Search results

(1 - 20 of 68)

Pages

Title: Interview with unknown
Date: 1976

Title: Interview with Roy Kiyooka
Date

Title: Interview with Lucy Kumori and Shinobu Homma
Date: 1991-01-12

Title: Part 2
Date

Title: Interview with Kanetoshi Morioka
Date: 1994-06-04

Title: Part 1
Date

Title: Part 1
Date

Title: Interview with Raye and Kim Nakashima
Date: 1976

Title: Interview with Raye and Kim Nakashima
Date: 1976

Title: Part 2
Date

Title: Part 3
Date

Title: Kehar Singh Kailey
Description: Kehar Singh Kailey came to Seattle at the age of 19 in 1912. He came along with Imanat Ali Khan. He came from Manila where he lived for 3 months. He had £1 in his pocket and Imanat Ali Khan had £5 when they arrived in Seattle. In Seattle persons having £5 were allowed to land. So first Imanat Ali Khan landed, then he managed to get money for Kehar
Show moreKehar Singh Kailey came to Seattle at the age of 19 in 1912. He came along with Imanat Ali Khan. He came from Manila where he lived for 3 months. He had £1 in his pocket and Imanat Ali Khan had £5 when they arrived in Seattle. In Seattle persons having £5 were allowed to land. So first Imanat Ali Khan landed, then he managed to get money for Kehar Singh to land.

In America he had to wear a hat [like American men did] and was not treated well. An interpreter named Hopkinson from Vancouver came to Seattle. Hopkinson’s mother was Punjabi so he knew Punjabi. Hopkinson insisted Kailey to come to Canada but he refused as he wanted to go to America. He worked for 20¢ an hour in a mill. At the side of a river they made small rooms for living. In 1914 at the time of the War, the manager of the mill had rooms built for them in which 4 people lived collectively. After returning from work they cooked food for themselves, but when they accumulated some money they hired a cook. They deposited money in the bank and sent money home to Punjab.

From the mill he joined the US Army in 1917. After 21 days on a ship they reached France. He was able to speak English but the only person from India in that group. He was asked to join the war but he first asked for citizenship. On that basis the judge granted citizenship to him. Citizenship was granted only to well educated people, but later on citizenship was taken back from all of them. One Sikh person was not given citizenship because he wore a turban. He fought a case for it and got citizenship. German forces captured people and asked them who they were. For non-Americans, the government was not concerned, but if the person was an American citizen then the American government had to made arrangements to get them released.

In 1922 people from India fought a case in Washington for citizenship. The judge asked them if they are from best race. They were told that citizenship will be given only to white people. Non-white people lost the case and all the lands of non-white people were taken away.

In California in 1912 people of Ghadar party were fighting for India’s independence. In Canada the Gurdwara [temple] was in Vancouver. In 1913 Ghadar party members went to the Astoria mills and gave lectures to the workers. Hindu and Muslim people were not eating together so they lectured on equality and unity. In the mills Ghadar party societies were made. Sikh people were in majority, but the Muslims also joined the Ghadar party. In the mean time a paper Ghadar Di Gunj [“Echoes of Mutiny”] was published and was very popular; they even sent copies to India.

A 17-year-old called Kartar Singh Sarabha was also working in his mill. He had finished 10th grade and came to Astoria in 1912 for further studies, but returned to India in 1914. When he left to go back to India everybody didn’t want him to go. He was killed in India. Another person from Sarabha also went with Kartar Singh but his whereabouts were not known. Sohan Singh Bhakna also lived in America.

In the 1930s people were not allowed to come to Canada because of the Depression. By selling a vehicle full of wood they managed to get food for a day. Banks were closed and nobody was allowed to withdraw money from banks. People were given $3 a week for food. The economic situation remained bad until 1934. All the mills were shut down so the workers were idle due to the Depression in both countries.

In 1912 a family from the Indian community came to Canada, but was returned to Hong Kong because families weren’t allowed to stay. They fought the case from Hong Kong and came to Canada. People were not allowed to purchase land, they didn’t have equal rights, and they were called Hindus even though most of them were Sikhs. The whole community did very hard work day and night and was very courageous.

About 250-300 persons were living illegally because they were brought in as if they were sons by another immigrant who wasn’t really their father. The Canadian government gave a deportation order for them. Then Pandia and other people worked to make them legal in Canada. In 1936 he came to Canada and got citizenship. From 1929 to 1936 he lived in America.

In 1922 he went back to India, but he was not allowed to go about freely because he was a member of Ghadar party and was an American citizen. At the police station he was told that being a citizen of America he had to inform the police wherever he went from the village. When coming back to America the police escorted him to Ludhiana [a city in Punjab]. Then from Ludhiana to Calcutta local police escorted him. He married in 1926 and purchased land in his village.
Kehar Singh Kailey est arrivé à Seattle à l’âge de 19 ans, en 1912, avec Imanat Ali Khan. Il est venu via Manille, où il est demeuré pendant trois mois. À leur arrivée, Kailey n’avait que 1£ dans ses poches et Imanat Ali Khan, 5£. À Seattle, les gens devaient avoir au moins 5£ pour avoir le droit de s’établir. Imanat Ali Khan fut donc le premier à s’établir, puis il a réussi à trouver de l’argent pour que Kehar Singh puisse avoir le droit d’établissement.

En Amérique, il devait porter un chapeau [comme les hommes américains] et il n’était pas bien traité. Un interprète nommé Hopkinson est venu à Seattle de Vancouver. La mère d’Hopkinson était Punjabi, alors il parlait cette langue. Hopkinson a insisté auprès de Kailey pour qu’il vienne au Canada, mais ce dernier a refusé parce qu’il préférait demeurer aux Etats-Unis. Il a travaillé dans une scierie et il gagnait 0,20$ l’heure. Il y avait des petites chambres à louer près de la rivière. En 1914, pendant la guerre, le directeur de la scierie a fait construire des salles pour eux, partagées par quatre personnes. Lorsqu’il rentrait chez lui, il devait préparer ses propres repas. Mais ils ont accumulé suffisamment d’argent pour embaucher un cuisinier. Ils déposaient leur argent à la banque pour ensuite en envoyer une partie à leur famille au Punjab.

De la scierie, il s’est enrôlé dans l’armée américaine en 1917. Après avoir passé 21 jours sur un navire, il est arrivé en France. Il pouvait parler anglais, mais il était le seul Indien dans le groupe. On lui a demandé de participer à l’effort de guerre, mais il a exigé la citoyenneté américaine d’abord. Le juge lui a accordé la citoyenneté sous ces conditions. Normalement, seules les personnes éduquées pouvait obtenir la citoyenneté, qui leur était ensuite retirée. On a refusé la citoyenneté à un Sikh parce qu’il portait un turban. Il a porté sa cause en justice et obtenu la citoyenneté. Lorsque les forces allemandes capturaient des gens, elles leur demandaient qui ils étaient. Le gouvernement ne s’inquiétait pas des personnes qui n’était pas américaines, mais s’il s’agissait d’un citoyen américain, le gouvernement devait prendre des mesures pour les faire libérer.

En 1922, certains Indiens se sont battus à Washington pour obtenir la citoyenneté. Le juge leur a demandé s’ils appartenaient à la meilleure race. On leur a dit que la citoyenneté n’était accordée qu’aux personnes de race blanche. Les non-Blancs ont perdu leur cause et on leur a retiré leurs terres.

En Californie, en 1912, les gens du parti Ghadar luttaient pour l’indépendance des Indes. Au Canada, le Gurdwara [temple] était situé à Vancouver. En 1913, les membres du parti Ghadar sont allés aux scieries d’Astoria pour s’adresser aux travailleurs. Les Hindous et les Musulmans ne mangeaient pas ensemble, alors on leur a parlé d’égalité et d’unité. On a établi des associations du parti Ghadar dans les scieries. Les Sikhs étaient majoritaires, mais les Musulmans ont également adhéré au parti. À cette époque, on publiait le journal Ghadar Di Gunj [“Echos de mutinerie”] et il connaissait beaucoup de succès; on a même envoyé des copies aux Indes.

Un jeune homme de 17 ans, Kartar Singh Sarabha, travaillait avec lui. Il avait terminé sa 10e année et il était venu à Astoria en 1912 pour poursuivre ses études, mais il est retourné aux Indes en 1914. Personne ne voulait qu’il parte. Il fut tué aux Indes. Une autre personne a accompagné Kartar Singh, mais on ne sait pas ce qu’il est devenu. Sohan Singh Bhakna a également habité aux États-Unis.

Dans les années 1930, les gens ne pouvaient pas venir au Canada en raison de la dépression économique. Il pouvait acheter de la nourriture pour une journée s’il vendait tout le bois de chauffage dans son véhicule. Les banques étaient fermées et personne ne pouvait retirer de l’argent. Les gens recevaient 3$ par semaine pour se nourrir. La situation économique est demeurée très difficile jusqu’à 1934. Toutes les scieries ont fermé leurs portes, alors les travailleurs étaient sans emploi en raison de la dépression dans les deux pays.

En 1912, une famille indienne est venue au Canada mais a dû retourner à Hong Kong parce qu’à cette époque, on ne permettait pas aux familles de rester au Canada. Ils ont porté leur cause en cour à Hong Kong pour venir au Canada. Les gens ne pouvaient pas acheter de terres, ils ne possédaient pas l’égalité des droits et on les appelait « Hindous » même s’ils étaient Sikhs. Toute la communauté travaillait d’arrache-pied jour et nuit; ses membres étaient très courageux.

Environ 250-300 personnes habitaient au pays de façon illégale ; les immigrants faisaient venir des jeunes hommes en prétendant qu’il s’agissait de leurs fils. Le gouvernement canadien a ordonné leur expulsion. Pandia et d’autres personnes ont tenté de légaliser leur situation au Canada. En 1936, il est venu au Canada et il a obtenu la citoyenneté canadienne. De 1929 à 1936, il a habité aux Etats-Unis.

En 1922, il est retourné aux Indes mais il ne pouvait pas se déplacer librement parce qu’il était membre du parti Ghadar et citoyen américain. Au poste de police, on lui a dit qu’en tant que citoyen américain, il devait informer la police chaque fois qu’il quittait son village. À son retour aux Etats-Unis, la police l’a escorté jusqu’à Ludhiana [une ville du Punjab], puis de Ludhiana à Calcutta. Il s’est marié en 1926 et il a acheté une terre dans son village.
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਕੈਲੇ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1912 ਵਿਚ ਇਮਾਨਤ ਅਲi ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਏਟਲ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਮਨੀਲਾ ਰਸਤਿਓਂ ਆਏ ਸਨ ਜਿਥੇ ਉਹ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਰੁਕੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੀਏਟਲ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਪਾਊਂਡ ਸੀ ਅਤੇ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਕੋਲ ਪੰਜ ਪਾਊਂਡ ਸਨ। ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਪੰਜ ਪਾਊਂਡ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੀਏਟਲ ਉਤਰਨ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਾਨਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੇ ਉਤਰ ਕੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਉਤਰਨ ਲਈ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।

ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਨ ਆਦਮੀ ਟੋਪੀ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ ਉਸ ਤਰਾਂ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਟੋਪੀ ਪਹਿਨਣੀ ਪਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਨਾਂ ਦਾ ਦੁਭਾਸ਼ੀਆ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਦੀ ਮਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਨੇ ਕੈਲੇ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਾਂ ਕਰ ਦਿਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 20 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਇਕ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਦਰਿਆ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਛੋਟੇ ਕਮਰੇ ਬਣਾ ਲਏ ਸਨ। 1914 ਵਿਚਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਿੱਲ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਲਈ ਕਮਰੇ ਬਣਵਾ ਦਿਤੇ ਜਿਸ ਵਿਚ 4-4 ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਪੈਸਾ ਜੋੜ ਲਿਆ ਤਾਂ ਰੋਟੀ ਬਣਾਨ ਲਈ ਇਕ ਰਸੋਈਆ ਰਖ ਲਿਆ। ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਉਹ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪੈਸਾ ਭੇਜਦੇ ਸਨ।

ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ 1917 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਏ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 21 ਦਿਨ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਫ੍ਰਾਂਸ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਉਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਸ ਗਰੁਪ ਵਿਚ ਉਹ ਇਕੋ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗ ਲਈ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਜੱਜ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਸਿਟੀਜਲਨਸ਼ਿਪ ਵਾਪਿਸ ਲੈ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਕ ਸਿੱਖ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਸੀ ਕਿਊਂਕਿ ਉਸਨੇ ਪੱਗ ਬੰਨੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜਰਮਨੀ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਪੁਛਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਲੋਕ ਹਨ। ਗੈਰ-ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਜੇਕਰ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਫੌਜੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਛੁਡਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਸਨ।

1922 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਲਈ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿਚ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਜੱਜ ਨੇ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਚੰਗੀ ਨਸਲ ਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਕੇਵਲ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿਤੀ ਜਾਏਗੀ। ਗੈਰ-ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਕੇਸ ਹਾਰ ਗਏ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਲੇ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।

ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਚ 1912 ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1913 ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਐਸਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤੇ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਉਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤਾ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਸੋਸਾਇਟੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਨ ਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਗਦਰ ਦੀ ਗੂੰਜ ਕਢਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਰਿਹਾ। ਉਸਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

17 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਵੀ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਰਾਭਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ 1912 ਵਿਚ ਅਗੋਂ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਐਸਟੋਰੀਆ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ 1914 ਵਿਚ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਸੀ। ਇੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਾਭੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭੇ ਨਾਲ ਵਾਪਿਸ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ੳਸਦਾ ਥਹੁ-ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗ ਸਕਿਆ। ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਕੜੀਆਂ ਦੀ ਭਰੀ ਗੱਡੀ ਵੇਚ ਕੇ ਲੋਕ ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਖਾਣਾ ਜੁਟਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਬੈਂਕ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੈਂਕਾ ਵਿਚੋਂ ਪੈਸਾ ਕਢਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣੇ ਲਈ ਹਫਤੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਡਾਲਰ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ 1934 ਤਕ ਮੰਦੀ ਰਹੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬੰਦ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਕਾਰਣ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬੇਕਾਰ ਬੈਠੇ ਸਨ।

1912 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਮੋੜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ-ਹਿੰਦੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪੂਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਇਕ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦੁਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਕੋਈ 250-300 ਲੋਕ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਦਸ ਕੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਆਪ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਉ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉਤੇ ਪੱਕਿਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ 1936 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਅਤੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਲੈ ਲਈ। 1929 ਤੋਂ 1936 ਤਕ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਰਹੇ ਸਨ।

1922 ਵਿਚ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਿਥੇ ਵੀ ਜਾਣ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਸ ਕੇ ਜਾਣ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਿਸ ਆਣ ਸਮੇਂ ਪੁਲਿਸ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤਕ ਗਈ। ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਕਲੱਕਤੇ ਤਕ ਸਥਾਨਕ ਪੁਲਿਸ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। 1926 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ।
Show less
Date: 1984-12-05
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Jagar Singh Mahal
Description: Jagar Singh Mahal came to Canada in 1925 at the age of 18. His father came to Canada in 1906 and after that he never went back to India. Jagar Singh did not go to school and he did farming in his village. His father used to send money at home. He came to Canada on his father’s invitation.

About 25 people from his village came to Calcutta. There
Show moreJagar Singh Mahal came to Canada in 1925 at the age of 18. His father came to Canada in 1906 and after that he never went back to India. Jagar Singh did not go to school and he did farming in his village. His father used to send money at home. He came to Canada on his father’s invitation.

About 25 people from his village came to Calcutta. There they stayed for 23 days. Then from Calcutta via Rangoon, Singapore, Hong Kong, and Japan he came to Vancouver. In Hong Kong he lived in the Gurdwara [temple]. Many of the other passengers on his ship were Chinese and Japanese. From Hong Kong to Canada it took 23 days. The ship was loaded with goods. In Canada he landed at Vancouver at the CPR dock.

Immigration officials would let people in if the sponsor came to get them from the port. The medical was done in Hong Kong. His father had a small mill in Lillooet and 22 people worked in that mill. People from other ethnic groups worked in the mill but the engineer was white. His father had a house in Vancouver. They lived among other communities without any difficulty. After some time he left the mill and lived in the Vancouver area, in Burnaby. He kept horse carts for selling fuel woods. He also had trucks. He worked for 40¢ an hour. Every house need fuel wood or coal.

In Fraser Mills only 50 Indian people were working at this time. Earlier about 700 Indian people worked in that mill. People lived in cookhouses [a group living arrangement]. He lived for a short period in a cookhouse. There was only one Indian store at that time, run by Dosanjh Brahmin. Some people worked on farms. On farms the wages were $5 a day while in mills wages were $4 a day. Work on farms involved lifting heavy weight. He cut his hair on arrival in Canada. About 10 people in the community were well educated in Canada. Garcha, Dhami and many other boys went to university. People entertained themselves by playing cards, wrestling, playing instruments, singing and drinking alcohol.

There was no difference of wages between ethnic groups. White people worked less in mills. Indian people were famous for hard and good work and were sought after for employment. Indian people contributed to the union. During the Depression the whole economy crashed but no Indian people went on welfare. People helped each other or sent their families back to India.

