Vancouver with about 50 employees working in shifts. He also did some land development. His father bought a house in 1941, but the next door neighbors were upset about it. Indian people were accepted in Canada but they did not associate with other communities. They worked primarily in lumber and mill work.

In 1946 he married a Canadian woman. It was not arranged marriage. They chose each other and were engaged for 2 years. Their parents were opposed to the marriage. His father liked sports and never stopped him from playing. He used to read religious book but didn’t force his children to be traditional. Mattu even cut his hair. Mattu’s children all went through higher education. Some of them married white people. They can understand but not speak Punjabi. His son had a scholarship in athletics from SFU and was made a team player of the year. His daughter got a teaching degree from SFU but doesn’t work as a teacher. They have very few Punjabi friends. His mother is 90 year old. She understands English. Mattu was initially active in the community but later on he withdrew. He spent more time in athletics. Sports opened the door for him. He coached football for the Canadian Junior championship in 1947. He was Director of the BC Lions Club and involved in helping youth. His degree helped him in his life and helped him meet people. He participated in establishing the SFU fundraising program and received a thank-you letter from Premier Bennett.
Ranjit Singh Mattu est arrivé au Canada en 1925, à l’âge de 6 ans, avec sa mère. Son père, un fermier, était arrivé en Canada en 1906 en quête d’une vie meilleure. Ils sont arrivés à Vancouver via Hong Kong. Lorsqu’il est venu une seconde fois, il n’a pas pu se rendre directement à Vancouver. Son bateau a accosté aux Etats-Unis, mais les autorités lui ont refusé l’entrée et il a dû se rendre au Japon. Il est venu à Vancouver du Japon. Il n’a éprouvé aucune difficulté à entrer au Canada car ses papiers étaient en règle. Mattu travaillait dans les scieries, près de Nanaimo. Il habitait dans une maison, mais plusieurs autres habitaient dans les cuisines de chantier. Il y avait très peu de familles indiennes à l’époque, au Canada.

Il a vécu à Nanaimo jusqu’en 1929. C’est à cette époque que le marché boursier s’est effondré et que les scieries ont perdu leur marché. Ils ont déménagé à Vancouver et ils ont recommencé à zéro dans le domaine du bois sciés. Les Indiens travaillaient d’arrache-pied et croyaient qu’il ne fallait pas demander l’aide sociale. Les membres de la communauté s’entraidaient. Mattu estime qu’il y avait environ 1000 Indiens en Colombie-Britannique à cette époque.

La communauté connaissait très peu de problèmes, à l’exception d’un meurtre commis par Sham Kaur, qui a tué son mari sur le bateau après avoir quitté Victoria. Elle est revenue à Vancouver via Hong Kong. Son retour à Vancouver a divisé la communauté. Mattu a étudié à UBC, en économie. Il y avait deux ou trois autres étudiants indiens à l’époque. Il était un bon athlète et il n’avait pas de problèmes à UBC. Il y avait un bon esprit de camaraderie parmi les athlètes. Le rugby était très populaire à l’époque.

Les lois de l’immigration ont changé, permettant aux enfants âgés de moins de 18 ans et aux épouses des immigrants de venir au Canada. Mattu a aidé certaines personnes confrontées à des problèmes d’immigration.

Son premier emploi fut un emploi d’été, dans une scierie. Il a ensuite démarré son entreprise de bois sciés. Il a ouvert une scierie à Princeton en 1946. Elle était petite et comptait une cinquantaine d’employés qui travaillaient par quarts. Il a également travaillé dans l’aménagement de terrain. Son père a acheté une maison en 1941, mais les voisins étaient mécontents. Les Indiens étaient acceptés au Canada, mais ils ne se mêlaient pas à leurs communautés canadiennes. Ils travaillaient surtout dans les scieries et les entreprises de bois sciés.