Many women came to Canada in 1925 because the law was passed to bring wives and children. Many people went back to India to get married and brought their wives back with them. Women did not work outside the home. Women had to wear the kind of clothes white women wore. About five Indian men married white women. People were mostly in Vancouver and Victoria, and very few were in other places.

In 1932-33 many people came on forged papers, but later had problems when the Canadian government ordered them deported. The Indian community collectively helped them. Dhoot of Victoria, Mahinder Singh, Karam Singh and many more contributed a lot of money to help the affected people. Pandia, being an educated person, helped people, but the money to solve the immigration problem was provided by the community.

The Vancouver Gurdwara was the focal point of the community where matters important to them were discussed. People gathered in Gurdwaras only. Gurdwaras were in mill side, Abottsford, Vancouver, New Westminster and Victoria. In the Gurdwaras politics prevailed. Hopkinson, who used to take money from the community, was shot dead by Mewa Singh in 1915. Then Mewa Singh was executed; his martyrdom was celebrated every year in Canadian Gurdwaras but nobody helped his mother. The first Guru Granth sahib [sacred text] was installed in the Gurdwara on 2nd Avenue in Vancouver, but that historical Gurdwara was sold in 1961.

Hindustan was not independent at that time so people participated in the struggle from Canada. The Ghadar party was formed and this movement was very active in America and Canada. Many people were communist. During the struggle for India’s independence there was no friction between Sikhs, Muslims and Hindus.

He lived in Vancouver, Victoria, Hope and Kamloops. The first time he went back to India was in 1961. He wanted to spend his old age in India. His business did well but he still missed his country. If there had been no disturbance in Punjab many people would have gone back as they have properties there.
Jagar Singh Mahal est arrivé au Canada en 1925, à l’âge de 18 ans. Son père est arrivé au Canada en 1906 et il n’est jamais retourné aux Indes. Jagar Singh n’est pas allé à l’école et il était fermier dans son village. Son père envoyait de l’argent à sa mère. Il est venu au Canada après avoir été invité par son père.

Environ 25 personnes de son village sont venues à Calcutta, où elles sont demeurées pendant 23 jours. Elles se sont ensuite rendues à Vancouver via Rangoon, Singapore, Hong Kong et le Japon. À Hong Kong, il a habité au Gurdwara [temple]. Sur son navire, plusieurs passagers étaient d’origine chinoise ou japonaise. Il lui a fallu 23 jours pour se rendre de Hong Kong à Vancouver. Le navire était chargé de produits et il a débarqué au quai du CFCP.

Les agents d’immigration n’acceptaient que les passagers dont les parrains étaient venus les accueillir au port. L’examen médical avait lieu à Hong Kong. Son père était propriétaire d’une petite scierie à Lillooet ; vingt-deux personnes travaillaient dans cette scierie. Certains de ces travailleurs étaient d’origine ethnique différente, mais l’ingénieur était Blanc. Son père possédait une maison à Vancouver. Ils ont vécu au sein d’autres communautés sans aucun problème. Après quelque temps, il a quitté la scierie pour habiter à Burnaby, une banlieue de Vancouver. Il possédait des voitures tirées par des chevaux qu’il utilisait pour vendre du bois de chauffage. Il avait également quelques camions. Il gagnait 0,40$ l’heure. Les maisons étaient chauffées au bois ou au charbon.

À cette époque, on ne comptait que 50 Indiens travaillant à Fraser Mills, alors qu’il y avait environ 700 Indiens auparavant. Les gens habitaient dans des cuisines de chantier [habitation de groupe] et il a brièvement habité dans une cuisine de chantier. Il n’y avait qu’un seul magasin indien à cette époque, appartenant à Dosanjh Brahmin. Certains travaillaient sur les fermes. Les fermiers gagnaient 5$ par jour alors que dans les scieries, les gens gagnaient 4$ par jour. Les travailleurs de ferme devaient déplacer des objets lourds. Il a coupé ses cheveux lorsqu’il est arrivé au Canada. Environ une dizaine de personnes de sa communauté canadienne avaient fait des études avancées. Garcha, Dhami et plusieurs autres garçons sont allés à l’université. Les gens se divertissaient en jouant aux cartes, en assistant à des matchs de lutte, en jouant de la musique, en chantant ou en buvant de l’alcool.

Les salaires parmi les différents groupes ethniques étaient les mêmes. Les Blancs travaillaient moins dans les scieries. Les Indiens étaient reconnus comme étant des travailleurs assidus et forts, alors ils étaient convoités pour combler les emplois. Pendant la dépression, l’économie s’est écroulée, mais les Indiens ont refusé l’aide sociale. Les gens s’entraidaient ou encore, ils renvoyaient leur famille aux Indes.

Plusieurs femmes sont venues au Canada en 1925 suite à l’adoption de la loi permettant aux immigrants de faire venir leurs femmes et leurs enfants. Plusieurs sont retournés aux Indes pour se marier, puis ils ont amené leur épouse au Canada. Les femmes ne travaillaient pas hors du foyer. Elles devaient porter les mêmes types de vêtements que les femmes blanches. Environ cinq Indiens ont épousé des femmes blanches. Les gens habitaient surtout à Vancouver et à Victoria; ils étaient très peu nombreux dans les autres villes.

En 1932-1933, plusieurs immigrants sont arrivés avec des papiers falsifiés, mais le gouvernement fut alerté et il a ordonné leur expulsion. La communauté indienne s’est ralliée pour les aider. Dhoot de Victoria, Mahinder Singh, Karam Singh et plusieurs autres ont donné beaucoup d’argent pour aider les personnes touchées par cet ordre d’expulsion. Pandia, une personne éduquée, a aidé les gens mais l’argent utilisée pour régler les questions d’immigration fut versée par la communauté.

Le Gurdwara de Vancouver était le cœur de la communauté : c’est là que l’on discutait des questions importantes. Les gens se rassemblaient uniquement dans les Gurdwaras. On trouvait des Gurdwaras du côté des scieries, à Abbotsford, à Vancouver, à New Westminster et à Victoria. La politique était à l’ordre du jour dans les Gurdwaras. Hopkinson, une personne qui soutirait de l’argent à la communauté, fut tué par balle par Mewa Singh en 1915. Ce dernier fut exécuté et depuis, les Gurdwaras canadiens célèbrent son martyre à chaque année. Toutefois, personne n’a aidé la mère de Mewa Singh. Le premier Guru Granth sahib [texte sacré] fut installé au Gurdwara de la 2e Avenue à Vancouver, mais ce Gurdwara historique fut vendu en 1961.

Le Hindustan n’était pas indépendant à cette époque, alors les gens se sont impliqués depuis le Canada. Le parti Ghadar fut fondé et le mouvement était très actif aux Etats-Unis et au Canada. Plusieurs étaient communistes. Pendant la lutte pour l’indépendance des Indes, il n’existait pas de friction entre les Sikhs, les Musulmans et les Hindous.

Il a habité à Vancouver, à Victoria, à Hope et à Kamloops. Il est retourné aux Indes pour la première fois en 1961. Il voulait finir ses jours aux Indes. Son entreprise fonctionnait bien, mais il avait le mal du pays. Si la situation au Punjab avait été plus stable, plusieurs personnes y seraient retournées car elles possédaient des terres dans cette région.
ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਮਾਹਲ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1925 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ 1906 ਵਿਚ ਕੇਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਕਦੀ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਣ ਨਹੀਂ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਘਰ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸੱਦੇ ਉਤੇ ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ।

ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਈ 25 ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਲਕੱਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ੳਥੇ 23 ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਰਹੇ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਰੰਗੂਨ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਰਸਤਿਓਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਜਪਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਏ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਦੇ ਮੁਸਾਫਰ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਜਪਾਨੀ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਵਿਚ 23 ਦਿਨ ਲਗ ਗਏ ਸੀ। ਜਹਾਜ਼ ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਲੱਦਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰੇ ਸਨ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਤਾਂ ਉਤਰਨ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਪਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਲਿਲੀਓਟ ਵਿਚ ਛੋਟੀ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ 22 ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਇੰਜੀਅਰ ਗੋਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ੳਹੁਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਘਰ ਸੀ। ਉਹ ਹੋਰਨਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦੇ ਰਹੇ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਮਿੱਲ ਛਡ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦੇ ਬਰਨਬੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਲਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਲਈ ਘੋੜਾ ਬੱਘੀ ਰਖੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਟਰੱਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ 40 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਹਰ ਇਕ ਘਰ ਨੂੰ ਲਕੜੀ ਦੇ ਬਾਲਣ ਜਾਂ ਕੋਲਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਫ੍ਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਿਰਫ 50 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 700 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਇਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਦੁਸਾਂਝ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਚਲਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ 5 ਡਾਲਰ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਜਦਕਿ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ 4 ਡਾਲਰ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਕਟਾ ਲਏ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੇ ਕੋਈ 10 ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਸਨ। ਗਰਚਾ, ਧਾਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੀ ਗਏ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਮਨ ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਕੇ, ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਨਾਲ, ਸਾਜ਼ ਵਜਾ ਕੇ, ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ, ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਪੀ ਕੇ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਵਖ ਵਖ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਜਰਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਘਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕਿਰਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ ਅਤੇ ਮਿੱਲ ਮਾਲਕ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਉਤੇ ਰਖਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਦਾਦ ( ਵੈਲਫੇਅਰ ) ਨਹੀਂ ਲਈ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿਤੇ ਸਨ।

ਬਹੁਤੀਆਂ ਔਰਤਾਂ 1925 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈਆਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲਿਆਣ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਣ ਲਈ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਪਤਨੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਗੋਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਾਰਗੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਕੋਈ ਪੰਜ ਇੰਡੀਅਨ ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਗੋਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਵੈਨਕੂਵਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

1932-33 ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਨਕਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਪਰ ਮਗਰੋਂ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਈ ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਧੂਤ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਪੜਿਆ ਲਿਖਿਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਸਲੇ ਲਈ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਵਲੋਂ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਵੈਨਕੂਵਰ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਥੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਮਸਲਿਆਂ ਉਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ, ਐਬਟਸਫੋਰਡ, ਵੈਨਕੂਵਰ, ਨਿਉ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿਆਸਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਹੌਪਕਿਨਸਨ ਜੋ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਲਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਨੂੰ 1915 ਵਿਚ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਸੀ; ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹਰ ਸਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਦੁਆਰੇ ਨੂੰ 1961 ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਗਦਰ ਲਹਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖਾਂ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਤਭੇਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਹੋਪ ਅਤੇ ਕੈਮਲੂਪਸ ਵਿਚ ਰਹੇ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਹ ਭਾਰਤ 1961 ਵਿਚ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਬੁਢਾਪਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਿਤਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ੳਹਨਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚੰਗਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਖਰਾਬ ਨਾਂ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਾਪਿਸ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਸਨ।
Show less
Date: 1985-02-07
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Laksham Singh Sandhan
Description: Lakshman Singh Thandi came to Canada in 1930 at the age of 17. He came from a village where he studied up to the 7th Standard. Nobody else from the family attended school. His father came to Canada in 1906 and learned enough English to read a newspaper.

At that time there it was hard to get a passport in India. He came along with three other
Show moreLakshman Singh Thandi came to Canada in 1930 at the age of 17. He came from a village where he studied up to the 7th Standard. Nobody else from the family attended school. His father came to Canada in 1906 and learned enough English to read a newspaper.

At that time there it was hard to get a passport in India. He came along with three other people during World War I. The medical examination for his entry to Canada was conducted in Hong Kong. One of the most common reasons for being rejected was trachoma [an infectious eye disease]. Thandi was found to have trachoma, so he stayed a month in Hong Kong while it was being treated. There was a Gurdwara [temple] in Hong Kong where he stayed and was fed, along with other immigrants who were housed together. A Chinese family in Hong Kong had the job of bringing Indian or Sikh people from the port to the Gurdwara by boat. After being declared medically fit he came to Canada. In Hong Kong most people spoke English so he could communicate with them, but when he got to Canada he found Canadians spoke too quickly for him to understand.

During the trip, when there were inspections of passports or other papers, Indians and Chinese people were made to stand on the deck or outside. When they arrived in Canada, the immigration authorities had all the new arrivals stand in a row while they took the passports to inspect. A doctor came on board to do another medical exam, and then they were taken to the immigration office. There the sponsor’s papers were checked. Men could sponsor their wives and children under 18. Thandi was allowed in and lived on 2nd Avenue in Vancouver.

At 1st Avenue and Ontario Street there was a mill where his father had fuel wood contract. They lived there until 1937. Six people lived together with one person who cooked for them [a “cookhouse” or group living arrangement]. In 1930 there were about 10-12 cookhouses. People who were only staying 2-3 days could stay for free. They were identified with their cookhouse. They changed cookhouses only when they got work in another place. They had a healthy diet in the cookhouses and there was not much alcohol use at that time.

Their work was heavy labour in the mills. On week days they worked 10 hours a day and on Saturdays they worked 5 hours. They could not miss a day of work. They did get respect from management and foremen for the work they did, even if they were traditional and wore a turban. For example, many of them were expert lathe workers and could follow blueprints. However, they weren’t given the same chances as other workers. They were perceived as uneducated and unable to learn new things. There were also real communication problems on both sides.

Most of the Indian workers did not know other trades, which is why they opted for work in mills and farms. There were about 4 or 5 farms owned by white people where Indian people worked, but they were insulted by the owners.

Thandi lived three years in Vancouver. He worked, went to technical school, and drove trucks for wood contractors. Then he went back to India. His father sold the contract at 1st and Ontario and with some others started a collective mill in Richmond.

He was a wrestler and thought he could compete in Canada, but there were changes to the rules. He did wrestle once in India in 1937, at the end of which he was given $7. Since he wasn’t happy with that pay, he decided to get a job instead. He stayed in India during the war since there was no way to come to Canada and there were fears he could be recruited into the military. He returned to Canada with his family in 1951. In 1962 his father returned to India as a pensioner so that his $60 monthly pension would go farther.

The Indian community was close-knit. They worked together on Indian independence and immigration rights. They wanted to change the immigration laws to allow family members of any age to be sponsored. They raised money for the Congress Party and for the case of Bhagat Singh [who mounted a court challenge to allow Indian immigrants to become naturalized U.S. citizens]. Hindu, Sikh and Muslim families from India all attended the Gurdwara in Vancouver. Among them, Thandi remembers only one family of Hindus that converted to Christianity.

When he was in Canada in the 1930s, there was much less interaction with white people. Turbans weren’t allowed in certain theatres, some businesses wouldn’t serve them, and they didn’t venture into fancy restaurants. But there was not much open discrimination. He was able to work driving a truck and selling fuel wood while wearing his turban.

Thandi feels life has improved for them in Canada but not in India. Although they still feel like immigrants here, they have become involved in Canadian society. There is more respect and official rights. Most Indian immigrants are Sikhs with dual citizenship. They can still maintain their link to India.

He contrasts their situation to the Chinese and Japanese immigrants. Although they still speak their languages in the home, they have more marriage outside their community. The Indians are still close-knit. Thandi believes children should be given an Indian education until they reach high school, then get a secular education. They should also arrange marriages for their children with people from India, so that they will maintain their connection to Indian culture.

He feels Hindustan could do more to progress so that there would be no need for migration to other countries. They might still choose to come here but would not be forced to come to make a living. They also shouldn’t be forced to “go back where they belong” but should be able to go back to India if they decide they don’t feel at home here.
Lakshman Singh Thandi est arrivé au Canada en 1930, à l’âge de 17 ans. Dans son village, il a fait ses études jusqu’au 7e standard [système britannique] mais personne d’autre de sa famille n’a été scolarisé. Son père est arrivé au Canada en 1906 et il a appris l’anglais suffisamment pour lui permettre de lire le journal.

À l’époque, il était difficile d’obtenir un passeport aux Indes. Il est arrivé avec trois autres personnes pendant la première guerre mondiale. L’examen médical exigé pour entrer au Canada avait lieu à Hong Kong. La plupart des candidats refusés souffraient de trachome. On a diagnostiqué cette maladie infectieuse des yeux chez Thandi, alors il a dû rester un mois à Hong Kong pour subir des traitements. Il y avait un Gurdwara [temple] à Hong Kong où il était nourri et logé avec d’autres immigrants. Une famille chinoise de Hong Kong était chargée de transporter les Indiens ou les Sikhs du port jusqu’au Gurdwara en bateau. Après avoir été jugé médicalement apte, il est venu au Canada. À Hong Kong, la plupart des gens parlaient anglais, alors il pouvait communiquer avec eux. Mais en arrivant au Canada, les Canadiens parlaient trop rapidement et il ne pouvait pas les comprendre.

Pendant le voyage, lors des inspections des passeports et des autres papiers, les Indiens et les Chinois devaient se tenir sur le pont ou à l’extérieur. En arrivant au Canada, les autorités de l’Immigration ont demandé aux nouveaux immigrants de se placer en rang pour l’inspection des passeports. Un médecin est monté à bord pour effectuer un autre examen médical, puis les immigrants sont passés au bureau d’immigration, où l’on a vérifié les papiers des parrains. Les hommes pouvaient parrainer leur femme et leurs enfants âgés de moins de 18 ans. On a permis à Thandi d’entrer et il a habité sur la 2e Avenue, à Vancouver.