Il a marié une Canadienne en 1946. Ce n’était pas un mariage arrangé : ils étaient amoureux et furent fiancés pendant deux ans. Leurs parents s’opposaient au mariage. Son père aimait les sports et ne l’a jamais empêché de jouer. Il lisait des livres religieux, mais il n’a pas obligé ses enfants à suivre la tradition. Mattu a même coupé ses cheveux. Les enfants de Mattu ont tous poursuivi des études postsecondaires. Certains ont marié des caucasiens. Ils comprennent le Punjabi mais ne le parlent pas. Son fils a obtenu une bourse d’athlétisme de SFU et il a fait partie de l’équipe. Sa fille a obtenu son baccalauréat en enseignement à SFU mais elle n’enseigne pas. Ils ont très peu d’amis Punjabi. Sa mère a 90 ans. Elle comprend l’anglais. Mattu était très impliqué dans sa communauté au début, mais il s’est retiré par la suite. Il préférait les sports, qui lui ouvraient beaucoup de portes. Il fut entraineur de l’équipe de football pour les championnats canadiens juniors de 1947. Il fut directeur du Club des Lions de la C-B et il a travaillé avec les jeunes. Son diplôme l’a aidé à gagner sa vie et à rencontrer des gens. Il a participé à la mise en œuvre des programmes de levée de fonds de SFU et reçu une lettre de remerciement de la part du Ministre Bennett.
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੱਟੂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇਕ ਅਨਪੜ੍ਹ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਚੰਗਾ ਬਣਾਨ ਲਈ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤਿਉਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਸਿਧਿਆਂ ਆਣ ਲਈ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਪਰ ਉਥੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਾਪਿਸ ਜਪਾਨ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਜਪਾਨ ਤੋਂ ਉਹ ਮੁੜਕੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਏ ਸਨ।

ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜਦੋਂ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਗਏ ਜਿਥੇ ਉਹ ਹੀ ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ। ਉਹ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵੀ ਪੜੇ ਜਿਥੋਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕੋਨੋਮਿਕਸ ਮੇਜਰ ਵਿਚ ਡਿਗਰੀ ਲਈ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਪੁਰਾਣੇ ਇੰਡੀਅਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਉਹ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਐਥਲੀਟ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਸਮਾਜਕ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਮੇਲ-ਜੋਲ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੁਨਰ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਾਦ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਉਹ ਨਨੈਮੋ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਥੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਲੈ ਲਿਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੈਂਪ, ਰੇਲ ਗਡੀਆਂ ਸਭ ਸਾੜ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਿਸੀ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਆਪਣੇ ਹਰ ਇਕ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਆਪਣੇ 1000 ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੇਨਕੂਵਰ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਇਥੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਉਂ ਲਕੱੜਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਇਕ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮ ਕੌਰ ਨੇ ਇੰਡੀਆ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਲੰਘਦਿਆਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਮੁੜਕੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਮੁੜ ਕੇ ਆਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਦੁਫਾੜ ਪੈ ਗਿਆ।

ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਤਰਮੀਮ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਹੇਠ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕੇਨੇਡਾ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੰਮ ਇਕ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਪੜਾਈ ਸਮੇਂ ਛੁਟੀਆਂ ਹੋਣ ਉਤੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਲਕੱੜਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਐਵਨਿਊ ਵਿਚ 1946 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਰਾ ਮਿੱਲ ਖੋਲੀ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਇਹ ਛੋਟਾ ਪਲਾਂਟ ਸੀ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਿਫਟਾਂ ਵਿਚ 50 ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਘਰ ਉਸਾਰੀ ਠੇਕੇਦਾਰੀ ਦਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1941 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਇਕ ਘਰ ਖਰੀਦਿਆ। ਪਰ ਨਾਲ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਸ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪਰਵਾਨ ਤਾਂ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਲੋਕ ਹੋਰਨਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਉਨਾਂ ਨੇ 1946 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਆਪਸ ਵਿਚ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਤਕ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਘਰਦਿਆਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਘਰ ਤੋਂ ਵਖ ਹੋ ਗਏ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਗੋਰੇ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਝ ਤਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਸੈਮਨ ਫਰੇਜ਼ਰ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਵਿਚ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਮਿਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ” ਉਸ ਸਾਲ ਦੇ ਟੀਮ ਖਿਡਾਰੀ “ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨੇ ਵੀ ਟੀਚਿੰਗ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਸੈਮਨ ਫਰੇਜ਼ਰ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਲਈ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਪੜਾਉਂਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਸਤ ਹਨ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ 90 ਸਾਲ ਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਬਜ਼ਾਰ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਰਣਜੀਤ ਮੱਟੂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸੰਬਧਤ ਰਹੇ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਪਿਛੇ ਹਟ ਗਏ।

ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਧਾਰਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕਦੀ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਵੀ ਕੱਟ ਲਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਲਈ ਅਗੇ ਵਧਣ ਦੇ ਰਾਹ ਖੁੱਲ ਗਏ। 1947 ਵਿਚ ਉਹ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਜੂਨੀਅਰ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਲਈ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੇ ਕੋਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਬੀ ਸੀ ਲਾਇੰਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਐਸ ਐਫ ਯੂ (ਸੈਮਨ ਫਰੇਜ਼ਰ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ) ਫੰਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਬੈਨੇਟ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਮੱਟੂ ਨੂੰ ਧੰਨਵਾਦ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜੀ ਸੀ।
Show less
Date: 1984-07-27
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Mrs. Pritam Kaur Johal
Description: Pritam Kaur Johal came from Bara Pind, Punjab, to Canada in 1936. She was twenty when she arrived with her two daughters. Her husband had come before her and brought her over legally. Indian women were not allowed to wear their traditional clothing so she had to change into Canadian clothes at the port. About 300 Indian women were in Canada at that
Show morePritam Kaur Johal came from Bara Pind, Punjab, to Canada in 1936. She was twenty when she arrived with her two daughters. Her husband had come before her and brought her over legally. Indian women were not allowed to wear their traditional clothing so she had to change into Canadian clothes at the port. About 300 Indian women were in Canada at that time. She had no relatives here but was able to get support from the Indian community.

The trip to Vancouver began with a train to Calcutta. From Calcutta they took a ship which took 18 days to reach Hong Kong. It took another 18 days by CPR ship to reach Vancouver. They cooked their own food on board. Many people got sick on the ship.

Initially she lived on 6th Avenue in Vancouver. Then her husband switched to mill side as the wages were 2¢ higher. Then they went to Fraser Mills. They later lived in Richmond in their own house for 22 years. People used to live near the workplace. Indian people got lower wages until the IWA [International Woodworkers of America] union organized the mills and the wage differentials were abolished. She didn’t have a job in Canada until after their children were married. Then she worked 2-3 hours a day. At the time of the interview she had stopped working.

She sent her children to school and the children helped her to learn English. A white neighbour also helped her speak English. There were no Indians nearby. Her relations with the white community were very good. In 1936 there were about 2,500 Indians in Canada, almost all in B.C. About 300 were women.

Indians got voting rights in 1947, and she began to vote. She was also involved in the Gurdwara [temple]. They went to the Gurdwara on 2nd Avenue, 2 miles from their house. Every Sunday people gathered at the Gurdwara. The Gurdwara was the only social life they had. Members of the Gurdwara committee had to be amritdhari [initiated through a baptism ritual]. Then in 1939 some people refused to become amritdhari to serve on the committee. The division in community became visible. Sehajdhari [less strict Sikhs who cut their hair or beards] started another Gurdwara in 1951 on 11th Avenue. The Gurdwara committee was elected by consensus. Membership for executive members were $6, for members $3 annually, or 25¢ monthly. Festivals of Shahid Mewa Singh [a member of the Vancouver Gurdwara who shot the person suspected of ordering the murder of religious leader Bhag Singh], the birthday of Guru Nanak Dev [a religious figure], the birthday of Guru Gobind Singh [another religious figure], Vaisakhi [the harvest festival], Gur Gaddi Diwas [a festival in honour of the sacred writings called Guru Granth Sahib] were celebrated in specific Gurdwaras.

The problem of children coming in contact with a new culture isn’t one that parents can control unless they give their children some freedom. Parents of her generation had to change themselves. Her children all graduated from high school and married non-Indians. One of her son was a pilot but died in an accident in 1951 at the age of 22. Many other children also learned this profession. The Indian community was proud of this achievement.

There were no differences among Indian people in Canada at the time of Indian independence. People of all religions, Sikh, Muslim, Hindu, went to the Gurdwara on 2nd Avenue in Vancouver and in Sukh Sagar [a Vancouver Gurdwara]. At that time the matter of people who came to Canada posing as children of other parents [established immigrants would bring in other family members claiming them as children] came to the notice of the government and they ordered them deported. In 1939 Pandia came to Vancouver then went to Ottawa to argue their case. Most of the time he lived in Ottawa and people in Vancouver contributed 25 dollars each to support Pandia in Canada. The matter was eventually resolved and celebrated in the community.

Now her whole family is in Canada. She didn’t visit India for 23 years after she arrived in Canada, because the boat trip took so long. But now she does not want to visit India because of problems in Punjab.
Pritam Kaur Johal est originaire de Bara Pind, au Punjab, et elle est arrivée au Canada en 1936. Elle était alors âgée de vingt ans et elle était accompagnée de ses deux filles. Comme son mari habitait déjà au Canada, elle a donc immigré légalement. Les Indiennes n’avaient pas le droit de porter leurs habits traditionnels, alors elle a dû enfiler des vêtements occidentaux à son arrivée au port. Il y avait environ 300 femmes d’origine indienne au Canada à cette époque. Elle n’avait aucune famille ici, mais elle pouvait compter sur l’appui de la communauté indienne.