Son père avait signé un contrat avec une scierie située sur la 1ère Avenue et la rue Ontario : il était fournisseur de bois de chauffage. Ils ont habité au même endroit jusqu’en 1937. Six personnes habitaient ensemble, avec un cuisinier [ce type de vie en groupe était appelé “cuisine de chantier”]. En 1930, on retrouvait environ une douzaine de ce type d’habitation. Les gens pouvaient y rester 2-3 jours sans payer et ils étaient associés à leur cuisine de chantier. Ces cuisines offraient une alimentation équilibrée et on y consommait très peu d’alcool à l’époque.

Les emplois dans la scierie exigeaient beaucoup d’effort physique. La semaine, les Indiens travaillaient 10 heures par jour et le samedi, ils travaillaient 5 heures par jour. Ils ne pouvaient pas s’absenter du travail. La direction et les superviseurs respectaient leur travail, même si les hommes étaient traditionnels et portaient un turban. Par exemple, plusieurs d’entre eux étaient des travailleurs experts de la tour à bois et ils étaient capables de suivre des plans détaillés. Cependant, on ne leur accordait pas les mêmes chances qu’aux autres travailleurs. On les percevait comme des gens peu éduqués et incapables d’apprendre de nouvelles choses. Il y avait de véritables problèmes de communication chez les deux parties.

La plupart des travailleurs indiens ne connaissaient aucun autre métier, ce qui explique pourquoi ils choisissaient de travailler dans les scieries et sur les fermes. Il y avait environ 4-5 fermes appartenant à des personnes de race blanche où les Indiens travaillaient, mais les propriétaires insultaient ces derniers.

Thandi a vécu trois ans à Vancouver. Il a travaillé, étudié au collège technique et conduit des camions pour des agents contractuels dans le domaine forestier. Puis, il est retourné aux Indes. Son père a vendu le contrat de la 1ère et Ontario et d’autres ont démarré une scierie collective à Richmond.

Thandi était lutteur. Il pensait pouvoir participer à des compétitions au Canada, mais les règlements étaient différents. Il a lutté une fois aux Indes, en 1937, et on l’a payé 7$. Il était insatisfait de cette somme, alors il a préféré trouver un emploi. Il a habité aux Indes pendant la guerre, car il était impossible de rentrer au Canada et il craignait d’être recruté par l’armée. Il est revenu au Canada avec sa famille en 1951. En 1962, son père est rentré aux Indes en tant que pensionné afin de vivre plus confortablement avec son allocation mensuelle de 60$.

La communauté indienne était très unie. Les gens travaillaient ensemble pour l’indépendance des Indes et les droits d’immigration. Ils souhaitaient changer la réglementation de l’immigration pour permettre le parrainage des autres membres de la famille, peu importe leur âge. Ils ont amassé des fonds pour le Congress Party et pour la cause de Bhagat Singh [qui a organisé une protestation judiciaire pour permettre aux immigrants indiens de devenir des citoyens naturalisés américains]. Les familles hindoues, sikhs et musulmanes originaires des Indes fréquentaient toutes le Gurdwara à Vancouver. Parmi ces familles, une seule s’est convertie au christianisme, selon Thandi.
Au Canada, dans les années 30, les Indiens interagissaient très peu avec les Blancs. Les Turbans ne pouvaient pas fréquenter certains théâtres, certains commerces refusaient de les servir et ils n’osaient pas se présenter dans les restaurants chics. Mais il n’y avait pas de discrimination flagrante. Thandi pouvait gagner sa vie en conduisant un camion et en vendant du bois de chauffage tout en portant son turban.

Thandi croit que sa qualité de vie s’est améliorée au Canada, mais non aux Indes. Même si les Indiens se sentent toujours comme des immigrants ici, ils font maintenant partie de la société canadienne. Ils sont mieux respectés et bénéficient de droits officiels. La plupart des immigrants indiens sont Sikhs avec double citoyenneté. Ils peuvent ainsi conserver un lien avec les Indes.

Il compare sa situation à celle des immigrants chinois et japonais. Même s’ils parlent toujours leur langue à la maison, plusieurs d’entre eux ont marié des gens ne faisant pas partie de leur communauté. Les Indiens demeurent très unis. Thandi croit que les enfants devraient recevoir une éducation indienne jusqu’à ce qu’ils atteignent le niveau secondaire, pour ensuite passer au système séculier. Ils devraient également arranger des mariages pour leurs enfants avec des gens des Indes afin d’entretenir un lien avec la culture indienne.

Il croit que le Hindustan pourrait favoriser le progrès davantage afin que les gens ne se sentent pas obligés de s’établir dans d’autres pays. Ils pourraient quand même choisir de venir ici, mais ils ne seraient pas obligés de venir pour gagner leur vie. Ils ne devraient également pas être forcés à « retourner d’où ils viennent », mais ils devraient avoir la possibilité de retourner aux Indes s’ils ont l’impression de ne plus se sentir chez eux ici.
ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਥਾਂਦੀ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1930 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜਦੇ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਪੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਅਖਬਾਰ ਪੜਣੀ ਸਿਖ ਲਈ ਸੀ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਿਕਲੀ। ਜਿਸ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਤਕ ਕੁਕਰਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਾਉਣਾ ਪਿਆ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚੋਂ ਛਕਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਨ ਦੀ ਵੀ ਖੁੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 2-3 ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਠਿਆਂ ਕਮਰਾ ਦੇ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਬੰਦਰਗਾਂਹ ਉਤੇ ਇਕ ਚੀਨੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਦੀ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡੈਕ ਉਤੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਖਲਾਰ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈ ਲਏ ਗਏ। ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਦਫਤਰ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਸਪਾਂਸਰ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਐਵਨਊ 2 ਉਤੇ ਗਏ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਐਵਨਿਊ 1 ਔਨਟਾਰਿਓ ਉਤੇ ਆਰਾ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀ ਲਕੜੀ ਦਾ ਠੇਕਾ ਸੀ। ਉਥੇ ਉਹ 1937 ਤਕ ਰਹੇ। ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਕੁੱਕ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਉਨਾਂ ਲਈ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1930 ਵਿਚ ਉਥੇ ਕੋਈ 10-12 ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ 2-3 ਦਿਨ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਫਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਸੀ. ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨਾਲ ਬਣ ਗਈ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਤਾਂ ਹੀ ਬਦਲਦੇ ਜਦੋਂ ਕੰਮ ਲਈ ਕਿਸੀ ਹੋਰ ਥਾਂ ਉਤੇ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਕੋਈ ਜਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਚੰਗੀ ਸੀ। ਇਕ ਵਾਰ ਇਕ ਆਦਮੀ 2-2 ਆਂਡਿਆਂ ਦੇ 40 ਗਲਾਸ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪੀ ਗਿਆ ਸੀ। ਡੇਅਰੀ ਤੋਂ ਲੋਕ ਕਰੀਮ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਪੀਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਲਕੱੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਸਨ। ਰੋਜ਼ ਉਹ 10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਚਰਵਾਰ 5 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਤੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਿਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਫੋਰਮੈਨ ਮਿਹਨਤ ਕਾਰਣ ਉਨਾਂ ਦੀ ਇਜ਼ੱਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੱਗ ਬੰਨੀ ਹੁਦੀ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜਨਾ-ਲਿਖਣਾ ਆਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ 4-5 ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਫਾਰਮ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਥੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਬੇਝਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਹੈਲਪ-ਵੇ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਚਾਂਸ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈਣਗੇ, ਕੰਮ ਦਾ ਆਰਡਰ ਲੈ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਕੰਮ ਸਮਝ ਲੈਣਗੇ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਲੇਥ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਲੂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਲੇਥ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਕੰਮ ਉਤੇ ਮਾਲਕ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਅਨਪੜ ਨੇ, ਕੁਝ ਸਿਖ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਲਿਕਾਂ ਵਿਚ ਗਲਬਾਤ ਸਮਝਣ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਮਿਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਉਹ ਟੈਕਨੀਕਲ ਸਕੂਲ ਵੀ ਗਏ। ਲਕੱੜੀ ਦੇ ਠੇਕੇ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੇ ਟਰੱਕ ਚਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਉਹ ਵੇਨਕੂਵਰ ਰਹੇ। ਫਿਰ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਲਕੱੜੀ ਦਾ ਠੇਕਾ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਿਚਮੰਡ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਬਣਾਈ।

ਭਾਰਤ ਵਿਚੋਂ ਆਉਂਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਲੜਨ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ । ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। 1937 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਇਕ ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ ਨਾਲ ਲੜੀ। ਖੇਡ ਦੇ ਅਖੀਰ ਉਤੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਡਾਲਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦੇ ਦਿਤਾ। ਉਥੋਂ ਉਹ ਜੂਬੋ ਚਲੇ ਗਏ। ਜੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਗੁਜਾਰਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਦੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਮਿਲੀਟਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਜਬਰੀ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਡਰ ਸੀ। 1962 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਗ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਗਏ ਕਿਉਕਿ ਉਨਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਜੀਵਨ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਵੀ ਕਾਫੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਜਦੋਂ ਸੱਠ ਡਾਲਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1951 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।

ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਲੋਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦੋ ਅਹਿੰਮ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਮਸਲਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸੀ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੀ ਵੀ ਉਮਰ ਦੇ ਜੀਅ ਨੂੰ ਇਥੇ ਕਿਵੇਂ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਏ। ਦੂਜਾ ਮਸਲਾ ਸਿਆਸੀ ਮਸਲਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਵਿਚ ਲੜੇਗੀ ਉਹ ਉਸਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨਗੇ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ, ਕਾਂਗ੍ਰੇਸ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਵੀ ਕਾਊਂਸਿਲ ਵਿਚ ਚਲ ਰਹੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਸਿਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਭ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿਰਫ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਈਸਾਈ ਬਣਿਆ ਸੀ।

1930-40 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਭਾਰਤੀ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ੳਨਾਂ ਦੀ ਜੋ ਸੋਸਾਇਟੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਬਸ ਉਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਜੋਲ ਘਟ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਹੀਣ ਭਾਵਨਾ ਕਾਰਣ ਲੋਕ ਵਧੀਆ ਰੈਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾਦੇ ਸਨ, ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਪੱਗ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਹੇਸਟਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਉਤੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੂਟ ਵੀ ਕੋਈ ਪਾਲਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਆਰਮੀ ਨੇਵੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਉਤੇ ਅਤੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਨੇੜੇ ਥੀਏਟਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪੱਗ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਰਾਇਲ ਵਿਖੇ ਜਾ ਕੇ ਥੀਏਟਰ ਵੇਖਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਪਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਖੁਲੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਵਿਤਕਰਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਪੱਗ ਬੰਨ ਕੇ ਟਰੱਕ ਚਲਾ ਕੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਕੱੜਾਂ ਵੇਚਦੇ ਸਨ।

ਏਸ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਧੀਆ ਬੀਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਥੇ ਜਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸੀ। ਇਥੇ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਤੇ ਇਕ ਪਰਵਾਸੀ ਵਜੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਫਤਰ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੁਣ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਹਮਾਇਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅਨਿੰਆ ਪ੍ਰਤੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤੇ ਸਿਖਾਂ ਕੋਲ ਦੂਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੂੰਜੀਕਾਰੀ ਆਦਿ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਉਤੇ ਰਖਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਖਦਾ ਹੇ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦਾ ਹੇ।

ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਜਪਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਘਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਪਰ 20-30 ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਦਿਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤਕ ਉਨਾਂ ਉਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੱਚੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚੋਂ ਦਿਸ਼ਾ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਦਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਵਿਖ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਆਹ ਲਈ ਲੜਕਾ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਿਆਣਗੇ ਤਾਂਜਿ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇਥੇ ਬਣਿਆ ਰਹੇ। ਹੁਣ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਪੀੜੀਆਂ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਉਠ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹੋਰ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਹਾਲਤ ਸੁਧਰਨ ਤਾਂਜਿ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾਂ ਪਏ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਮਾਣ ਨਾਲ ਰਹਿਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਨਾਂ ਕਿ ਰਿਫੂਜੀਆਂ ਜਾਂ ਜਲਾਵਤਨ ਵਜੋਂ। ਲੋਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਵਜੋਂ ਆਉਣ ਨਾਂ ਕਿ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਵਾਸਤੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ “ ਉਹ ਉਥੇ ਜਾਣ ਜਿਥੋਂ ਦੇ ਉਹ ਹੈਨ “ । ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਨਗੇ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹੈ।

1930 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਆਈ ਸੀ ਤਾਂ ਯੋਰਪੀਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹੋਰਨਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਣੀ ਣਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਆਪਣਾ ਗੁਜਾਰਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਵਾਪਿਸ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਪੜਾ ਕੇ, ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ ਕੇ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ।
Show less
Date: 1984-07-05
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Gurbachan S. Johal
Description: Gurbachan Singh Johal came to Canada in 1921 when immigrants started being allowed to bring wives and unmarried children under the age of 18. His father had come in 1907. The ship in which his father came was the last ship allowed to come. 700 people came in that ship and all were allowed to land but after that law was changed so Indian people were
Show moreGurbachan Singh Johal came to Canada in 1921 when immigrants started being allowed to bring wives and unmarried children under the age of 18. His father had come in 1907. The ship in which his father came was the last ship allowed to come. 700 people came in that ship and all were allowed to land but after that law was changed so Indian people were not allowed to come to Canada. His father went to India in 1920 and in 1921 he brought his wife and Johal. In their group there were 18 people including four boys and three or four women. The Indian community in Canada welcomed them and treated the children as their own children. About 1,000 Indian people lived in British Columbia at that time. Prior to his arrival there were only three or four Indian women in Vancouver. The men had been preparing langar [making food for the whole community] in the Gurdwara [temple]. In 1924, once there were more women in Vancouver, they asked the women to take over. From then on the women took charge of langar. University students of the community lived in Gurdwara with free room and board, and they used to do langar too.

On arrival they lived at the Dominion Mills [in the Killarney area of south Vancouver], where his uncle worked. He spent a year learning Punjabi and English, then started working in the mill. A person named Dhami taught him Punjabi and his son, who later went on to work for the European Commission, taught him English. Most of the community members worked in the mills. They could always get work there because they were hard workers.

In 1912-13 CPR began employing Indian people. The reason Indian people worked in the mills was that a mill in Port Moody employed a few Indian people where they worked very hard. The mill owner advertised for more Indian workers because he admired their hard work. Then other mills began to employ Indians. People lived in cookhouses which were provided by the mill owners. People collectively employed a cook whose salary was made up by each person contributing one day’s wages. Mill workers’ wages were 30 to 35¢ per hour. In some mills Indian people were not employed. Before the war there were good opportunities in the mills for Indian workers. Some were made foreman. During the war Canadian men went into the army and white women came to work in the mills. Indian people also got more work in the mills then.

In 1930 due to the Depression employment was reduced and people had to work for 10¢ an hour. Many people went back to India, some sent their families back to India, but nobody went on welfare.

Indian people were not allowed to go in beer parlours or to the theatre, so they entertained themselves doing kirtan [singing hymns], singing, wrestling, etc. People brought records from India and bought a record player in Canada. After Johal had been here four years he got his Canadian passport, so he went to India in 1926. He lived 4 years in India, got married and brought his family to Canada in 1931. His mother came in 1952 and died in 1971 in Canada. His all children are born in Canada. They studied up to high school and married non-Indian people.

Initially people thought they would earn some money in Canada and go back to India. Then a few people starting buying houses and settling permanently in Canada. The children started getting married here. The first marriage in the Indian community in Canada was in 1941 in Kelowna in a house. About 12 marriages were solemnized in houses but later the Gurdwara committee persuaded people have their wedding ceremonies in the New Westminster Gurdwara.

Most Indian people here were Sikhs. A few were Muslim and Hindu families but they all lived together in one community. All social matters were discussed in the Gurdwara in open meetings. A major issue was immigration because many people came illegally. People brought their nephews and friends as their own children. So the government ordered them deported, but the community fought collectively for them. In 1947 and since then everyone celebrated Indian independence collectively.