Pour se rendre à Vancouver, elle a d’abord pris le train pour Calcutta, puis elle a voyagé en bateau pendant 18 jours pour se rendre à Hong Kong. Elle a débarqué à Vancouver dix-huit jours plus tard. Les voyageurs préparaient leurs propres repas à bord du bateau et plusieurs étaient malades.

Pritam a d’abord habité sur la 6e Avenue à Vancouver. Par la suite, son mari a trouvé un emploi dans une autre scierie où il gagnait 0,02$ de plus. Ils ont ensuite déménagé à Fraser Mills, puis ils ont habité à Richmond pendant 22 ans. Auparavant, les gens habitaient près de leur milieu de travail. Les Indiens gagnaient moins cher jusqu’à ce que la IWA [International Woodworkers of America] établisse un syndicat dans les scieries et que l’on abolisse les inégalités salariales. Elle est retournée sur le marché du travail après le mariage de ses enfants et elle travaillait 2-3 heures par jour. Au moment de l’entrevue, elle ne travaillait plus.

Elle a envoyé ses enfants à l’école et ils l’ont aidée à apprendre l’anglais. Une voisine de race blanche l’a aussi aidée à apprendre l’anglais. Il n’y avait aucun Indien dans les environs. Elle entretenait de très bons rapports avec la communauté caucasienne. En 1936, il y avait environ 2500 Indiens au Canada et ils habitaient presque tous en Colombie-Britannique. De ce nombre, environ 300 étaient des femmes.

Les Indiens ont obtenu le droit de vote en 1947 et elle a commencé à voter à ce moment. Elle s’impliquait également dans les activités du Gurdwara [temple]. Elle allait au Gurdwara sur la 2e Avenue avec sa famille, à 2 miles de sa maison. Tous les dimanches, les gens se rassemblaient au Gurdwara, leur unique source de socialisation. Les membres du comité du Gurdwara devaient se soumettre au amritdhari [initiation par un rituel de baptême]. Puis en 1939, certaines personnes ont refusé l’amritdhari pour faire partie du comité, ce qui a visiblement divisé la communauté. Les Sehajdhari [des Sikhs moins stricts qui coupent leurs cheveux ou taillent leur barbe] ont établi un autre Gurdwara en 1951, sur la 11e Avenue. Le comité du Gurdwara fut élu par consensus. La cotisation annuelle était de 6$ pour les membres exécutifs et de 3$ (ou 0,25$ par mois) pour les membres réguliers. Les festivals de Shahid Mewa Singh [un membre du Gurdwara de Vancouver ayant tiré sur une personne soupçonnée d’avoir fait tuer le chef religieux Bhag Singh], l’anniversaire de Guru Nanak Dev [un personnage religieux], l’anniversaire de Guru Gobind Singh [un autre personnage religieux], le Vaisakhi [un festival des récoltes] et le Gur Gaddi Diwas [un festival en l’honneur des écrits saints nommés Guru Granth Sahib] étaient célébrés dans des Gurdwaras particuliers.

Les parents ne peuvent contrôler le problème des enfants qui sont en contact avec une nouvelle culture, à moins de donner une certaine liberté aux enfants. Les parents de sa génération ont dû changer eux aussi. Ses enfants ont tous terminé leurs études secondaires et ils ont marié des personnes qui ne sont pas d’origine indienne. Un de ses fils était pilote, mais il est décédé dans un accident en 1951, à l’âge de 22 ans. Plusieurs autres enfants ont également adopté cette profession. La communauté indienne était fière de cette réalisation.

Il n’existait pas de différences entre les Indo-canadiens à l’époque de l’indépendance des Indes. Des gens de toutes les religions (sikh, musulmane, hindoue) allaient au Gurdwara sur la 2e Avenue à Vancouver et au Sukh Sagar [un Gurdwara de Vancouver]. À cette époque, certains immigrants venaient au Canada sous des prétextes fallacieux [les immigrants établis faisaient venir d’autres membres de leur famille en prétendant qu’ils étaient leurs enfants]. Le gouvernement a eu vent de cette situation et ces personnes furent déportées. En 1939, Pandia est venu à Vancouver, puis a dû se rendre à Ottawa pour défendre sa cause. Pendant son séjour à Ottawa, les gens de Vancouver ont versé 25$ chacun pour lui permettre de vivre au Canada. La cause fut éventuellement résolue et la communauté a célébré sa victoire.

Aujourd’hui, toute sa famille est au Canada. Après son arrivée au Canada, elle a attendu 23 ans avant de retourner aux Indes parce que le voyage en bateau était beaucoup trop long. Mais maintenant, elle ne souhaite pas y aller en raison des problèmes au Punjab.
ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਜੌਹਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬੜਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ 1936 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਜੌਹਲ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਦੋ ਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸੀ। ਜਾਇਜ਼ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਖੇ ਆਏ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਪਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਹੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਵਰਗੇ ਕਪੜੇ ਪਾ ਲਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਈ 300 ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਰਹਿ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਏਥੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਿਸੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਕੈਨੇਡਾ ਲਈ ਆਣ ਵਾਸਤੇ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਿਆਂ ੳਹ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਰੇਲਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਲਕੱਤੇ ਆਏ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ 18 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਅਗਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਤਿਆਰ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੁਕਣਾ ਪਿਆ । ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਦੇ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ 18 ਦਿਨ ਹੋਰ ਲਗ ਗਏ ਸਨ। ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਆਪ ਬਣਾਇਆ ਸੀ । ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਬੀਮਾਰ ਪੈ ਗਏ ਸਨ।

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਉਹ ਛੇਂਵੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਚਲੇ ਗਏ
ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ 2 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਵਧ ਮਿਲ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਫ੍ਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗ ਪਏ। ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿਚ 22 ਸਾਲ ਤਕ ਉਹ ਰਿਚਮੰਡ ਵਿਚ ਰਹੇ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੇ ਲਾਗੇ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਨਖਾਹ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘਟ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਆਈ ਡਬਲਿਊ ਏ ਯੂਨੀਅਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਨੇ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ 2-3 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗ ਪਏ ਸਨ। ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਪੜਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਲਿਖ ਲਈ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਸਨ ਤਾਂ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਆਸ ਪਾਸ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਵਧੀਆ ਸੀ। 1936 ਵਿਚ ਕੋਈ 2500 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ 300 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਸੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਹੱਕ 1947 ਵਿਚ ਮਿਲੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਕੋਈ 2 ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉਤੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ 1939 ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿਖ ਹੋਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਦਾ ਵਿਰੇਧ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਉਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ੳਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਈ। ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 1951 ਵਿਚ 11ਵੇਂ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਆਮ ਰਾਇ ਨਾਲ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਐਗਜ਼ੈਕਟਿਵ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਲਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਫੀਸ ਛੇ ਡਾਲਰ ਸਲਾਨਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਲਈ ਫੀਸ ਤਿੰਨ ਡਾਲਰ ਸਲਾਨਾ ਅਤੇ ਇਕ ਮੀਨੇ ਲਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਫੀਸ 25 ਸੈਂਟ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਗੁਰਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜਿਵੇ ਸ਼ਹੀਦ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੋੜ-ਮੇਲਾ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ ਦੂਜੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ , ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ, ਵਿਸਾਖੀ ਅਤੇ ਗੁਰ ਗੱਦੀ ਦਿਵਸ ਆਦਿ ਅੱਡ ਅੱਡ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੇਂ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਪਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਜੇਕਰ ਮਾਂਪੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ੳਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਗ੍ਰੇਜੂਏਟ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੂਜੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੜਕੇ-ਲੜਕੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਲੜਕਾ ਪਾਈਲਟ ਸੀ ਪਰ 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਹੋਰ ਕਈ ਬੱਚੇ ਵੀ ਜਹਾਜ਼ ਚਲਾਉਣਾ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਾਈਲਟ ਬਣਨ ਉਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸਮੇਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੋਈ ਭੇਦ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਹਿੰਦੂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਖ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਇਕੱਠਿਆਂ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਹੋਰਨਾਂ ਪਿਓਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਬਣਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ, ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ ਸਨ। 1939 ਵਿਚ ਪਾਂਡੀਆ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਔਟਵਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਂਡੀਆ ਜਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਔਟਵਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਹਰ ਇਕ ਬੰਦੇ ਨੇ ਮਿਲਕੇ 25-25 ਡਾਲਰ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਖਰਚੇ ਲਈ ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਜਦੋਂ ਹਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 23 ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਉਹ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਸਫਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਲਗਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਠੀਕ ਨਹੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ੳਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-09-12
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Hari Singh Manhas
Description: Hari Singh Manhas came to Canada in 1927 at the age of 11 years. His grandfather and some other relatives came in 1906. In 1924 his father went to Mexico. Later on his grandfather and father lived in India. His mother never came in Canada. They bought property in India and farmed in their village.