They are now the 4th generation in Canada. A lot has changed in that time. He is more comfortable in Canada now.
Gurbachan Singh Johal est arrivé au pays en 1921, l’année où l’on a permis aux épouses des immigrants et à leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans de venir au Canada. Son père est venu en 1907 et son bateau fut le dernier auquel on a permis d’amarrer. Il contenait 700 passagers et tous ont pu débarquer mais par la suite, la loi a changé et les Indiens ne pouvaient plus venir au Canada. Son père est allé aux Indes en 1920 et il est revenu avec son épouse Johal en 1921. Dans leur groupe, il y avait 18 personnes, dont quatre garçons et trois ou quatre femmes. La communauté indienne au Canada les a bien accueillis et elle traitait les enfants comme s’ils étaient les siens. Environ 1000 Indiens habitaient en Colombie-Britannique à l’époque. Avant son arrivée, il n’y avait que trois ou quatre Indiennes à Vancouver. Les hommes préparaient le langar [repas pour toute la communauté] au Gurdwara [temple]. En 1924, on a demandé aux femmes de s’en charger parce qu’elles étaient plus nombreuses à Vancouver. Les étudiants universitaires de la communauté habitaient au Gurdwara ; ils étaient nourris et logés gratuitement et ils s’occupaient du langar eux aussi.

À leur arrivée, ils ont habité aux scieries Dominion [dans la région Killarney, au sud de Vancouver], où son oncle travaillait. Il a passé une année à apprendre le Punjabi et l’anglais, puis il a commencé à travailler à la scierie. Une personne nommée Dhami lui a enseigné le Punjabi et son fils, qui par la suite a travaillé pour la Commission européenne, lui a enseigné l’anglais. La plupart des membres de la communauté travaillaient à la scierie. Ils pouvaient toujours y trouver du travail parce qu’ils étaient très travaillants.

En 1912-1913, le CFCP a commencé à embaucher des Indiens. Les Indiens travaillaient dans les scieries parce qu’une scierie de Port Moody engageait quelques Indiens et ils travaillaient très dur. Le propriétaire de la scierie publiait des offres d’emploi demandant des travailleurs indiens parce qu’il admirait leur capacité à travailler dur. Les autres scieries ont alors commencé à embaucher des Indiens elles aussi. Les gens habitaient dans les cuisines de chantier fournies par les propriétaires des scieries. Les gens embauchaient un cuisinier dont le salaire était payé à partir des revenus quotidiens des travailleurs. Les travailleurs de la scierie étaient payés 0,30$ à 0,35$ de l’heure. Certaines scieries refusaient d’embaucher des Indiens. Avant la guerre, il y avait beaucoup de travail dans les scieries pour les Indiens. Certains devenaient même superviseurs. Pendant la guerre, les Canadiens furent recrutés par l’armée et les femmes blanches ont travaillé dans les scieries. Les Indiens ont également pu travailler davantage dans les scieries à cette époque.

En 1930, en raison de la dépression économique, les emplois sont devenus rares et les gens devaient travailler pour 0,10$ de l’heure. Plusieurs sont retournés aux Indes, d’autres ont envoyé leur famille aux Indes, mais personne n’a accepté l’aide sociale.

Les Indiens ne pouvaient pas aller dans les brasseries ou au théâtre, alors ils se distrayaient par le kirtan [chant d’hymnes], le chant, la lutte, etc. Certains avaient apporté des disques des Indes et acheté un tourne-disque au Canada. Après avoir vécu ici pendant quatre ans, Johal a obtenu son passeport canadien. Il est allé aux Indes en 1926, où il a habité pendant 4 ans et où il s’est marié. Il a amené sa famille avec lui au Canada en 1931. Sa mère est arrivée en 1952 et elle est décédée en 1971, au Canada. Tous ses enfants sont nés au Canada. Ils ont fait leurs études secondaires et leurs conjoints ne sont pas Indiens.

Au début, les gens croyaient qu’ils gagneraient de l’argent au Canada et rentreraient aux Indes. Mais certains ont commencé à acheter des maisons et à s’établir pour de bon au Canada. Les enfants ont commencé à se marier ici. Le premier mariage dans la communauté indo-canadienne fut célébré en 1941, à Kelowna, dans une maison. Environ 12 mariages furent solennisés dans des maisons mais par la suite, le comité du Gurdwara a persuadé les gens de célébrer les cérémonies de mariage au Gurdwara de New Westminster.

La plupart des Indiens ici étaient Sikhs. Il y avait quelques familles musulmanes et hindoues, mais les Indiens habitaient tous ensemble et formaient une communauté. Toutes les questions sociales étaient discutées au Gurdwara dans des réunions ouvertes. L’immigration était un dossier chaud, car plusieurs étaient des immigrants illégaux. Les gens parrainaient leurs neveux et leurs amis en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Le gouvernement a donc ordonné qu’ils soient déportés, mais la communauté s’est battue pour eux. En 1947 et depuis, tous les Indiens célèbrent l’indépendance collectivement.

La famille de Johal compte maintenant quatre générations au Canada. Le pays a beaucoup changé depuis et il se sent plus à l’aise au Canada aujourd’hui.
ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ 1921 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ 1907 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਆਏ ਸਨ ਉਹ ਅਖੀਰਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 700 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੁੰ ਆਣ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਤੋਂ ਬਾਦ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ 1920 ਵਿਚ ਇੰਡੀਆ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 1921 ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲੈ ਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਗਰੁਪ ਵਿਚ 18 ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੋਈ 1000 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਆਦਮੀ ਲੰਗਰ ਬਣਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1924 ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਔਰਤਾਂ ਆ ਗਈਆਂ ਤਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਬਣਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਮਿੱਲ (ਦੱਖਣੀ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦਾ ਕਿਲਾਰਨੀ ਇਲਾਕਾ)ਵਿਚ ਰਹੇ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਧਾਮੀ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਾਈ ਅਤੇ ਧਾਮੀ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨੇ, ਜੋ ਬਾਦ ਵਿਚ ਯੋਰਪੀਅਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਉਸਨੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖਾਈ ਸੀ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

1912-13 ਵਿਚ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਭਰਤੀ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਕਾਰਣ ਸੀ ਕਿ ਪੋਰਟ ਮੂਡੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਲਗੇ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਮਿੱਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੇ ਹੋਰ ਇੰਡੀਅਨ ਕਿਰਤੀਆਂ ਲਈ ਵਿਗਿਆਪਨ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਰਨਾਂ ਮਿੱਲਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਰਖਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ। ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਮਿੱਲ ਮਾਲਕਾਂ ਵਲੋਂ ਮੁਹਈਆ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਮਿਲਕੇ ਇਕ ਲਾੰਗਰੀ ਰਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਜਿਸਦੀ ਤਨਖਾਹ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਮਿੱਲ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ 30 ਤੋਂ 35 ਸੈਂਟ ਫ਼ੀ ਘੰਟਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕੁਝ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਉਤੇ ਨਹੀਂ ਰਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਕਿਰਤੀਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਦੇ ਵਧੀਆ ਮੌਕੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਫੋਰਮੈਨ ਵੀ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਮਰਦ ਫੌਜ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਗੋਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆ ਗਈਆਂ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧ ਕੰਮ ਮਿਲਣ ਲਗਿਆ।

1930 ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਿਥਕ ਮੰਦੀ ਕਾਰਣ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਘਟ ਗਏ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਇੰਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿਤੇ, ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਇਮਦਾਦ ( ਵੈਲਫੇਅਰ) ਨਹੀਂ ਲਈ।

ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੀਅਰ ਪਾਰਲਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਮਨ-ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਕੇ, ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ, ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਘੋਲ ਕਰਕੇ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਖਰੀਦ ਲਿਆਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਪਲੇਅਰ ਖਰੀਦ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸਾਲ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪਾਸਪੋਰਟ ਮਿਲਿਆ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ 1926 ਵਿਚ ਉਹ ਇੰਡਿਆ ਗਏ ਸਨ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1931 ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਲੈ ਆਏ ਸਨ। ੳਹੁਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ 1952 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ 1971 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਈ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਇੰਡੀਅਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਕੇ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰ ਖਰੀਦਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ਉਤੇ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਇਥੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ 1941 ਵਿਚ ਕਲੋਨਾ ਵਿਚ ਇਕ ਘਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤਕਰੀਬਨ 12 ਵਿਆਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਹੋਏ ਸਨ ਤਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਊ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਮੁਸਲਮਆਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨ ਪਰ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਮਿਲਕੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਕ ਮਸਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਖੁੱਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਹਲ ਕਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਮੁੱਖ ਮਸਲਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਏ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਭਾਣਜੇ, ਭਤੀਜੇ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਸ ਕੇ ਲਿਆਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ 1947 ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਮਿਲਕੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ।

ਇਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪੀੜੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਚੁਕੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਆਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-09-12
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Dr.P. Pandia
Description: Dr. D.P. Pandia first came from a village in Tamil Nadu to Canada in 1939 for a six-month visit; he went on to visit the United States, Mexico and other countries. He arrived in Canada permanently in 1954. He had previously studied in India and England, where he took a degree in law.

His village in India was an agricultural town of 400-500 people
Show moreDr. D.P. Pandia first came from a village in Tamil Nadu to Canada in 1939 for a six-month visit; he went on to visit the United States, Mexico and other countries. He arrived in Canada permanently in 1954. He had previously studied in India and England, where he took a degree in law.

His village in India was an agricultural town of 400-500 people. Their crops were rice, sugarcane and vegetables. Their way of life was similar to that in Punjab, which made it easier for him to understand the Sikh community when he came here. At that time Indian families sent children abroad for higher education. His father was a scholar of the Tamil language who encouraged Pandia to study in England. There he joined the Indian students union and met Indian students from all parts of world. After coming back to Bombay he took active part in the betterment of Harijan people [Dalits or “Untouchables”]. He attended meeting held by Indian Overseas League, where he learned of the problems of overseas Indians. Six to ten million Indian people lived overseas. The League sent volunteers overseas to report on the living conditions of Indian immigrants. His first assignment was in Ceylon [now Sri Lanka], near Tamil Nadu, where Tamils worked on British-owned tea estates. Pandia found the living conditions of the Tamil plantation workers to be poor, with low pay and poor housing. The workers’ children were completely neglected. Pandia prepared a report and took the matter to British governor of Sri Lanka. The governor called a meeting of leading planters and they agreed to changes such as increased wages, building small huts, reducing work hours, and providing education for children on the plantations.

After that he was assigned to Malaysia, where primarily low-caste Indians from southern states lived in similar conditions on rubber plantations, also British-owned. People were recruited by local leaders who would be paid a commission for recruiting them. Other assignments took him to Burma, Indonesia and Thailand. While in Hong Kong in 1939, he received a call from Vancouver. There was a Sikh temple in Hong Kong where people stayed while awaiting travel to or from Canada, which was in touch with the Vancouver temple. The Vancouver Sikh temple contacted Pandia through the Hong Kong temple. He agreed to visit Vancouver, and took a boat from Hong Kong. There were 4 or 5 Indian people returning to Canada after visits to India. This was the first time he came into contact with Sikhs.

On arrival in Vancouver the Immigration officials detained all the Indian passengers after everyone else had been allowed in. He was questioned about the purpose of his visit and source of income; but he was eventually let in.

The local communities arranged for Pandia to speak in various cities across Canada. In Vancouver, he spoke at the Gurdwara [temple] on 2nd Avenue. His task was to help formulate a plan to fight immigration deportations. Pandia’s advice was not to fight individual cases through the courts. His idea was to approach the government to pass an Order in Council reversing a deportation order, not on legal grounds but on compassionate ones. The problem went back to the early days of immigration to B.C. Beginning in 1908 with the “continuous passage” immigration requirement, the Canadian government attempted to cap Indian immigration to Canada. This is what caused the Komagata Maru incident in 1914. However, in the 1920s and early 1930s, immigrants came under quota systems. Most were single men, and those who were married did not bring their wives or children. In the 1920s the immigration law was amended to allow Indian legal residents to sponsor their wives and children under 18. Some did bring their wives and children, but others brought nephews and the sons of friends, who they represented as their own children. In 1936-7 this situation came to the attention of the immigration department, which attempted to deport those who had arrived under false pretenses. In practice, only a few people were actually deported before Pandia arrived in 1939. He counseled them to appeal on the grounds that, even though they had misrepresented themselves, their numbers were small, they were law-abiding, and had contributed to society. The total number of Indians in Canada at that time was about 1,000. They lived in cookhouses and lumber mills, at times being paid as little as 5-6¢ per hour, working 10 hours a day. They were pioneers.

The cookhouses were a focal point in their lives. Wherever their was a mill, there were cookhouses: Vancouver Island, Alberta, Victoria, Fraser Mills, Duncan, Great Central Lake. The Gurdwara provided another place for community unity. They kept to themselves and didn’t fight for equality in Canada, since their hearts were in India. Many of them were nationalists, some were members of the Ghadar Party and would send money to the headquarters in San Francisco. Almost all were Sikhs, with a small number of Muslims. Discrimination against them was racial rather than religious. Almost all lived in British Columbia—there were a few farmers in Calgary and a few in Toronto. The community was centred in Vancouver Island and Greater Vancouver, with smaller groups in Kamloops and Kelowna.

His English was good so the community suggested he lead them in immigration matters. He made contact with officials in Vancouver, Victoria and Ottawa in connection with regularizing the status of Indian immigrants. He spent most of the time in Ottawa and solved about 350 people’s immigration problems. After completing the work he visited the cookhouses and other places where Indian people lived to keep them informed of developments. In 1954 he came to Canada permanently. He still goes very often to India, as his son is a lawyer there.
Dr. D.P. Pandia est originaire d’un village à Tamil Nadu. Il est arrivé au Canada en 1939 pour un séjour de six mois. Il a ensuite visité les États-Unis, le Mexique et d’autres pays, pour finalement s’installer au Canada en 1954. Il a fait ses études aux Indes et en Angleterre, où il a étudié le droit.

Dr Pandia est né dans un village agricole de 400-500 habitants où l’on cultivait le riz, la canne à sucre et les légumes. Leur mode de vie était semblable au Punjab, ce qui l’a aidé à comprendre la communauté Sikh quand il est arrivé ici. À l’époque, les familles indiennes envoyaient leurs enfants à l’étranger pour les instruire. Son père, un universitaire de la langue Tamil, a encouragé Pandia à étudier en Angleterre, où il a fait partie de l’association des étudiants indiens et rencontré des étudiants indiens venant des quatre coins de la planète. Après son retour à Bombay, il a œuvré pour le mieux-être des Harijan [Dalits ou “intouchables”]. Il a assisté à des conférences organisées par le Indian Overseas League, où il a été sensibilisé aux problèmes vécus par les Indiens expatriés (de six à dix millions d’Indiens vivent hors des Indes). L’association envoyait des bénévoles à l’étranger pour observer les conditions de vie des immigrants indiens. Il fut d’abord envoyé au Ceylan [aujourd’hui le Sri Lanka], près de Tamil Nadu, où les Tamils travaillaient sur des plantations de thé britanniques. Pandia a constaté que les conditions de vie des travailleurs de ces plantations étaient mauvaises : ils étaient mal payés, leurs logements étaient inadéquats et les enfants des travailleurs étaient totalement négligés. Pandia a rédigé un rapport qu’il a présenté au gouverneur britannique du Sri Lanka. Le gouverneur a convoqué une réunion des chefs de plantations, qui ont accepté d’augmenter les salaires, de bâtir des petites huttes, de réduire le nombre d’heures de travail et d’instruire les enfants vivant sur les plantations.

Par la suite, il a été assigné à la Malaisie, où vivaient surtout des Indiens de la caste inférieure originaires des états du Sud. Ces derniers vivaient aussi dans des mauvaises conditions sur les plantations de caoutchouc, qui appartenaient à des propriétaires britanniques. Les travailleurs étaient recrutés par des chefs locaux qui recevaient une commission pour le recrutement de ces employés. Il a également travaillé en Birmanie, en Indonésie et en Thaïlande. Alors qu’il était à Hong Kong en 1939, il a reçu un appel de Vancouver. Il y avait un temple Sikh à Hong Kong qui hébergeait les gens en route vers le Canada (ou qui en revenaient), lequel était en contact avec le temple de Vancouver. Le temple Sikh de Vancouver a contacté Pandia par le biais du temple de Hong Kong et il a accepté de se rendre à Vancouver par bateau. Il y avait 4 ou 5 Indiens à bord qui rentraient au Canada après une visite aux Indes. Il s’agissait de son premier contact avec des Sikhs.

À son arrivée à Vancouver, les responsables de l’immigration ont retenu tous les passagers indiens après avoir fait entrer les autres passagers. On lui a demandé quel était l’objet de son séjour et sa source de revenus. Éventuellement, on l’a laissé entrer.