In 1927 there was no passport system for entering
Show moreHari Singh Manhas came to Canada in 1927 at the age of 11 years. His grandfather and some other relatives came in 1906. In 1924 his father went to Mexico. Later on his grandfather and father lived in India. His mother never came in Canada. They bought property in India and farmed in their village.

In 1927 there was no passport system for entering Canada. Each immigrant had to have 600 rupees with them. Their journey was from Calcutta to Hong Kong and then to Vancouver. Their medical test for the eye disease trachoma was done at Vancouver. Many people failed the eye test and were deported. In his ship approximately 15 people came from his community.

The Indian Pacific Railway Company of England came to Canada. The government gave them free land to lay railway lines. The CPR also sold some of its land to the company and Indian people worked laying the railway lines.

He went to school beginning with first grade in the school at the Mayo saw mill. Japanese, Chinese and Punjabi children studied at the school. There was no discrimination in the school as all the children were immigrants. Language was a major obstacle. If they wanted to send a letter to India they went to the post office and took out a handkerchief, folded it [to look like an envelope], so they would understand they wanted to send a letter.

Most of the people worked in saw mills. Mill owners opened cookhouses and bunk houses for the workers. There was no electricity in their rooms so people used free wood for heating and cooking. The mill was like a town. Japanese people lived on one side of the mill, Chinese on one side, white people on one side and Indian people on one side. Chinese and Indian people were treated as slaves. Japanese people were treated better. Indian people were not allowed to work on the machines. A person named Mr. Garcha got his degree from the university but nobody gave him skilled work so he had to work in the mills. Indian people had no rights in Canada, no voting rights and no support from their own country. After 1947 they got rights and equal wages.

In the 1930s during the Depression most of the mills stopped working. There was no work for three years. Many people went back to India and some people sent their families back. Since so many people were without work they decided to try re-opening a mill collectively. With a lot of hard work they did manage to establish the Mayo saw mill. This was opposed by the earlier owners but they fought for it and were successful in running the mill. The work shift was from 7 am to 11 pm. Manhas used to see his father on Sundays only. This mill lasted for long time. In 1933 a person from England started a mill but only paid 10¢ an hour. People came to work in that mill by walking 3 miles each way.

After the world war there was no dearth of work. The demand for workers increased and people were hired as soon as they landed at the port. The union became very strong in 1952. He tried many times to start a mill but never succeeded. He bought a truck on installments and started a trucking business for wood.

He was married in 1946 in India and worked as civilian clerk attached to the military in India. In 1949 his wife came for the first time by airplane. It cost $1200. To come by ship the fare was $600. In BC there were about 2,000 families of Indian people. An Indian person opened a grocery store but it didn’t last. Two famous saw mills run by Indian people were the Mayo and Kapoor saw mills. Many other people started mills and other businesses but failed. In Kamloops and Kelowna Indian families had farms. Indian women didn’t take jobs; they looked after their children and home.

In 1956 he made up his mind to purchase a house and to settle here permanently. His children were are born in Canada but he never had any problems with his children. One of his children married a non-Indian person.
Hari Singh Manhas est arrivé au Canada en 1927, à l’âge de 11 ans. Son grand-père et d’autres membres de sa famille sont arrivés en 1906. En 1924, son père est allé au Mexique. Par la suite, son grand-père et son père ont habité aux Indes. Sa mère n’est jamais venue au Canada. Ils ont acheté des propriétés aux Indes et ils étaient fermiers dans leur village.

En 1927, il n’existait pas de système de passeport pour entrer au Canada. Chaque immigrant devait avoir 600 roupies dans ses poches. Pour se rendre à Vancouver, ils devaient partir de Calcutta, puis se rendre jusqu’à Hong Kong. Les tests de dépistage du trachome avaient lieu à Vancouver. Plusieurs personnes échouaient ce test et étaient déportées. Sur son navire, environ 15 personnes étaient originaires de sa communauté.

L’Indian Pacific Railway Company of England s’est établi au Canada. Le gouvernement leur a donné des terres pour installer les rails de chemin de fer. Le CFCP a également vendu certaines de ses terres à l’entreprise et plusieurs Indiens ont posé des rails.

Il a commencé l’école en première année à l’école de la scierie Mayo. Des enfants japonais, chinois et punjabis allaient à cette même école. Il n’y avait pas de discrimination à son école parce que tous les enfants étaient issus de familles d’immigrants. La langue était un obstacle majeur. S’ils voulaient envoyer une lettre aux Indes, ils se rendaient au bureau de poste, ils prenaient un mouchoir et ils le pliaient [comme une enveloppe] pour indiquer qu’ils désiraient envoyer une lettre.

La plupart des gens travaillaient dans les scieries. Les propriétaires des scieries offraient des cuisines communes et des dortoirs à leurs employés. Il n’y avait pas d’électricité dans les pièces, alors les gens devaient chauffer et cuisiner avec du bois qu’ils amassaient. La scierie était comme un village. Les Japonais habitaient dans une zone de la scierie, les Chinois dans une autre, les Blancs d’un côté et les Indiens de l’autre. Les Chinois et les Indiens étaient traités comme des esclaves. Les Japonais étaient mieux traités. Les Indiens n’avaient pas le droit de travailler sur les machines. Un certain M. Garcha a obtenu un diplôme universitaire mais personne ne voulait lui offrir un emploi pour lequel il était qualifié. Il devait donc travailler dans les scieries. Les Indiens n’avaient aucuns droits au Canada, ils n’avaient pas droit de vote et ils ne recevaient aucun soutien de leur pays. Après 1947, ils ont obtenu le droit de vote et l’équité des salaires.

Dans les années 1930, pendant la dépression économique, la plupart des scieries ont fermé leurs portes. Il n’y a pas eu de travail pendant trois ans. La plupart des gens sont retournés aux Indes et certains ont renvoyé leur famille. Comme plusieurs étaient sans emploi, ils ont décidé d’ouvrir une scierie collectivement. Avec beaucoup d’efforts, ils ont réussi à ouvrir la scierie Mayo. Les propriétaires précédents se sont opposés à leur projet, mais le groupe de nouveaux propriétaires s’est battu et ils ont obtenu gain de cause. Le quart de travail débutait à 7 heures et se terminait à 23 heures. Manhas ne voyait son père que les dimanches. Cette scierie fut fonctionnelle pendant très longtemps. En 1933, un Anglais a démarré une scierie, mais il ne payait que 0,10$ de l’heure. Pour venir au travail à cette scierie, les gens devaient marcher trois miles.

Après la guerre, il y avait foisonnement d’emplois. La demande de main-d’œuvre a augmenté et les gens étaient embauchés dès qu’ils arrivaient au port. Le syndicat est devenu très fort en 1952. Il a essayé plusieurs fois d’ouvrir une scierie, mais il n’y est jamais parvenu. Il a acheté un camion par paiements échelonnés et il a commencé à livrer du bois.

Il s’est marié en 1946 aux Indes et il fut fonctionnaire attaché au ministère de la défense indien. En 1949, sa femme est venue en avion au coût de 1200$. Le tarif par bateau était de 600$. En Colombie-Britannique, il y avait environ 2000 familles indiennes. Des Indiens ont ouvert des épiceries, mais ils devaient les fermer après quelque temps. Les scieries Mayo et Kapoor étaient reconnues et gérées par des Indiens. Plusieurs autres Indiens ont démarré des scieries ou d’autres entreprises, mais ils ont échoué. À Kamloops et à Kelowna, les familles indiennes possédaient des fermes. Les Indiennes n’allaient pas sur le marché du travail : elles s’occupaient des enfants et de la maison.

En 1956, il a décidé d’acheter une maison et de s’établir ici pour de bon. Ses enfants sont nés au Canada, mais ils ne lui ont jamais causé de problèmes. L’un de ses enfants a marié une personne qui n’est pas d’origine indienne.
ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮਨਹਾਸ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। 1924 ਵਿਚ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੈਕਸਿਕੋ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਹੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਕਦੀ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਕੀਤਾ।

1927 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਿਸਟਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਹਰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕੋਲ 600 ਰੁਪਏ ਹੋਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਆਏ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਵੇਨਕੁਵਰ ਆਏ। ਹਰ ਇਕ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਵਾਂਗ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਡਾਕਟਰੀ ਟੈਸਟ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਕਰਿਆਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਕੁਕੱਰਿਆਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਕਰਕੇ ਡਾਕਟਰੀ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੋਈ 15 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ।