Les communautés locales ont organisé des conférences dans différentes villes à travers le Canada, animées par Pandia. À Vancouver, il a animé une conférence au Gurdwara [temple] de la 2e Avenue. Sa tâche consistait à participer à l’élaboration d’un plan pour contester les déportations d’immigrants. Pandia a recommandé de ne pas porter les causes en cour de manière individuelle. Il a proposé d’approcher le gouvernement pour lui demander de voter un décret renversant l’ordre de déportation non pas pour des motifs d’ordre juridique, mais pour des raisons d’ordre humanitaire. Le problème existait depuis les débuts de l’immigration en Colombie-Britannique. Depuis 1908, alors que l’immigration avait mis en place sa règle du « passage continuel », le gouvernement canadien tentait de limiter l’immigration indienne au Canada. Cette politique était à l’origine de l’incident Komagata Maru en 1914. Cependant, dans les années 20 et au début des années 30, l’immigration était régie par un système de quotas. La plupart des immigrants étaient des hommes célibataires ; les hommes mariés laissaient leur femme et leurs enfants derrière. Dans les années 1920, la loi de l’immigration fut modifiée pour permettre aux résidents indiens légaux de parrainer leur femme et leurs enfants âgés de moins de 18 ans. Certains ont fait venir leur épouse et leurs enfants, alors que d’autres ont fait venir leurs neveux et les enfants de leurs amis en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Cet état des choses fut rapporté au département d’immigration en 1936-1937. Ce dernier a alors tenté de déporter les immigrants acceptés sous des prétextes fallacieux. En réalité, seulement quelques personnes ont été déportées avant l’arrivée de Pandia en 1939. Il leur a conseillé de porter la cause en appel parce que même s’ils avaient utilisé des prétextes fallacieux, ils étaient en fait peu nombreux, ils étaient respectueux de la loi et ils avaient contribué à la société. Il y avait environ 1000 personnes d’origine indienne au Canada à l’époque. Ils habitaient dans des cuisines de chantier et des scieries. Ils gagnaient aussi peu que 0,05-0,06$ de l’heure et travaillaient 10 heures par jour. Ils étaient des pionniers.

Les cuisines étaient le point central de leurs vies. Là où il y avait une scierie, on retrouvait une cuisine de chantier : sur l’Île de Vancouver, en Alberta, à Victoria, à Fraser Mills, à Duncan et à Great Central Lake. Le Gurdwara était un autre endroit qui favorisait l’esprit communautaire. Ils ne se mêlaient pas aux autres et ne se battaient pas pour l’équité des droits au Canada, puisque leurs cœurs demeuraient attachés aux Indes. Plusieurs d’entre eux étaient nationalistes ; certains étaient membres du parti Ghadar et envoyaient de l’argent au siège social à San Francisco. Ils étaient presque tous Sikhs et quelques-uns étaient Musulmans. Ils étaient victimes de discrimination raciale plutôt que religieuse. Ils vivaient presque tous en Colombie-Britannique, mais il y avait quelques fermiers à Calgary et à Toronto. La communauté était centrée surtout dans la région de Vancouver et sur l’Île de Vancouver, avec quelques petits groupes à Kamloops et à Kelowna.

Pandia parlait bien l’anglais, alors la communauté lui a suggéré de l’aider à régler les différends reliés à l’immigration. Il a contacté les dirigeants à Vancouver, à Victoria et à Ottawa concernant la régularisation du statut des immigrants indiens. Il a passé la plupart de son temps à Ottawa et il a réglé les causes d’immigration d’environ 350 personnes. Après avoir terminé son travail, il a visité les cuisines de chantier et autres endroits où les Indiens habitaient pour les tenir au courant des dernières nouvelles. En 1954, il s’est installé définitivement au Canada. Aujourd’hui, il se rend régulièrement aux Indes car son fils est avocat dans ce pays.

ਡਾ: ਪਾਂਡੀਆ 1939 ਵਿਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਦੌਰੇ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ। 6 ਮਹੀਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਉਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਉਹ 1954 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਾਈ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਕੋਈ 500 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਮੁਖ ਫਸਲ ਚੌਲ ਅਤੇ ਕਮਾਦ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੜਕਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਕੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰਖਦੇ ਹਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਸੰਪਰਕ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਤੀ ਸੀ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਚੇਰੀ ਵਿਦਿਆ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭੇਜਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੂਡੈਂਟ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕਈ ਹਿਸਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਬੰਬਈ ਵਾਪਿਸ ਆਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹਰੀਜਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਲੀਗ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦਸਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ 6-10 ਲੱਖ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਜਿਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਇਸ ਲਈ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਲੌਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਚਾਅ ਦੇ ਬਗਾਨਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕ ਤਾਮਿਲੀਅਨ ਸਨ। ਚਾਅ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਤਮਿਲ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਹਾਲਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਸੀ, ਰਹਿਣ ਲਈ ਘਰਾਂ ਦਾ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਨਖਾਹ ਬਹੁਤ ਘਟ ਸੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਲਾਮਾਂ ਵਰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲਾ ਬਰਤਾਨਵੀ ਗਵਰਨਰ ਕੋਲ ਉਠਾਇਆ। ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਚਾਅ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਬੁਲਾਈ ਅਤੇ ਬਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਤਨਖਾਹ ਵਧਾਉਣ, ਰਹਿਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਝੋਂਪੜੀਆਂ ਦੇਣ, ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ ਘਟ ਕਰਨ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜਾਈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਮੰਨ ਗਏ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਪਾਂਡੀਆ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਉਥੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜ ਦੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੀਵੀਂ ਜ਼ਾਤ ਦੇ, ਗ਼ਰੀਬ, ਅਨਪੜ ਅਤੇ ਨਿਆਸਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਤਨਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਬੜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਸਮਸਿਆ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਆਗੂ ਵਲੋਂ ਕਿਰਤੀ, ਉਨਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਲਈ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਆਗੂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਪਾਂਡੀਆ ਬਰਮਾ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਗਏ।

1939 ਵਿਚ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਨਕੂਵਰ ਤੋਂ ਫੋਨ ਆਇਆ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾਣ ਜਾਂ ਉਥੋਂ ਵਾਪਿਸ ਆਣ ਸਮੇਂ ਉਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਠਹਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚੋਂ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਮੋੜੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਦਸਿਆ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਵੈਨਕੁਵਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਣ ਲਈ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ। 1939 ਵਿਚ ਉਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਲਈ ਚਲ ਪਏ। ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਰਸਤਿਓਂ ਆਇਆ ਸੀ। 4-5 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਾਪਿਸ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਇੰਜ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਵਿਜ਼ੀਟਰ ਵੀਜ਼ੇ ਉਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹੇ।

ਵੈਨਕੂਵਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਸਮੇਂ, ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਫਸਰ ਆਇਆ, ਉਸਨੇ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਾਣ ਦਿਤਾ ਪਰ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੁਰਾਰਡ ਸਟ੍ਰੀਟ ਉਤੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਉਤੇਂ ਪੁਛ-ਗਿਛ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਾਂਡੀਆ ਕੈਨੇਡਾ ਘੁੰਮਣ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਬਾਰੇ, ਕਿੰਨਾਂ ਪੈਸਾ ਉਹ ਨਾਲ ਲਿਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਥੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ਆਦਿ ਸੁਆਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁਛਿਆ ਗਿਆ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਲਭ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੰਨੇ ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੁਪ੍ਰਿੰਟੈਂਡ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਉਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ। ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਸਲੇ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰ ਦਿਤੇ। ਵੈਨਕੁਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਹੋ ਕੇ ਕੇਸ ਲੜਣ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਏਗਾ। ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਇਕ ਕੇਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਸੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚ ਕਰਕੇ ਕਾਉਂਸਿਲ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਾਪਿਸ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਏ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦਇਆ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਥੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ। 1920 ਤੋਂ 1930 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤਕ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਹਲ ਹੋਣ ਵਿਚ ਛੇ ਮਹਿਨੇ ਲਗ ਗਏ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਇੰਡੀਅਨ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਆਏ ਸਨ, ਬਹੁਤ ਘਟ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਹੀਂ ਲਆ ਸਕੇ ਸਨ। 1920 ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ ਸੋਧ ਕਰਕੇ ਇਕ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉਤੇ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਇੰਡੀਅਨ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੰਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਹੁਟੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮੰਗਾਉਣ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿਤੀ ਜਿਸ ਨਾਲ 20 ਵਿਆਹੁਤਾ ਔਰਤਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈਆਂ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਪਤਨੀ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਬੱਚੇ ਮੰਗਾਉਣ ਲਈ ਸਨ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਭਤੀਜੇ, ਭਾਣਜੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਨ ਜੋ ਉਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ। 10 ਸਾਲ ਬਾਦ 1936-37 ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਆਇਆ ਕਿ ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਧਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਬਕਾਇਦਾ ਇੰਕੁਆਇਰੀ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਾਂਡੀਆ ਦੇ ਆਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਲੋਕ ਹੀ ਅਜੇ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਨ । ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚਿੱਠੀ ਪੱਤਰੀ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਕੰਮ ਰੁਕਵਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਮੁਜਰਿਮ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਥੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗਲਤ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘਟ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿਤੀ ਗਈ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਾਇ ਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 1000 ਸੀ। ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ 5-6 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ 10-10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ।

ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਈਲੈਂਡ ਵਿਚ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਅਲਬਰਟਾ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ, ਡੰਕਨ, ਗ੍ਰੇਟ ਸੈਂਟਰਲ ਲੇਕ ਆਦਿ। ਜਿਥੇ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਉਥੇ ਕੁੱਕ ਹਾਊਸ ਜਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕ ਪਾਠ-ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਨ, ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਏਕਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਂਦੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਹੀ ਬਹੁਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਲੈਣ ਲਈ ਲੜਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਰਖਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੰਡੀਆ ਵਿਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰਖਦੇ ਸਨ, ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਜਿਸ ਦਾ ਹੈਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸੈਨ-ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਮਦਦ ਲਈ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘਟ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹੁਣ ਵਰਗਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਿਰਫ ਇਲਾਕਈਪੁਣਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਦਿਸਦਾ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਇੰਡੀਅਨ ਵਜੋਂ ਮਾੜਾ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ। ਕੁਝ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਨਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਵਜੋਂ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਥੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕੋਈ ਇੰਡੀਅਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਸਿਵਾਇ 2-3 ਛੋਟੇ ਕਿਰਸਾਣਾ ਨੂੰ ਛਡ ਕੇ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕੈਲਗਰੀ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦੋ ਟੋਰਾਟੋ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਰਜੇ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਥੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਮੁੱਚਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ, ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕੈਮਲੂਪਸ ਅਤੇ ਕਲੋਨਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਚੰਗੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਪਾਂਡੀਆ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਚੰਗਾ ਗਿਆਨ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਔਟਵਾ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵੀ ਗਏ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਔਟਵਾ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੋਈ 350 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਜਿਥੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਗਏ ਹੋਟਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ, ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਖਰਚ ਚੁਕਿਆ। ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸ ਵਿਚ ਹੋਈ ਸਫਲਤਾ ਬਾਰੇ ਦਸਿਆ। 1954 ਵਿਚ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆ ਗਏ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਜਾਂਦੇ ਆਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-07-10
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Kartar Singh Ghag
Description: Kartar Singh Ghag came to Canada in 1924. His father had come to Canada previously, in 1907. The family’s financial situation forced them to come to Canada in search of work. Initially he worked in a saw mill as a cleaner. While he didn’t initially want to do cleaning work, he was not physically strong enough to do heavy labour required in many
Show moreKartar Singh Ghag came to Canada in 1924. His father had come to Canada previously, in 1907. The family’s financial situation forced them to come to Canada in search of work. Initially he worked in a saw mill as a cleaner. While he didn’t initially want to do cleaning work, he was not physically strong enough to do heavy labour required in many other jobs, so he accepted the cleaning job. He was paid 20¢ per hour. Later, he went to Nanoose Bay where he worked selling fuel wood. He also worked in Duncan selling fuel wood.

Wages were set by racial group: Chinese workers received 30¢ per hour, Japanese 32¢, Indian 35¢, and white 40¢. During the war the [International Woodworkers of America] union organized the mills and they got equal rights and wages, generally 35¢ per hour. Welfare was viewed negatively in their culture. He used to go to work by foot to save the 5¢ bus fare.

Immigration officials harassed immigrants, particularly looking for [the infectious eye disease] trachoma. They returned a lot of people to India who had trachoma. The immigrants faced language barriers and discrimination. White people refused to shave or give a hair cut to Indian people. In a two-storey local theatre, Indians were not allowed to sit on the main floor.

The immigrants continued to take an active part in Indian politics, opposing British rule. Some people were of Communist ideas, including Ilahi Kurban, Dr. Gill, Dhillon. The Ghadar [“mutiny”] Party [a pro-independence group set up by Indian people in the U.S. and Canada] distributed free books in Urdu and Hindi about the revolutionary movement, such as Ghadar Di Gunj [“Echoes of Mutiny”]. In 1928-29 the community set up a youth organization.

The Ghag family lived in Vancouver on 3rd Avenue and the Gurdwara [temple] was on 2nd Avenue. Ghag estimates 200 Punjabis from the Malwa region and 100 from the Majha region were in the Vancouver community. There were also a small number in Toronto. About 700 people arrived on his father’s ship in 1906. In another ship about 900 people came. Very few Indians went to university. People lived in cookhouses [a group living arrangement]. Cookhouses were at Dollarton, Mayo, Timberland. 10-20 people would live together in a cookhouse. In Alberta there is still a cookhouse. He had gone through grade 5 in India. In Canada he studied in the evenings after work.

Work in the mills was irregular; they learned to bribe the foreman with an a bottle of alcohol to get a job. A group of workers created a collective mill with a contribution of $1,000 from each of them. Others did the same. During World War II many small mills were closed because of the need for labour for the war effort.

Ghag was married in childhood at the age of 7. He came alone to Canada until he fell ill and his wife came to be with him in 1948. They lived in Kamloops for 26 years, then moved to Surrey. His older children were born in India and came to Canada with his wife in 1948. His oldest son was 18 at the time. The other sons went through high school in Canada. In general the family has not had many problems, although there were some generational conflicts with the children’s adoption of Canadian culture.

Regarding travel back to India, the ships went once a week to India through Hong Kong. It took 40-45 days to make the complete journey to Punjab. Four of the ships that sailed out of Dollarton were American, and four were CPR. It took 18 days for the ship to reach Hong Kong. Two of the ships traveled via Honolulu, Yokohama, Nagasaki, Kokoi, and Shanghai. The other two ships did not stop in Honolulu. From Hong Kong it took another 18 days to reach Calcutta. The route from Hong Kong included stops in Singapore and Penang. From Calcutta it took another 2-3 days by train to reach Punjab via Karachi and Mirpur and then the journey continued by narrow-gauge train to Punjab. Overall it took 40-45 days to get there. On one occasion, Ghag was traveling to India just after the Japanese had declared war. The windows of the ship were blacked out so that it could not be seen. Later the ships were used by the military; they eventually sank in Singapore.

Sending letters was also difficult: most people couldn’t write and had to have their letters written for them. In addition, they had to be able to put the country and state name on the envelope in English.

In the early years he went back to India frequently, but at the time of the interview had not visited in 44 years. He finds the situation in India now [in 1984] difficult. But there have been improvements, their village has tube wells and access to water. Ghag believes their life in Canada has been much better than they would have had in India, especially since they were granted equal rights.
Kartar Singh Ghag est arrivé au Canada en 1924. Son père était venu au Canada auparavant, en 1907. La situation financière de la famille les a forcés à venir au Canada pour trouver du travail. Il a d’abord été concierge dans une scierie. Initialement, il ne voulait pas occuper ce type d’emploi, mais il n’était pas suffisamment fort pour occuper des emplois exigeant de grands efforts physiques. Sa rémunération était de 0,20$/heure. Par la suite, il a habité à Nanoose Bay et à Duncan ; il a vendu du bois de chauffage à ces deux endroits.

Les salaires étaient déterminés selon l’origine ethnique : les travailleurs chinois étaient payés 0,30$/heure, les Japonais 0,32$, les Indiens 0,35$ et les Blancs, 0,40$/heure. Pendant la guerre, les travailleurs se sont associés au syndicat de l’International Woodworkers of America, qui a obtenu des droits et des salaires égaux pour tous, soit 0,35$/heure. L’aide sociale est mal vue dans leur culture. Il avait l’habitude de se rendre à pied à son travail pour économiser le tarif d’autobus (0,05$).

Les responsables de l’immigration harcelaient les immigrants et cherchaient surtout les cas de trachome. Plusieurs personnes furent rapatriées aux Indes parce qu’elles souffraient de trachome. Les immigrants ont été confrontés à des barrières langagières et à la discrimination. Les Blancs refusaient de raser ou de couper les cheveux des Indiens. Dans un théâtre local à deux étages, les Indiens n’avaient pas le droit de s’asseoir au rez-de-chaussée.

Les immigrants ont continué à s’impliquer dans la politique des Indes et se sont opposés au règne britannique. Certains avaient des idéologies communistes, notamment Ilahi Kurban et Dr. Gill Dhillon. Le Parti Ghadar [“mutinerie”, un groupe pro-indépendance organisé par des Indiens vivant aux États-Unis et au Canada] distribuait des pamphlets gratuits en Urdu et en Hindi traitant du mouvement révolutionnaire, tel que le Ghadar Di Gunj [“Échos de mutinerie”]. En 1928-29, la communauté a mis sur pied un organisme des jeunes.

La famille Ghag a habité sur la 3e Avenue à Vancouver, et le Gurdwara [temple] était situé sur la 2e Avenue. Selon Ghag, la communauté vancouvéroise comptait environ 200 Punjabis de la région Malwa et 100 de la région Majha. Il y avait également une petite communauté à Toronto. Environ 700 personnes sont arrivées sur le même bateau que son père en 1906, et 900 sur un autre bateau. Très peu d’Indiens allaient à l’université. Les gens habitaient dans des cuisines de chantier [logements communautaires] à Dollarton, Mayo et Timberland. De dix à vingt personnes habitaient ensemble dans ces cuisines de chantier. En Alberta, on trouve encore l’un de ces logements. Ghag a complété sa 5e année de primaire aux Indes. Au Canada, il suivait des cours du soir, après le travail.

Le travail dans les scieries n’était pas régulier. Les travailleurs devaient graisser la patte du chef de production en lui offrant une bouteille d’alcool pour avoir du travail. Un groupe de travailleurs a fondé une scierie collective grâce à une contribution de 1000$ de chaque investisseur. Les autres ont fait de même. Pendant la deuxième guerre mondiale, plusieurs scieries ont dû fermer leurs portes car les hommes devaient partir pour la guerre.
Ghag fut marié à l’âge de 7 ans. Il est venu seul au Canada mais sa femme l’a rejoint en 1948, alors qu’il était malade. Ils ont habité ensemble à Kamloops pendant 26 ans, puis ils sont déménagés à Surrey. Ses enfants aînés sont nés aux Indes et sont venus au Canada avec leur mère, en 1948. Son fils aîné était alors âgé de 18 ans. Ses autres fils ont fait leurs études secondaires au Canada. En général, la famille n’a pas vécu de problèmes sérieux, mis à part quelques conflits de génération lorsque ses enfants ont adopté la culture canadienne.

Des navires se rendaient aux Indes à chaque semaine, via Hong Kong. Il fallait de 40 à 45 jours pour se rendre au Punjab et 18 jours pour se rendre à Hong Kong. Parmi les navires partant de Dollarton, quatre étaient américains et quatre appartenaient à CFCP. Deux navires passaient par Honolulu, Yokohama, Nagasaki, Kokoi et Shanghai. Les deux autres ne s’arrêtaient pas à Honolulu. À partir d’Hong Kong, il fallait encore 18 jours pour se rendre à Calcutta, avec des arrêts à Singapore et Penang. Arrivés à Calcutta, les voyageurs devaient voyager en train pendant 2-3 jours se diriger vers le Punjab via Karachi et Mirpur, pour ensuite prendre un train à voie étroite jusqu’au Punjab. En tout, le périple durait de 40 à 45 jours. Un jour, Ghag s’est rendu aux Indes peu après que les Japonais aient déclaré la guerre. Les fenêtres du bateau étaient noircies pour le rendre invisible. Plus tard, les navires furent utilisés par l’armée et ils ont coulé à Singapore.

Il était également difficile d’envoyer des lettres. La plupart des gens étaient illettrés et quelqu’un devait écrire pour eux. De plus, ils devaient être capables de bien indiquer le nom du pays et de l’état sur l’enveloppe, en anglais.

Au cours des premières années, il se rendait fréquemment aux Indes mais au moment de l’entrevue, il n’y était pas retourné depuis 44 ans. Il juge la situation actuelle [en 1984] aux Indes difficile. Mais les choses s’améliorent : son village a maintenant des puits tubulaires et l’accès à l’eau potable. Ghag croit que leur vie au Canada est meilleure que s’il était resté aux Indes, particulièrement depuis qu’on lui a accordé des droits égaux.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਘੱਗ 1924 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ੳਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਜਾੜ ਸਾਫ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਜਾੜ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿਤੀ ਪਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਉਤੇ ਕਿ ਉਹ ਤਗੜਾ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਜਾੜ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਕੰਮ ਲਈ ੳਨਾਂ ਨੂੰ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ 1907 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਮਾੜੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣਾ ਪਿਆ ।

ਊਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਤੀਜੇ ਐਵਨਿਊ ਊਤੇ ਰਹੇ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਸੀ। 1906 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਹੋਰ 700 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਇਕ ਹੋਰ ਦੂਜੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 900 ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਲੋਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਹਰ ਇਕ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ 10-12 ਲੋਕ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਜੇ ਵੀ ਅਲਬਰਟਾ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਮਿੱਲ ਮਾਲਿਕਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਕਰੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ ਕੁਕਰਿਆਂ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਮੋੜ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਕਟੱਣ ਅਤੇ ਦਾੜੀ ਸ਼ੇਵ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਦੁਮੰਜਿਲਾ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਸ਼ੋਅ ਵੇਖਣ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸ਼ੋਅ ਨਹੀਂ ਵੇਖਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਂਦੀ ਸੀ ।

ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਈ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੱਗ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਕੰਮ ਬਦਲੇ ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਡੰਕਨ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਜਪਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਫੀ ਘੰਟਾ 32 ਸੈਂਟ, ਗੋਰਿਆਂ ਨੂੰ 40 ਸੈਂਟ, ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 30 ਸੈਂਟ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ 35 ਸੈਂਟ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਯੁਨੀਅਨ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਈ ਅਤੇ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਹੱਕ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਮਿਲਣ ਲਗੀ। ਆਮ ਕਰਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ 35 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਇਥੇ ਆਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਪੈਦਲ ਕੰਮ ਉਤੇ ਜਾ ਕੇ 5 ਸੈਂਟ ਦਾ ਕਰਾਇਆ ਬਚਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਜਜ਼ਬਾ ਸੀ ਕਿ ਕਦੋਂ ਉਨਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਏਗਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਮਯੁਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਲਾਹੀ ਕੁਰਬਾਨ, ਡਾਕਟਰ ਗਿੱਲ, ਢਿੱਲੋਂ ਆਦਿ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜਨ ਲਈ ਮੁਫਤ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਗਦਰ ਦੀਆਂ ਗੂੰਜਾਂ । ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿਲਣ ਲਗੀਆਂ। 1928-29 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਯੁਵਾ ਜਥੇਬੰਦੀ ਬਣਾ ਲਈ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਦਾਂਈ ਹੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲਭਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਕਦੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੀ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਫੋਰਮੈਨ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵੀ ਦੇਣੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਤੋਂ 5 ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਕੇ ਸ਼ਾਮੀਂ ਪੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ।

ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਕ ਮਿੱਲ ਹੋਏ। ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ 1945 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਮਿੱਲ ਲਾਈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਭਾਈਵਾਲ ਨੇ $1000 ਦਿਤੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਰ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। ਪਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲਾਂ ਚਲਾਉਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਜੰਗ ਵੇਲੇ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਜੰਗ ਲਈ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿਚ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਪਈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤੀਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਛਡਣਾ ਪਿਆ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨਾਂ ਨੇ ਤੱਰਕੀ ਕੀਤੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਕਈ ਸਾਲ ਇਕੱਲੇ ਰਹੇ। ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਪੈ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ 1948 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾਇਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ। ਉਹ 26 ਸਾਲ ਕੈਮਲੂਪ ਵਿਚ ਰਹੇ । ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ੳਤਾਰ ਚੜਾਅ ਵੇਖੇ। ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਉਹ ਸਰੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਗੇ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਮਿੱਲ ਬਣਾਉਣ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵਧੀਆ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ।

ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 40-45 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸਫਰ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਟਨ ਦੇ ਚਾਰ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਦੇ ਚਾਰ ਸਮੁਦਰੀ ਮੁਸਾਫਰ ਜਹਾਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 18 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਾਦ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ। ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਹੋਨੋਲੁਲੂ, ਯੋਕੋਹਾਮਾ, ਨਾਗਾਸਾਕੀ, ਕੋਕੋਈ, ਸ਼ੰਗਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਦੋ ਜਹਾਜ਼ ਸਿਧਿਆਂ ਯੋਕੋਹਾਮਾ, ਨਾਗਾਸਾਕੀ, ਕੋਕੋਈ, ਸ਼ੰਗਾਈ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕਲਕੱਤੇ ਲਈ ਹੋਰ 18 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਪੇਨਾਂਗ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸਮੁਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਕਲਕੱਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ। ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਰੇਲਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਕਰਾਚੀ, ਮੀਰਪੁਰ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੌੜੀ ਪਟੜੀ ਦੀ ਗਡੀ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ 2-3 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ 40-45 ਦਿਨ ਲਗ ਜਾਦੇ ਸਨ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਧੂਆਂ ਨਹੀਂ ਬਾਲਣ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਪਾਨੀਆਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਜੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਖਾਈ ਨਾਂ ਦਏ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਜਹਾਜ਼ ਮਿਲੀਟਰੀ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁਬ ਗਏ ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਚਿਠੀਆਂ ਪਾਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਅਨਪੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 10-10 ਮੀਲ ਉਤੇ ਚਿਠੀਆਂ ਲਿਖਅਉਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਚਿਠੀਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਸ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਥੋੜੀ ਬਹੁਤ ਪੰਜਾਬੀ ਆਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦਾ ਨਾਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਚਿਠੀਆਂ ਪਾਣ ਲਈ ਡਾਕ ਟਿਕਟਾਂ ਵੀ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਘਰ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜਣ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।

ਟਰੱਕ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ੳਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸੌਖੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵੇਖੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਪੜਨ ਲਈ ਵੀ ਭੇਜਿਆ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੁ੍ਰੂ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਪਿਛਲੇ 44 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਵੀ ਸੁਖਾਵੇਂ ਨਹੀਂ । ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਟਯੂਬਵੈਲ ਅਤੇ ਨਹਿਰਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੜਕੇ 1948 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਵਡਾ ਲੜਕਾ ਉਸ ਸਮੇਂ 18 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਾਈ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪਾਸ ਨੇ।

ਬੱਚਿਆਂ ਉਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅਸਰ ਨਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਲੜਕੇ ਨੇ ਗਿਟਾਰ, ਐਮਪਲੀਫਾਇਰ ਖਰੀਦਿਆ ਅਤੇ ਕਨਵਰਟੀਬਲ ਕਾਰ ਵੀ ਲਈ। ਪਰ ਛੋਟੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਆਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਟਾਲ ਮਟੋਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੜਕਾ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ੳਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵੀ ਫੜੀਆਂ । ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਾਸ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਲੜਕੇ ਉਹੁਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮਨਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਵਿਚ ਤਾਂ ਛੋਟੀ ਮੋਟੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਉਹ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-06-21
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Mrs. Dhan Kaur Johal
Description: Dhan Kaur Johal came to Canada in 1923 from Jandiala, Punjab. She came via Calcutta, Singapore, and Hong Kong. She stayed three days in Hong Kong awaiting the boat to Canada. There were only four other Indian women in Canada when she arrived. The first woman came with her children in 1914. There was a woman who came earlier that was sent back to
Show moreDhan Kaur Johal came to Canada in 1923 from Jandiala, Punjab. She came via Calcutta, Singapore, and Hong Kong. She stayed three days in Hong Kong awaiting the boat to Canada. There were only four other Indian women in Canada when she arrived. The first woman came with her children in 1914. There was a woman who came earlier that was sent back to Hong Kong because men immigrants weren’t allowed to bring their families. Her husband fought the case for three years from Hong Kong. Gradually more Indian women came to Canada.

Indian women were not allowed to wear traditional clothing so she bought western style clothes from Japan and she put them on before landing in Vancouver. Initially the omwen did not like the new style of clothes but later they got used to it and wore traditional clothes just for going to Gurdwara [temple]. If Indian women left the house in traditional clothes, white people thought they were wearing nightgowns. Later on they found out that it is traditional Indian dress.

In 1930 the economic condition turned very bad. Wages were 10¢ per hour. They had their own trucking business but their business also had setbacks. Many families went back to India but nobody took welfare which was considered bad in the community. Everybody helped each other. During the war food tickets were given out. Each community took the kind of food they liked on those tickets.

After war Indo-Canadians got voting rights, the union was formed and wages were increased. Initially people were afraid of joining union as sometimes they were fired for doing so, but once the union got strong every one joined and people got the benefit of equal wages. When the Japanese were uprooted, Indian people purchased their houses. Before that people were not allowed to purchase houses and had to rent. Rent was $8-10 per month. They bought a new house on 2nd Avenue for $4,000. Very few people had cars. Indian people owned mills such as the Kapoors, Mayo, and their own mill. Most of the people worked in the mills and lived in cookhouses. The salary of the cook was made up by each person contributing $2 to the cookhouse. A few Indian women also worked as cooks in the cookhouses.

The women didn’t work outside the home, so they passed their time together, cooking, or going out. She cooked on a wood stove for more than 15 years. In 1943 she cooked food on a heater. One Indian person used to check the houses for cleanliness. She learned how to drive soon and could take her friends to the beach. She had no formal education but learned English from the white boys in six months. In 1939 they started having radios, but the programs were in English. During the Olympics games television came. After 1969 women started to hold jobs. She also worked for one year in Canada.

Her four children were all born in Canada. The first marriage in the Indian community was solemnized in Kamloops and her daughter’s marriage was the first one in Vancouver. Marriages were held in homes. Later on the committee of Gurdwara insisted wedding be held in the Gurdwara but the feast was held at home.

Most Indian people came after Canada increased the [immigration] quota. Then the quota was decreased. When visitors were allowed to come, more people came. In 1969 she went back for her son’s marriage in India and lived there for 6 years. No visa was required at that time. They have land in their village. Everybody planned to earn money and go back. They purchased land in Punjab with the money earned in Canada. They never thought they would settle permanently in Canada.

There was a store that served the Indian community on 2nd Avenue in Vancouver, which closed after the death of its owner. At the time of the partition in India in 1947 all the Indians were living together peacefully in Canada. Muslims and Hindus also used to go to Gurdwara. There was no regional differentiation among the people from different places in Punjab, such as Malwa, Doaba and Majha.

Gurdwaras were at Vancouver, mill side, Victoria, New Westminster. Gurdwara of mill side was built by a white people. Once that Gurdwara burned down but the white people rebuilt it. After the mill closed down that Gurdwara was removed from there. In 1924 a Jatha from the Vancouver Gurdwara went to Punjab to participate in Jaito’s Jatha. Every Sunday Kirtan [singing of hymns] were held in the Gurdwara. Initially men cooked the langar [free community kitchen] in the Gurdwara as there weren’t women. When the women came they took charge of langar. People sent money for Doaba Sudhar, Malwa Sudhar [local development programs] in Punjab.

Many people brought nephews and friends children to Canada claiming they were their children, but the Canadian Government saw them as illegal immigrants and ordered them deported. The community contributed money to fight their case. Pandia fought their case and as a result about 300 people were permitted to stay.

Her children did not face any problems in school. The teachers were very good. Now her grandchildren also speak Punjabi.
Dhan Kaur Johal est arrivée au Canada en 1923, de Jandiala, au Punjab. Elle a voyagé via Calcutta, Singapore et Hong Kong. Elle est demeurée trois jours à Hong Kong avant de prendre le navire qui l’amènerait au Canada. Il n’y avait que quatre Indiennes au Canada lorsqu’elle est arrivée. La première femme est arrivée en 1914 avec ses enfants. Une autre Indienne est venue auparavant, mais elle fut renvoyée à Hong Kong parce que les hommes immigrants ne pouvaient pas amener leur famille. Son mari s’est battu en cour pendant trois ans, à Hong Kong. Graduellement, on a permis aux femmes indiennes de venir au Canada.

Les Indiennes ne pouvaient pas porter les vêtements indiens traditionnels, alors elle a dû acheter des vêtements occidentaux au Japon qu’elle a enfilés avant d’arriver à Vancouver. Au début, les Indiennes n’aimaient pas le nouveau style de vêtements, mais elles s’y sont habitué et elles ne portaient les vêtements traditionnels que pour aller au Gurdwara [temple]. Si les femmes indiennes quittaient la maison en portant des vêtements traditionnels, les Blancs croyaient qu’elles étaient en pyjama. Par la suite, ils ont compris qu’il s’agissait de vêtements indiens traditionnels.

En 1930, les conditions économiques sont devenues très difficiles. Les gens gagnaient 0,10$ de l’heure. Ils possédaient leur entreprise de camionnage, mais ils ont connu des difficultés. Plusieurs familles sont retournées aux Indes, mais personne n’a accepté l’aide sociale parce que cela était mal vu dans la communauté, où tous les membres s’entraidaient. Pendant la guerre, le gouvernement a distribué des coupons d’alimentation. Chaque communauté achetait les aliments qu’elle aimait avec ces coupons.

Après la guerre, les indo-canadiens ont obtenu le droit de vote, on a formé un syndicat et les salaires ont augmenté. Au début, les gens avaient peur de se joindre au syndicat car parfois, ils étaient congédiés pour cette raison. Mais lorsque le syndicat est devenu fort, tous sont devenus membres et ils ont pu profiter de l’équité salariale. Lorsque les Japonais furent retirés, les Indiens ont acheté leurs maisons. Auparavant, les gens ne pouvaient pas acheter une maison alors ils devaient louer. Les loyers étaient de l’ordre de 8$-10$ par mois. Ils ont acheté une maison neuve sur la 2e Avenue pour 4000$. Très peu de gens possédaient une voiture. Certains Indiens comme Kapoors et Mayo possédaient leur propre scierie. La plupart des gens travaillaient dans les scieries et habitaient dans les cuisines de chantier. Le salaire du cuisinier était payé par les travailleurs : chacun versait 2$. Quelques Indiennes étaient cuisinières dans les cuisines communes.