ਇੰਡੀਅਨ ਪੈਸਿਫਿਕ ਰੇਲਵੇ ਕੰਪਨੀ ਆਫ ਇੰਗਲੈਂਡ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਈ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਛਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕੁਝ ਜ਼ਮੀਨ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਛਾਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਿਓ ਸਾਅ ਮਿੱਲ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਜਪਾਨੀ, ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕਿਸੀ ਤਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਬਾਹਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਗਲਬਾਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜਣੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਡਾਕਖਾਨੇ ਜਾ ਕੇ ਰੁਮਾਲ ਨੂੰ ਤਹਿ ਲਾ ਕੇ ਲਿਫਾਫੇ ਵਾਂਗ ਬਣਾ ਕੇ ਦਸਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜਣੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਲਈ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬੰਕ ਹਾਉਸ ਬਣਾਏ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਲਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲ ਕਸਬੇ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਮਿੱਲ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਜਪਾਨੀ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਇਕ ਪਾਸੇ ਚੀਨੀ, ਇਕ ਪਾਸੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਪਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਉਤੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਗਰਚਾ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਹੁਨਰਮੰਦ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਵੋਟ ਪਾਣ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਹਮਾਇਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 1947 ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਹੱਕ ਮਿਲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਉਜਰਤ ਮਿਲੀ।

1930 ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਪਿਸ ਦੇਸ਼ ਭੇਜ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਹਲੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਮਿਲਕੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਜੋਂ ਮਿੱਲ ਦੁਬਾਰਾ ਚਲਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਿਓ ਸਾਅ ਮਿੱਲ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਮ ਹੋ ਗਏ। ਪਹਿਲੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਿੱਲ ਚਲਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ। ਸਵੇਰੇ ਸੱਤ ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਤ ਦੇ ਗਿਆਰਾਂ ਵਜੇ ਤਕ ਕੰਮ ਦੀ ਸ਼ਿਫਟ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮਨਹਾਸ ਸਿਰਫ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਮਿੱਲ ਬਹੁਤ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਚਲੀ। 1933 ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਜੋਂ ਇਕ ਮਿੱਲ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿਤਾ ਪਰ ਇਸ ਸ਼ਰਤ ਉਤੇ ਕਿ ਉਹ ਮਜਦੂਰਾਂ ਨੂੰ 10 ਸੈਂਟ ਇਕ ਘੰਟੇ ਦੇ ਦਏਗਾ। 3-3 ਮੀਲ ਪੈਂਡਾ ਤਹਿ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਉਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਂਦੇ ਸਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕੰਮ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਲਗ ਪਿਆ। ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਗਈ ਅਤੇ ਜਿਉਂ ਹੀ ਲੋਕ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰਦੇ ਸਨ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਉਤੇ ਰਖ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਯੂਨੀਅਨ 1952 ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮਿੱਲ ਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇ। ੳਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਉਤੇ ਇਕ ਟਰੱਕ ਖਰੀਦਿਆ ਅਤੇ ਲਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਲਈ ਟਰੱਕਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲਿਆ।

ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਿਆਹ 1946 ਵਿਚ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫੌਜ ਵਿਚ ਸਿਵੀਲਿਅਨ ਕਲਰਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1949 ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਆਈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਰਾਇਆ 1200 ਡਾਲਰ ਲਗਿਆ ਸੀ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਰਾਇਆ 600 ਡਾਲਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੋਈ 2000 ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇ ਕਰਿਆਨੇ ਦਾ ਸਟੋਰ ਖੋਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਿਓ ਅਤੇ ਕਪੂਰ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਸਨ। ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਕੈਮਲੂਪਸ ਅਤੇ ਕਲੋਨਾ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਕੋਈ ਔਰਤ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ਸੀ; ਉਹ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਾਜ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ।

ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਉਤਰਾਅ ਚੜਾਅ ਵੇਖੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਜੌਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਾਣ ਸਕੇ ਸਨ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ 1956 ਤੋਂ ਬਾਦ ਘਰ ਖਰੀਦਣ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਸਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਮੁੜ ਵਾਪਿਸ ਆ ਕੇ ਘਰ ਵਸਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੇ ਗੈਰ-ਭਾਰਤੀ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ।
Show less
Date: 1984-09-20
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Simon Fraser University
Engaging the World

Library

SFU Digitized Collections

You are here

Search results

Pages

Pages