Les femmes ne travaillaient pas hors du foyer, alors elles passaient leur temps ensemble à cuisiner ou à se promener. Elle a cuisiné sur un poêle à bois pendant plus de 15 ans. En 1943, elle cuisinait sur un réchaud. Une personne d’origine indienne inspectait les maisons pour s’assurer qu’elles étaient propres. Elle a appris à conduire très tôt et elle conduisait ses copines à la plage. Elle n’était pas éduquée, mais elle a appris l’anglais avec les garçons blancs en six mois. En 1939, ils ont acheté une radio mais les émissions étaient en anglais. La télévision est arrivée pendant les Jeux olympiques. Après 1969, les femmes ont commencé à intégrer le marché du travail. Elle a travaillé pendant une année au Canada.

Ses quatre enfants sont nés au Canada. Le premier mariage de la communauté indienne fut solennisé à Kamloops. Le mariage de sa fille fut le premier à être célébré à Vancouver. Les gens se mariaient dans les maisons. Par la suite, le comité du Gurdwara a insisté pour que l’on célèbre le mariage au temple, suivi d’un banquet à la maison.

La plupart des Indiens sont arrivés après que le Canada ait augmenté le quota [d’immigration]. Ce dernier a ensuite été réduit. Lorsqu’on a permis aux visiteurs de venir au Canada, d’autres Indiens sont venus. En 1969, elle est allée aux Indes pour le mariage de son fils et elle y a habité pendant 6 ans. Les visas n’étaient pas exigés à l’époque. Ils possèdent des terres dans son village. Tout le monde prévoyait gagner de l’argent, puis retourner aux Indes. Ils ont acheté des terres au Punjab avec l’argent gagné au Canada. Ils n’ont jamais songé à s’établir au Canada de façon permanente.

Il y avait un magasin qui desservait la communauté indienne sur la 2e Avenue, à Vancouver. Ce dernier a fermé ses portes après la mort du propriétaire. À l’époque de la partition aux Indes, en 1947, tous les indo-canadiens vivaient en harmonie. Les Musulmans et les Hindous fréquentaient aussi le Gurdwara. Il n’existait pas de différentiation régionale parmi les gens des différentes régions du Punjab, comme Malwa, Doaba et Majha.

Il y avait des Gurdwaras à Vancouver, sur le site de la scierie, à Victoria et à New Westminster. Le Gurdwara du site de la scierie fut bâti par une personne blanche. Ce dernier a brûlé, mais il fut rebâti par des Blancs. Après la fermeture de la scierie, le Gurdwara fut démoli. En 1924, un Jatha du Gurdwara de Vancouver est allé au Punjab pour participer au Jatha de Jaito. Tous les dimanches de Kirtan [chant d’hymnes] avaient lieu au Gurdwara. Au début, les hommes préparaient le langar [cuisine communautaire gratuite] au Gurdwara, car il n’y avait pas de femmes. Quand les femmes sont arrivées, elles ont pris en charge la préparation du langar. Les gens envoyaient de l’argent pour le Doaba Sudhar et le Malwa Sudhar [programmes de développement locaux] au Punjab.

Plusieurs ont fait venir leurs neveux et les enfants de leurs amis au Canada en prétendant qu’il s’agissait de leurs enfants. Mais le gouvernement canadien les a considérés comme des immigrants illégaux et il a ordonné leur expulsion. La communauté a versé de l’argent pour défendre leur cause. Pandia a participé à la cause et 300 personnes ont pu rester.

Ses enfants n’ont pas connu de difficultés à l’école. Les enseignants étaient très aimables. Ses petits-enfants parlent aussi le Punjabi.
ਧੰਨ ਕੌਰ ਜੌਹਲ 1923 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੰਡਿਆਲੇ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਸੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ 1914 ਵਿਚ ਆਈ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤਕ ਹਾਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਕੇਸ ਲੜਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਆਉਣ ਸਮੇਂ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਰਕੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਈਆਂ।

ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਸਟਾਇਲ ਦੇ ਕਪੜੇ ਜਾਪਾਨ ਤੋਂ ਹੀ ਖਰੀਦ ਲਏ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਉਤਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ੳਨਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਸਟਾਈਲ ਦੇ ਕਪੜੇ ਪਾ ਲਏ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਤਰਾਂ ਦੇ ਕਪੜੇ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ ਸਨ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਉਨਾਂ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲਗ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਣ ਲਗਿਆਂ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਔਰਤ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਡ੍ਰੈਸ ਹੈ।

1930 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ ਸੀ । ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ 10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਟੱਰਕਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਉਤੇ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਤਾਂ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਪਰ ਇਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵੈਲਫੇਅਰ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਵੈਲਫੇਅਰ ਲੈਣਾ ਆਪਣਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵਡੀ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਖਾਣ ਲਈ ਟਿਕਟਾਂ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਟਿਕਟਾਂ ਉਤੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਖਾਣਾ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਮਿਲੇ, ਯੁਨੀਅਨ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਵੀ ਵਧ ਗਈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕਢ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਯੁਨੀਅਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਹਰ ਇਕ ਵਰਕਰ ਯੁਨੀਅਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਜਾਪਾਨੀ ਉਜਾੜ ਦਿਤੇ ਗਏ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਘਰ ਖਰੀਦਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਲੋਕ ਕਿਰਾਇਆਂ ਉਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ 8-10 ਡਾਲਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ਉਤੇ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਘਰ ਖਰੀਦਿਆ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਕਾਰਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਕੜੀ ਦੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਪੂਰ ਸਾੱਅ ਮਿੱਲ, ਮਿਓ ਸਾੱਅ ਮਿੱਲ ਅਤੇ ਜੌਹਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਿੱਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਲਈ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਇਕ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦੋ ਡਾਲਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਵਰਕਰਾਂ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ।

ਔਰਤਾਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਇਕ ਦੂਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਕੇ, ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਬਣਾ ਕੇ ਅਤੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਘੁੰਮ ਫਿਰ ਕੇ ਬਿਤਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ 15 ਤੋਂ ਵੀ ਵਧ ਸਾਲ ਤਕ ਲਕੜਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਉਤੇ ਰੋਟੀ ਬਣਾਈ ਹੈ । 1943 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਹੀਟਰ ਉਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖਾਣਾ ਬਣਾਇਆ। ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਫ ਸਫਾਈ ਲਈ ਘਰਾਂ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਕਾਰ ਚਲਾਉਣੀ ਸਿਖ ਲਈ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵਿਚ ਬਿਠਾ ਕੇ ਬੀਚ ਉਤੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਅਨਪੜ ਸੀ ਪਰ ਗੋਰੇ ਲੜਕਿਆਂ ਕੋਲੋਂ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ। ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਰੇਡੀਓ 1939 ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਰੇਡੀਓ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਰੇਡੀਓ ਉਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਆਏ ਸਨ। 1969 ਤੋਂ ਬਾਦ ਇੰਡੀਅਨ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਧੰਨ ਕੌਰ ਨੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਕੈਮਲੂਪਸ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਜੋਰ ਪਾਏ ਜਾਣ ਉਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਲਗ ਪਏ ਪਰ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰੋਟੀ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕੋਟਾ ਖੁੱਲਣ ੳਪਰੰਤ ਆਏ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਕੋਟਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਫਿਰ ਵਿਜ਼ੀਟਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। 1969 ਵਿਚ ਧੰਨ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਲੜਕੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੇ ਉਦੋਂ ਛੇ ਸਾਲ ਤਕ ਰਹੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀਜ਼ੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ। ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਕੇ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕਮਾਏ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਦਾ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇਕ ਸਟੋਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਊ ੳਤੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਸਟੋਰ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

1947 ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅਲਾਵਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮਲਵਈ, ਦੁਆਬੀਆ ਜਾਂ ਮਝੇਲ ਵਰਗੇ ਇਲਾਕਾਈ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਸਨ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੈਨਕੂਵਰ, ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ, ਨਿਉ ਵੈਸਟਮਿਨਸਟਰ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਾਲਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਗੋਰੇ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਕ ਵਾਰ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੜ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਗੋਰੇ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਮਿੱਲ ਸਾਈਡ ਵਾਲੀ ਮਿੱਲ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਥੋਂ ਹਟਾਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। 1924 ਵਿਚ ਵੈਨਕੂਵਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਇਕ ਜੱਥਾ ਜੈਤੋ ਦੇ ਜੱਥੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਕੀਰਤਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਦੀਵਾਨ ਲਗਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਰੂਰ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਲੰਗਰ ਆਦਮੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਔਰਤ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਬਾਦ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ। ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦੁਆਬਾ ਸੁਧਾਰ, ਮਾਲਵਾ ਸੁਧਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਪੈਸੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ, ਭਾਣਜੇ, ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਆਪਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਓ ਦਸ ਕੇ ਮੰਗਾਏ ਸਨ ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਸਦਿਆਂ ਵਾਪਿਸ ਭੇਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿਤੇ ਸਨ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਵਾਸਤੇ ਪੈਸੇ ਦਿਤੇ। ਪਾਂਡੀਆ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕੋਈ 300 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ।

ਧੰਨ ਕੌਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਟੀਚਰਾਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀਆਂ ਸਨ। ਅਜ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ ਪੋਤੀਆਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ।
Show less
Date: 1984-12-23
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Tara Singh Kot
Description: Tara Singh Kot came to Victoria in 1930 at the age of 16. His father came in 1906. They had land in Punjab. He had completed 8th grade and had little knowledge of English. He came with his father and many people joined them in Hong Kong, including some women. They stayed two week in Hong Kong in the Gurdwara [temple] while waiting to come to Canada
Show moreTara Singh Kot came to Victoria in 1930 at the age of 16. His father came in 1906. They had land in Punjab. He had completed 8th grade and had little knowledge of English. He came with his father and many people joined them in Hong Kong, including some women. They stayed two week in Hong Kong in the Gurdwara [temple] while waiting to come to Canada.

People lived in mills in cookhouses [group living arrangements]. There were some cookhouses outside of the mills too. Sometimes people living in cookhouses brought in prostitutes. The mills were all over Vancouver Island. His father sold fuel wood from a horse cart. Kot started doing work for 25¢ an hour and was not sent to school. They bought a truck in 1933. By working day and night they were able to earn enough money to purchase more trucks and sell more fuel wood. The Indian community was very hard working and made their place in Canada but nobody planned to settle permanently in Canada.

In his time, people in Canada treated them well, but his elders faced many difficulties. Very few Indian people lived in Victoria. Around 1918 permission was given to bring wives and unmarried children under the age of 18.

In 1930 with the beginning of the Depression the mills shut down. Many people were unemployed. Wages were reduced to 5-10¢. Many people went back to India. People helped each other. The union was formed by Anderson after World War I. Indian people liked the union. In all the mills workers joined the union. Indian people got right to vote in 1947. The welfare association was set up in 1947.

The Babbar movement [a pro-independence group] emerged in America and Canada for the struggle of India. People sent money to help the freedom fighters in India. Gurdwara Khalsa Diwan Society was the centre point. There were Gurdwaras in Fraser Mills, Victoria, Vancouver, and Abottsford but all the Gurdwaras were under 2nd Avenue Gurdwara. The 2nd Avenue Gurdwara was contructed in 1909 by the elders; it was later sold for $96,000. People wanted to make a new Gurdwara on Marine Drive as people had moved away from 2nd Avenue. He was involved in the Gurdwara committee for 5 years starting in 1952. That’s when friction started to occur between Sikh and Sehjdhari [less strict Sikhs who cut their hair or beards]. Punjabi was taught in the Gurdwaras to keep it alive in Canada. Since 1968 the Indian community has increased a lot. In America many Indian people married Mexicans.

The government did not give work to educated Indian people. Educated Indian people had to do heavy labour. Licenses were not given for businesses. He worked in the trucking business and had many setbacks. But kept on working towards it and eventually, with the help of friends, he was able to establish his business. Women used to wear long skirts and did not work outside of the home. He played soccer with white people and won a cup.
Tara Singh Kot est arrivé à Victoria en 1930, à l’âge de 16 ans. Son père est arrivé en 1906. Ils possédaient des terres au Punjab. Il a quitté l’école après la 8e année et il connaissait très peu d’anglais. Il est arrivé avec son père et plusieurs personnes sont venues les rejoindre à Hong Kong, y compris sa mère. Ils sont demeurés deux semaines au Gurdwara [temple] de Hong Kong en attendant de partir pour le Canada.

Les gens habitaient dans les cuisines de chantier des scieries [logement en groupe]. Il y avait aussi des cuisines de chantier hors des scieries. Parfois, les gens habitant dans les cuisines de chantier faisaient venir des prostituées. Il y avait de nombreuses scieries sur l’île de Vancouver. Son père vendait du bois de chauffage avec une voiture tirée par des chevaux. Lorsqu’il a commencé à travailler, Kot gagnait 0,25$ de l’heure et on ne l’a pas envoyé à l’école. Ils ont acheté un camion en 1933. En travaillant le jour et le soir, ils ont pu amasser suffisamment d’argent pour acheter d’autres camions et vendre plus de bois de chauffage. La communauté indienne travaillait dur et elle s’est taillée une place dans la communauté canadienne, mais personne ne prévoyait s’établir de façon permanente au Canada.

À l’époque, les Canadiens étaient respectueux des Indiens, mais ses ainés furent confrontés à de nombreux obstacles. Très peu d’Indiens vivaient à Victoria. Vers 1918, on a permis aux immigrants de faire venir leur épouse et leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans.

1930 a marqué le début de la dépression économique et les scieries ont dû fermer leurs portes. Plusieurs personnes étaient sans emploi. Les salaires ont baissé à 5-10¢. Plusieurs sont retournés aux Indes. Les gens s’entraidaient. Un monsieur Anderson a formé un syndicat après la première guerre mondiale. Les Indiens aimaient le syndicat. Les employés de toutes les scieries ont adhéré au syndicat. Les Indiens ont obtenu le droit de vote en 1947. L’aide sociale fut établie cette même année.

Le mouvement Babbar [un groupe en faveur de l’indépendance des Indes] a émergé en Amérique et au Canada. Les gens envoyaient de l’argent aux combattants de la liberté aux Indes. La Gurdwara Khalsa Diwan Society était le point central. Il y avait des Gurdwaras à Fraser Mills, à Victoria, à Vancouver et à Abbotsford, mais tous les Gurdwaras étaient sous la gouvernance du Gurdwara de la 2e Avenue. Le Gurdwara de la 2e Avenue fut construit en 1909 par les anciens; il fut ensuite vendu pour la somme de 96 000$. Les gens voulaient bâtir un nouveau Gurdwara sur Marine Drive, car ils n’habitaient plus dans le quartier de la 2e Avenue. Il a fait partie du comité du Gurdwara pendant 5 ans, à partir de 1952. C’est à ce moment que les relations sont devenues tendues entre les Sikhs et les Sehjdharis [les Sikhs moins stricts coupaient leurs cheveux ou leur barbe]. On enseignait le Punjabi dans les Gurdwaras pour éviter que les indo-canadiens ne l’oublient. Depuis 1968, la communauté indienne s’est beaucoup élargie. Aux États-Unis, plusieurs Indiens ont marié des personnes d’origine mexicaine.

Le gouvernement n’embauchait pas les Indiens éduqués pour la fonction publique. Ces Indiens devaient faire du travail physique exigeant. On n’accordait pas de permis pour que les Indiens puissent démarrer des entreprises. Il a travaillé pour une entreprise de camionnage et il a connu plusieurs reculs. Mais il a persévéré et éventuellement, avec l’aide de ses amis, il a réussi à démarrer son entreprise. Les femmes portaient des jupes longues mais elles n’intégraient pas le marché du travail. Il a joué au soccer avec des Blancs et remporté la coupe.
ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੋਟ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1930 ਵਿਚ ਕੇਨਡਾ ਵਿਚ ਵਿਕੋਟਰੀਆ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਠ ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਗਿਆਨ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਤੋਂ ਹੋਰ ਕਈ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਸੀ। ਉਸ ਗਰੁਪ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਆਈਆਂ ਸਨ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਦੋ ਹਫਤੇ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰੁਕੇ ਸਨ।

ਲੋਕ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਗਰੁਪ ਬਣਾ ਕੇ ਮਿੱਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਘਰ ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਕੁੱਕ ਰਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਵੀ ਲੈ ਆਂਦੇ ਸਨ। ਮਿੱਲਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਘੋੜਾ ਗੱਡੀ ਉਤੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਵੇਚਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ। 1933 ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਟਰੱਕ ਖਰੀਦ ਲਿਆ ਸੀ। ਦਿਨ ਰਾਤ ਲਗਾਤਾਰ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਟਰੱਕ ਖਰੀਦ ਲਏ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲਿਆ। ਇੰਡੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਂਜ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੀ ਨੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ।

ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਥੇ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਝੱਲੀਆਂ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਘਟ ਲੋਕ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸੰਨ 1918 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਵਹੁਟੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ।

1930 ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਕੰਮ ਲਈ ਤਨਖਾਹ ਘਟਾ ਕੇ 5-10 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟਾ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰਕ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਦ ਐਂਡਰਸਨ ਨੇ ਯੁਨੀਅਨ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਯੁਨੀਅਨ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵਰਕਰ ਯੁਨੀਅਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। 1947 ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵੋਟ ਪਾਣ ਦੇ ਹੱਕ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਵੈਲਫੇਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ 1947 ਤੋਂ ਬਾਦ ਬਣੀ ਸੀ।

ਬੱਬਰ ਲਹਿਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੱਦੋ ਜਹਿਦ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੇਨੇਡਾ ਤੋਂ ਉਭਰੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਲਈ ਪੈਸਾ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਸਿਆਸੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਫਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ, ਵੈਨਕੂਵਰ, ਐਬਟਸਫੋਰਡ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1909 ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦ ਵਿਚ 96000 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਉਤੇ ਮੈਰੀਨ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਉਨਾਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਸੰਗਤ ਘਟ ਸੀ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ 1952 ਤੋਂ 5 ਸਾਲ ਤਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ ਸਨ। 1952 ਤੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮਨ-ਮੁਟਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂਜਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਲੋਕ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਿਲਣ ਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1968 ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਇਥੇ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮੈਕਸੀਕਨ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਾਏ ਸਨ।

ਸਰਕਾਰ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰਿਆਂ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਕੰਮ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਟਰੱਕਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਘਾਟੇ ਵੀ ਹੋਏ। ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਔਰਤਾਂ ਲੰਮੀਆਂ ਸਕਰਟਾਂ ਪਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਿਚ ਕੱਪ ਵੀ ਜਿਤਿਆ ਸੀ।
Show less
Date: 1984-10-11
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Title: Sardara Singh Gill
Description: Sardara Singh Gill came to Canada in 1925 at the age of 18 years. He studied up to 7th grade in his village. His father and some others from his village came to Canada in 1906. At that time men immigrants were not allowed to bring their families. In 1921 Indian people fought to bring their wives and children unmarried children under 18. In 1906 all
Show moreSardara Singh Gill came to Canada in 1925 at the age of 18 years. He studied up to 7th grade in his village. His father and some others from his village came to Canada in 1906. At that time men immigrants were not allowed to bring their families. In 1921 Indian people fought to bring their wives and children unmarried children under 18. In 1906 all were uneducated but some who had lived in Shanghai or Hong Kong knew English. Slowly other people learned English. Most of the Indian people worked in saw mills and farms. At that time about 700 people were in Canada and many went back as they did not get work.

About 40 Indian people came on his ship. Among them were those who were coming back after getting married. They got a one year permit to visit India. They came on a cargo ship and stayed on deck. He spent 44 rupees to travel from from Calcutta to Hong Kong, and prepared his own food on the ship. They had to stay for 8-10 days in Hong Kong in the Gurdwara [temple] and had food from there. In return they gave some donation to the Gurdwara; people coming from Canada donated more money. When they landed in Vancouver the immigration officials raised the question of his age. He was just under the maximum age to come as a child of an immigrant. After many explanations and counting out his age on fingers he convinced them and was allowed to land. Otherwise people were taken to the immigration office, and if they were not satisfied they were sent back.

They lived in Fraser Mills in a bunk house. About 300 Indian people were working in that mill but chances of progress were not given to them. Indian people started a mill without a permit but was not allowed to run. Then they fought the case to run the mill. After one week he went to work. He worked for 25¢ an hour and changed jobs often as he got an increase of a few cents in other mills. Many small mills were operating. Timber was under the control of CPR. An Indian man purchased timber and collectively established a mill. Later on they established big mills by participation. After working 8-10 hours they would eat in a cookhouse or sometimes made their own food. Each member of the cookhouse paid one day’s wages a month to the cook.

In 1932 he formed an East Indian hockey team in Vancouver which won the cup consecutively for 5 years. Popular sports were high jump, long jump, and wrestling; they also played cards and sang.

They rented a house near the 2nd Avenue Gurdwara in Vancouver. That Gurdwara was historic but was sold later. There were just 1-2 houses of Indian people there. Bela Singh created a problem for the community when he opened fire in the Gurdwara. He was a government agent so he was freed. But Surain Singh, a brave and strong person, deported him. Surain Singh was also the one who delivered food to the people in the Kamagata Maru ship. He represented Canada in the Ghadar party movement.

During the Depression people worked for 5¢. Due to unemployment Indian people collectively reduced their expenditure by cooking for themselves; some went back to India. When he returned from India after two years he got job of foreman in a mill. Slowly everybody got work. Families purchased houses for $600 and made up their mind to stay in Canada. Some people had cars also. In 1938 he brought his wife to Canada.

In the Gurdwaras only amritdhari persons [those initiated through a baptism ritual] were allowed to be members of the Gurdwara Committee. But other people objected on the grounds that they also contributed money so they should be given chance to become members of Gurdwra committee. That was the reason they built another Gurdwara on 11th Avenue. A church at that place was being sold, so they purchased it for $14,000. The divisions in community were the issue of Gurdwara and Indian regionalism—Malwa Sudhar, Doaba Sudhar, Majha Sudhar [local development programs] in Punjab. They sent money to the sudhar programs to build schools and hospitals, and for the welfare of the community.

His children have been to school and not smoke or drink. He lives with his nephew separately from his children in Vancouver. Children of the Indian community mix with white people and even marry people from other ethnic groups.
Sardara Singh Gill est arrivé au Canada en 1925, à l’âge de 18 ans. Il est allé à l’école jusqu’à la 7e année dans son village. Son père et d’autres personnes de son village sont venues au Canada en 1906. À l’époque, les hommes immigrants ne pouvaient pas faire venir leur famille. En 1921, les Indiens se sont battus pour avoir le droit de faire venir leurs femmes et leurs enfants célibataires âgés de moins de 18 ans. En 1906, ils étaient tous sans instruction mais certains avaient habité à Shanghai ou Hong Kong et connaissaient l’anglais. Peu à peu, d’autres ont appris l’anglais. La plupart des Indiens travaillaient dans les scieries et les fermes. À cette époque, il y avait environ 700 Indiens au Canada et plusieurs sont retournés aux Indes parce qu’ils n’arrivaient pas à trouver du travail.

Environ 40 Indiens sont arrivés sur le même navire que lui. Certains revenaient au Canada après s’être mariés ; ils avaient obtenu un permis d’un an pour aller aux Indes. Ils ont voyagé sur un navire de charge et restaient sur le pont. Il a dépensé 44 roupies pour se rendre de Calcutta à Hong Kong et il devait préparer ses propres repas sur le navire. Ils ont dû rester 8-10 jours au Gurdwara [temple] de Hong Kong, où ils étaient logés et nourris. En retour, ils ont fait un don au Gurdwara; les gens qui arrivaient du Canada pouvaient donner plus d’argent. À son arrivée à Vancouver, les autorités de l’immigration étaient concernées par son âge, tout juste sous la limite autorisée pour les enfants d’immigrants. Après de nombreuses explications et après avoir compté son âge sur ses doigts, il a réussi à les convaincre et il a pu débarquer. Les autorités pouvaient amener les gens au bureau de l’immigration et expulser les immigrants s’ils n’étaient pas satisfaits.

Ils habitaient à Fraser Mills, dans un pavillon-dortoir. Environ 300 Indiens travaillaient dans cette scierie, mais ils n’avaient aucune chance d’être promus. Certains Indiens ont ouvert une scierie sans permis, mais on leur a interdit de la faire fonctionner. Ils ont porté leur cause en cour et après une semaine, la scierie était fonctionnelle. Il travaillait pour 0,25$ l’heure et changeait souvent d’emploi pour avoir un meilleur salaire. Il y avait de nombreuses petites scieries. Le bois d’œuvre était contrôlé par le CFCP. Un Indien a acheté du bois d’œuvre et il ouvert une scierie collective. Plus tard, ils ont ouvert de grandes scieries par participation. Après avoir travaillé pendant 8-10 heures, ils mangeaient dans une cuisine de chantier ou parfois, ils préparaient leurs repas. À tous les mois, chaque membre versait l’équivalent d’une journée de salaire au cuisinier.

En 1932, à Vancouver, il a formé une équipe de hockey indienne qui a remporté la coupe pendant 5 années consécutives. Les sports populaires étaient le saut en hauteur, le saut en longueur et la lutte. Pour se distraire, ils jouaient aux cartes et ils chantaient.

Ils ont loué une maison près du Gurdwara de la 2e Avenue, à Vancouver. Ce Gurdwara était un lieu historique, mais il a éventuellement été vendu. Il n’y avait qu’une ou deux maisons où habitaient des Indiens à cet endroit. Bela Singh a nui à la communauté lorsqu’il a ouvert le feu dans le Gurdwara. Comme il était agent du gouvernement, il a été libéré. Mais Surain Singh, une personne brave et forte, l’a expulsé. Surain Singh a également apporté de la nourriture aux passagers du navire Kamagata Maru. Il représentait le Canada au sein du parti Ghadar.

Pendant la dépression économique, les gens ne gagnaient que 0,05$ de l’heure. Comme les emplois étaient rares, les Indiens ont réduit leurs dépenses collectivement en préparant leurs propres repas, alors que d’autres ont préféré rentrer aux Indes. Lorsqu’il est revenu des Indes après une absence de deux ans, il a obtenu un poste de superviseur dans une scierie. Peu à peu, les gens ont trouvé du travail. Les familles ont acheté des maisons au coût de 600$ et ont décidé de s’installer définitivement au Canada. Certains possédaient également une voiture. En 1938, sa femme est venue au Canada.

Dans les Gurdwaras, seuls les amritdhari [des gens initiés par un rituel de baptême] pouvaient faire parti du comité du Gurdwara. Certains ont protesté cette règle en disant qu’ils versaient de l’argent au temple et que par conséquent, ils devraient eux aussi avoir la chance de faire partie du comité du Gurdwara. C’est pour cette raison que l’on a bâti un deuxième Gurdwara sur la 11e Avenue. Il y avait une église à vendre et ils l’ont achetée au coût de 14 000$. La communauté était divisée sur les questions liées au Gurdwara et au régionalisme indien — Malwa Sudhar, Doaba Sudhar, Majha Sudhar [programmes de développement locaux] au Punjab. Ils envoyaient de l’argent aux programmes sudhar pour bâtir des écoles et des hôpitaux, et pour contribuer au bien-être de la communauté.

Ses enfants sont allés à l’école. Ils ne fument pas et ne boivent pas. Il habite avec son neveu à Vancouver, et non avec ses enfants. Les enfants de la communauté indienne ont fréquenté les Blancs et éventuellement, certains ont marié des gens appartenant à d’autres groupes ethniques.
ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ੧੯੨੫ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਲੋਕ 1906 ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਿਆਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 1921 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਣ ਲਈ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। 1906 ਵਿਚ ਆਏ ਸਾਰੇ ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਅਣਪੜ੍ਹ ਸਨ ਪਰ ਕੁਝ ਕੁ ਜੋ ਸ਼ੰਘਾਈ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ ਰਹੇ ਚੁਕੇ ਸਨ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਿਖ ਲਈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਆਰਾ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ 700 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੰਮ ਨਾਂ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਵੀ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।

ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜਿਸ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ ਉਸ ਵਿਚ ਕੋਈ 40 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਆਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਲੋਕ ਸਨ ਜੋ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਜਾਣ ਲਈ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਪਰਮਿਟ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ੳਹ ਮਾਲ ਵਾਹਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਡੈਕ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਆਣ ਲਈ 44 ਰੁਪਏ ਖਰਚੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਆਪ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵਿਚ 8-10 ਦਿਨ ਰੁਕਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਹੀ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ ਛਕਿਆ ਸੀ। ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਯਾਤ੍ਰੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇ ਆਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ; ਜੋ ਲੋਕ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸੇ ਦਾਨ ਵਿਚ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਵੈਨਕੂਵਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰਨ ਸਮੇਂ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਉਮਰ ਬਾਰੇ ਪੁਛਿਆ। ਉਸ ਵੇਲੇ ੳਹ 18 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਗਲਬਾਤ, ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਉਤੇ ਇਕ ਇਕ ਸਾਲ ਗਿਣਾ ਕੇ ਉਹ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਸਕੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੇ ਕੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਤੇ ਉਤਰਨ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ, ਜੇਕਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ੳਹਨਾਂ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਉਹ ਫ੍ਰੇਜ਼ਰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਬਣੇ ਬੰਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੋਈ 300 ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਕੋਈ ਮੌਕੇ ਨਹੀਂ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਿੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਲ ਨਹੀਂ ਚਲਾਣ ਦਿਤੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿੱਲ ਚਲਾਣ ਲਈ ਕੇਸ ਲੜਿਆ। ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਇਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਦ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੰਮ ਉਤੇ ਲਗ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 25 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੈਂਟ ਵਧ ਮਲਦੇ ਸਨ ਉਹ ਉਸ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਮਿੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਟਿੰਬਰ ਸੀ ਪੀ ਆਰ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਹੇਠ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਆਦਮੀ ਨੇ ਟਿੰਬਰ ਖਰੀਦ ਕੇ ਸਾਂਝ ਵਿਚ ਮਿੱਲ ਲਾ ਲਈ। ਮਗਰੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਮਿੱਲ ਲਾ ਲਈ। ਲੋਕ ਰੁਜ਼ਾਨਾ 8-10 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਕਦੀ ਆਪ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਬਣਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁੱਕ ਹਾਉਸ ਦਾ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਰਸੋਈਏ ਨੂੰ ਦਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।

1932 ਵਿਸ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੇਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਅਨ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਬਣਾਈ ਜਿਸਨੇ ਉਪਰੋਥੱਲੀ 5 ਸਾਲ ਕੱਪ ਜਿਤਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਮਨ ਖੇਡਾਂ ਲੰਮੀ ਛਾਲ, ਉੱਚੀ ਛਾਲ, ਘੋਲ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਹੁਦੀਆਂ ਸਨ; ਲੋਕ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਕੇ ਅਤੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।

ੳਹਨਾਂ ਨੇ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਐਵਨਿਉ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਘਰ ਕਿਰਾਏ ਉਤੇ ਲਿਆ। ਉਹ ਇਕ ਇਤਿਹਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ ਪਰ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਥੇ ਸਿਰਫ 1-2 ਘਰ ਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਖੜੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿਤੀਆਂ ਸਨ। ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਬਹਾਦੁਰ ਅਤੇ ਤਗੜਾ ਬੰਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਵਾਪਿਸ ਘਲਾ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚਾਈ ਸੀ। ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਵਿਸ਼ਵ ਜੌਗ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲੋਕ 5 ਸੈਂਟ ਫੀ ਘੰਟੇ ਉਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਕਾਰਣ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲਕ ਕੇ ਆਪ ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖਰਚੇ ਘਟ ਕਰ ਲਏ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਵਾਪਿਸ ਇੰਡੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੋ ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਵਾਪਿਸ ਕੈਨੇਡਾ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਲ ਵਿਚ ਫੋਰਮੈਨ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲਣ ਲਗ ਗਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ 600- 600 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਘਰ ਖਰੀਦ ਲਏ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਹੀ ਵਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1938 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਕੈਨੇਡਾ ਲਿਆਂਦੀ ਸੀ।

ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਹੋਰਨਾਂ ਸਹਿਜਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਉਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਈ ਚੰਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦਿਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਸੀ ਕਿ ਉਨਾਂ ਨੇ 11 ਐਵਨਿਉ ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਜਗਾ ਉਤੇ ਇਕ ਚਰਚ ਵਿਕ ਰਹੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਹ ਚਰਚ 14000 ਡਾਲਰ ਵਿਚ ਖਰੀਦ ਲਈ। ਸਿੱਖ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਦੇ ਕਾਰਣ ਸਨ – ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਅਤੇ ਇਲਾਕਾਈਪੁਣਾ ਜਿਵੇਂ ਮਾਲਵਾ ਸੁਧਾਰ, ਦੁਆਬਾ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਮਾਝਾ ਸੁਧਾਰ। ਲੋਕ ਸੁਧਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਨ ਅਤੇ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟ, ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਏਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਅਡ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮਯੁਨਿਟੀ ਦੇ ਬੱਚੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਵੀ ਕਰਵਾਂਦੇ ਹਨ।
Show less
Date: 1984-10-15
Collection: Indo-Canadian Oral History Collection

Simon Fraser University
Engaging the World

Library

SFU Digitized Collections

You are here

Search results

Pages

Pages